Moneteo
Spis treści
Wróć

System Dokumenty Zastrzeżone, czyli ochrona przed kradzieżą tożsamości

Krzysztof Duliński
Krzysztof Duliński
Analityk produktów finansowych
Krzysztof Duliński
Krzysztof Duliński
Analityk produktów finansowych

160 publikacji 3209 komentarzy

Recenzent promocji bankowych i autor tekstów poradnikowych dotyczących zarządzania finansami osobistymi będący zdania, że nawet najbardziej skomplikowane zagadnienie można przedstawić w prosty i przystępny sposób.


System Dokumenty Zastrzeżone, czyli ochrona przed kradzieżą tożsamości

Kradzież tożsamości

Kradzież tożsamości polega na uzyskaniu przez przestępcę danych osobowych i wykorzystaniu ich w celu dokonania przestępstwa na cudze nazwisko. Chodzi nie tylko o kradzież dowodów osobistych w fizycznej postaci, ale i zdobycie danych wrażliwych w wyniku włamania do różnego rodzaju baz. Pojęcie to obejmuje także skorzystanie z informacji, które wyciekły do Internetu, często wskutek niefrasobliwości administratorów serwerów.

Skradzione dane wykorzystywane są m.in. do wyłudzeń kredytów, kradzieży przedmiotów zakupionych z odroczonym terminem płatności lub pobranych z wypożyczalni oraz zawierania umów najmu w celu ogołocenia wnętrz z wyposażenia. Tracą nie tylko oszukani, ale i ci, którzy utracili dokumenty, gdyż to do nich zgłaszają się firmy windykacyjne, komornicy czy przedstawiciele organów ścigania z żądaniem uregulowania zobowiązań, zwrotu pożyczonych przedmiotów.

O skali problemu świadczą statystyki Systemu Dokumenty Zastrzeżone publikowane przez Związek Banków Polskich. Od 2008 r. do 31 marca 2021 r. odnotowano blisko 94 tys. prób wyłudzeń kredytów na łączną kwotę 5 mld 46 mln zł! W bazie danych Systemu DZ znajduje się ponad 2 mln zastrzeżonych dokumentów. Tylko w I kwartale 2021 r. przybyło ich 31,5 tys. W tym czasie przestępcy próbowali wyłudzić 1790 kredytów, największy z nich opiewał na kwotę 20 mln zł!

Kto i po co powołał System Dokumenty Zastrzeżone?

Budowę Systemu Dokumenty Zastrzeżone zainicjował Związek Banków Polskich (ZBP). Była to odpowiedź na zachodzące w latach 90. XX w. przemiany gospodarcze, rozwój rynku finansowego, co oznaczało konieczność uporządkowania przekazywania informacji o dokumentach utraconych przez klientów.

W 1996 r., kiedy ZBP i Krajowa Izba Rozliczeniowa (KIR) rozpoczęły prace nad stworzeniem jednolitego systemu wymiany wiadomości, funkcjonowały jedynie papierowe spisy krążące między bankami i Pocztą Polską, a wprowadzenie możliwości telegraficznego zastrzegania dokumentów w placówkach pocztowych było wielkim wydarzeniem. W następnym roku uporządkowano zasady przekazywania danych. W 1998 r. ZBP podpisał z Komendą Główną Policji umowę o wymianie informacji o zastrzeżeniach. Rok 2000 przyniósł w pełni elektroniczną formę gromadzenia i wymiany danych.

W obecnej formie System Dokumenty Zastrzeżone funkcjonuje od 2008 r. Wkrótce po uruchomieniu zaczęły korzystać z niego nie tylko banki, ale i firmy, które w swojej działalności weryfikują tożsamość klientów, np. agenci rozliczeniowi, pośrednicy nieruchomości, firmy leasingowe i pożyczkowe, pośrednicy finansowi, sklepy internetowe, wypożyczalnie samochodów czy hotele.

Co zawiera baza dokumentów zastrzeżonych?

W Systemie Dokumenty Zastrzeżone uczestniczą wszystkie działające w Polsce banki oraz szereg różnych firm i instytucji. Ze względów bezpieczeństwa ich pełna lista nie jest podawana do wiadomości publicznej.

Jak wspomnieliśmy, w rejestrach systemu odnotowanych jest ponad 2 mln utraconych dokumentów tożsamości, nie tylko skradzionych, ale i zgubionych. Są wśród nich dowody osobiste, paszporty, prawa jazdy i karty pobytu.

O skuteczności systemu świadczy poniższy wykres.

System Dokumentów Zastrzeżonych - skuteczność
System Dokumentów Zastrzeżonych - skuteczność

W momencie, gdy ktoś posłuży się dokumentem zastrzeżonym w Systemie DZ, jego dyspozycja nie zostanie zrealizowana, nie dojdzie do podpisania umowy, a do wyjaśnienia sprawy zostanie wezwana policja.

Zastrzeżenie dowodu w banku. Jak to zrobić?

