Czym jest Rejestr Instytucji Pożyczkowych i co w nim znajdziesz?

Co zawiera Rejestr Instytucji Pożyczkowych?

Rejestr Instytucji Pożyczkowych zawiera dane identyfikujące dany podmiot, czyli nazwę, adres, numer w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP) oraz numer wpisu do rejestru nadany przez KNF.

Warto wiedzieć, że pełna nazwa tego zestawienia brzmi Rejestr Pośredników Kredytowych i Instytucji Pożyczkowych i znajdują się w nim także podobne dane na temat pośredników kredytowych.

Wymogi wobec podmiotów prowadzących działalność pożyczkową

Rejestr Instytucji Pożyczkowych powstał w związku z wejściem w życie 22 lipca 2017 r. ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, będącej nowelizacją ustawy o kredycie konsumenckim z 2011 r. Zgodnie z przepisami każdy podmiot, który chce udzielać pożyczek pieniężnych, musi zostać zweryfikowany przez Komisję Nadzoru Finansowego i uzyskać wpis do Rejestru Instytucji Pożyczkowych. KNF dokonuje takiego wpisu, jeśli wnioskodawca spełnia wymagania opisane we wspomnianej ustawie:

• prowadzi działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której ustanowiono radę nadzorczą;
• członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub prokurentem spółki jest osoba, która nie była prawomocnie skazana za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe (wymóg niekaralności);
• minimalny kapitał zakładowy spółki wynosi 1 mln złotych (tzw. wymóg kapitałowy) i musi on być pokryty wyłącznie wkładem pieniężnym, przy czym środki nie mogą pochodzić z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych.

Brak wywiązania się z któregokolwiek z tych wymagań nie pozwala na wpisanie firmy do Rejestru i jest też podstawą do wykreślenia z niego podmiotu, który nie spełnia choćby jednego z tych warunków.

Prowadzenie działalności instytucji pożyczkowej bez dopełnienia wymogów ustawowych jest zagrożone karą grzywny a nawet pozbawienia wolności. 

Surowe kary grożą też za niewykonywania obowiązków informacyjnych (także za ich nierzetelną realizację) wobec KNF wynikających z faktu, że od 1 stycznia 2024 r. instytucje pożyczkowe są nadzorowane przez Komisję. Dzięki temu może ona żądać od tych podmiotów informacji i wyjaśnień, kontrolować ich działalności pod względem zgodności z prawem.

Sankcje karne mogą być też nałożone za nie wykonanie w wyznaczonym terminie zaleceń KNF dotyczących przestrzegania ustawy o kredycie konsumenckim.

Nadzór KNF nad instytucjami pożyczkowymi wynika z ustawy dotyczącej zmiany przepisów w celu przeciwdziałania lichwie.

KNF i Rejestr Firm Pożyczkowych

Zaznaczmy od razu, że powyższe zdanie jest niepoprawne. KNF nigdy nie miała wpływu na Rejestr Firm Pożyczkowych, który był prowadzony do 2017 r. przez Polski Związek Instytucji Pożyczkowych i wpis do niego miał charakter dobrowolny.

Komisja Nadzoru Finansowego prowadzi Rejestr Instytucji Pożyczkowych. Wszelkie zmiany w nim dokonywane są na wniosek instytucji pożyczkowych lub na podstawie informacji przez nie przekazywanych.

Formą nacisku na to, by działania firm pożyczkowych były prowadzone zgodnie z prawem i etycznie, są też działania Polskiego Związku Instytucji Pożyczkowych (PZIP). Zrzesza on podmioty zaangażowane w kreowanie wysokich standardów biznesowych i etycznych, stosujące zasad odpowiedzialnego pożyczania, z poszanowaniem interesów klientów. PZIP zapewnia, że przed przyjęciem firmy w poczet członków przeprowadza wnikliwą kilkuetapową weryfikację kandydata.

Jak sprawdzić firmę w Rejestrze Instytucji Pożyczkowych?

Wykaz instytucji pożyczkowych jest dostępny dla każdego, stanowi część Rejestru Pośredników Kredytowych i Instytucji Pożyczkowych. Chcąc odszukać konkretną firmę, należy wejść na jego stronę internetową po czym wpisać dane interesującej nas firmy. Wystarczy podanie jej nazwy lub numeru NIP. Bazę danych można przeszukiwać pod kątem podmiotów aktualnie wpisanych do Rejestru, jak i tych, które zostały z niego wykreślone.

Co zrobić, mając zastrzeżenia do firmy pożyczkowej?

Możliwe działania uzależnione są od tego, czy rzecz dotyczy jednostkowej, indywidualnej sprawy czy też kwestii rzutujących na sytuację wielu osób.

W przypadku, gdy jest uzasadnione podejrzenie, że konkretna firma, w tym instytucja pożyczkowa lub pośrednik kredytowy narusza zbiorowe interesy konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może wydać tzw. ostrzeżenie konsumenckie, które zamieszczane jest na stronie internetowej UOKiK-u.

Natomiast indywidualne skargi dotyczące nieprawidłowości w działalności instytucji pożyczkowych lub pośredników kredytowych powinny być kierowane do Rzecznika Finansowego. Jego zadaniem jest wspieranie klientów w sporach z podmiotami rynku finansowego.

Czy Rejestr Instytucji Pożyczkowych zapewnia pełne bezpieczeństwo?

Do czasu, gdy rola Komisji Nadzoru Finansowego ograniczała się do zweryfikowania warunków formalnych prowadzenia działalności przez firmy pożyczkowe ochrona konsumentów nie była doskonała. Zmieniło się to od 1 stycznia 2024 r., czyli od momentu, gdy KNF nadzoruje poczynania całego sektora związanego z kredytami i pożyczkami. Dzięki temu wpis do Rejestru Instytucji Pożyczkowych to nie tylko dowód spełnienia wymagań niezbędnych do rozpoczęcia legalnej działalności pożyczkowej, ale i świadectwo, że dany podmiot jest pod nadzorem Komisji, która może mu wytykać błędy, karać za działania niezgodne z prawem.

Brak instytucji pożyczkowej w Rejestrze jednoznacznie wskazuje, że jej działania nie są legalne. Taki podmiot nie ma prawa udzielać kredytów konsumenckich w naszym kraju.

Mimo wszystko, wybierając pożyczkodawcę warto stosować zasadę ograniczonego zaufania i poszukać w Internecie opinii na temat danej firmy, dokładnie zapoznać się z przygotowanym wzorcem umowy pożyczkowej, a w przypadku jakichkolwiek wątpliwości poprosić o ich wyjaśnienie.

Lepiej poświęcić na to nieco czasu niż płacić zawyżone koszty obsługi zadłużenia, zwłaszcza przeterminowanego, albo narazić się na nieetyczne działania windykacyjne, gdyby doszło do opóźnienia w spłacie pożyczki.