Wystarczy, że zgłosisz jego kradzież lub zagubienie w jednym z banków, nie ma znaczenia, czy jesteś posiadaczem jakiegokolwiek konta bankowego, czy nie. Jeśli do utraty dokumentów doszło w wyniku kradzieży, powinieneś o tym fakcie poinformować także policję. Niezależnie od okoliczności utraty dokumentu fakt ten należy zgłosić również w urzędzie, który go wydał.

Część instytucji finansowych przyjmuje wnioski o zastrzeżenie dokumentów od wszystkich, którzy chcą to zrobić, inne tylko od swoich klientów. Pełną listę banków komercyjnych i spółdzielczych, a także Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych realizujących zastrzeżenia, znajdziesz na stronie dokumentyzastrzezone.pl.

Zgłoszenia możesz dokonać osobiście, udając się do placówki, telefonicznie (na ogół tylko w swoim banku) lub, w niektórych instytucjach finansowych, także online w bankowości elektronicznej. Bank automatycznie przekazuje informację do Centralnej Bazy Danych, a następnie jest ona rozsyłana do wszystkich banków, operatorów telefonii komórkowych oraz tysięcy innych firm i podmiotów korzystających z Systemu Dokumenty Zastrzeżone. Operacja realizowana jest błyskawicznie, niemal w czasie rzeczywistym.

Operacje w Systemie Dokumentów Zastrzeżonych
Operacje w Systemie Dokumentów Zastrzeżonych

Ważny numer: 828 828 828. Ten prosty numer telefonu, dostępny także z zagranicy po dodaniu +48, powinien znać każdy posiadacz karty płatniczej. Wybierając go, połączysz się z Systemem Zastrzegania Kart, gdzie zostaniesz poproszony o podanie nazwy instytucji finansowej, która wydała Ci “plastik”, po czym system przekieruje Cię na infolinię Twojego banku. Po weryfikacji tożsamości będziesz mógł zastrzec nie tylko kartę, ale i dokument tożsamości.

Uczestnicy Systemu Zastrzegania Kart
Uczestnicy Systemu Zastrzegania Kart

Wspomniane działania powinieneś podjąć jak najszybciej. Zrób to także wtedy, gdy do utraty dokumentów doszło przed kilkoma miesiącami albo i latami. Nigdy nie masz bowiem pewności, jaka jest sytuacja. Możliwe, że przestępca zamierza wykorzystać Twój dowód osobisty czy paszport nieco później, licząc, że sprawa zostanie „zapomniana”.

Jeśli masz swój profil na portalu bik.pl, to możesz dokonać zastrzeżenia utraconego dokumentu tożsamości również za jego pośrednictwem.

Jak się ustrzec przed kradzieżą tożsamości?

Zapewne znasz powiedzenie: mądry Polak po szkodzie. Zachęcamy, byś stosował się do poniższych rad i był mądry przed szkodą:

  • nikomu, pod żadnym pozorem, nie udostępniaj danych do logowania w bankowości elektronicznej, 
  • nie przekazuj nikomu kodów autoryzacyjnych, 
  • dokładnie czytaj treść otrzymywanych sms-ów, 
  • nie instaluj na telefonie aplikacji spoza oficjalnych sklepów, zwłaszcza takich, do których linki dostałeś od nieznanych nadawców, 
  • unikaj podawania przez telefonu numeru PESEL; najlepiej, byś to robił tylko wtedy, gdy to Ty inicjowałeś połączenie i masz pewność, że rozmawiasz z przedstawicielem danej firmy, 
  • zachowaj szczególną czujność, gdy rozmówca ponagla Cię do podjęcia decyzji; wywieranie presji na szybkie działanie to jeden ze sposobów, którym często posługują się oszuści, bo w pośpiechu łatwo o pochopne wybory, 
  • nie zostawiaj dokumentów w zastaw (np. w wypożyczalniach) lub bez opieki (np. w samochodzie, na plaży, w namiocie). 

Działaj we własnym interesie

Przytoczone na wstępie dane pokazują, jak wielkim problemem jest kradzież tożsamości. Możesz wiele zrobić, by nie stać się ofiarą – przestrzegaj podanych wskazówek, dbaj o bezpieczeństwo swoich dokumentów, pamiętaj o ich unieważnieniu.

Przyznasz chyba, że zastrzeżenie dowodu w banku nie jest trudne ani pracochłonne. Poświęcisz na to kilka chwil, a dzięki temu unikniesz wizyty policji, spotkania z komornikiem albo innych kłopotów związanych z faktem, że ktoś posłużył się Twoim dokumentem tożsamości. Naprawdę warto skorzystać z możliwości, jakie daje System Dokumenty Zastrzeżone.


Oceń artykuł
0
(0 ocen)
Aby oddać głos, wskaż odpowiednią liczbę gwiazdek.
Dziękujemy za Twój głos Dziękujemy za Twój głos

Komentarze

(0)
Dodaj swój komentarz...
Nie ma jeszcze komentarzy
Skomentuj jako pierwszy