Wykup samochodu z leasingu – zasady i ograniczenia

Ile wynosi wartość wykupu z leasingu?

Informację o jej wysokości znajdziesz w podpisanej umowie leasingu. Bardzo często jest to 1% wartości początkowej samochodu, ale bywa, że wynosi ona kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt procent. Wszystko zależy od tego, jaką strategię podatkową obrałeś, decydując się na leasing. Wysoka wpłata wstępna skutkuje niską kwotą wykupu i odwrotnie, niewielka opłata inicjalna to wyższa wartość wykupu.

W tym drugim przypadku może się zdarzyć, że w momencie zakończenia umowy leasingowej nie będziesz miał środków na wykup samochodu z leasingu. Powinieneś wówczas skontaktować się z leasingodawcą z pewnym wyprzedzeniem i porozmawiać o możliwości znalezienia rozwiązania satysfakcjonującego obie strony. Pewnie dojdziecie do porozumienia, np. umowa leasingu zostanie wydłużona, bo w ten sposób zdejmujesz z firmy leasingowej kłopoty związane ze sprzedażą przedmiotu leasingu.

Wykup samochodu z leasingu a amortyzacja

Przepisy nie wymagają, byś wprowadzał samochód wykupiony z leasingu do ewidencji środków trwałych. Możesz to zrobić, jeśli chcesz dokonywać jego amortyzacji, ale nie musisz, bo – przykładowo – myślisz o sprzedaniu go jako osoba fizyczna (do tematu tzw. wykupu na cele prywatne wrócimy za chwilę). Pamiętaj, że Twoja decyzja będzie miała wpływ na to, w jakim zakresie będziesz mógł zaliczyć wydatki eksploatacyjne w koszty prowadzenia działalności gospodarczej. Oczywiście możliwości są większe, gdy pojazd jest elementem majątku firmy, ale fakt ten rzutuje na rozliczenia podatkowe w momencie jego sprzedaży. Strategię działania powinieneś skonsultować z księgowym prowadzącym rozliczenia Twojej firmy, by wybrać optymalne dla siebie rozwiązanie.

Jeśli zdecydujesz się na wciągnięcie pojazdu do ewidencji środków trwałych, to jego amortyzacja będzie liczona od kwoty wykupu powiększonej o koszty związane z nabyciem auta, jakie poniesiesz do chwili wpisania go do majątku firmy, np. na przerejestrowanie samochodu.

Wybór metody amortyzacji zależy z kolei od wartości pojazdu oraz sposobu jego użytkowania. Gdy wartość samochodu nie przekracza 10 000 zł (netto, jeśli jesteś czynnym podatnikiem VAT lub brutto w przypadku podatników zwolnionych z VAT), to możesz go jednorazowo ująć w kosztach działalności, nie wprowadzając do ewidencji środków trwałych.

Droższe pojazdy muszą być w niej ujęte i amortyzowane metodą liniową:

• zwykłą – roczna stawka odpisów amortyzacyjnych dla samochodów osobowych wynosi 20%, 
• przyspieszoną – jeśli pojazd jest wykorzystywany w sposób bardziej intensywny niż przeciętnie, wówczas stawkę amortyzacji można pomnożyć przez 1,4. 

Niestety od stycznia 2021 r. nie ma już możliwości skorzystania z metody liniowej indywidualnej, która pozwalała skrócić okres amortyzacji z 5 lat do nawet 2,5 roku. Zmieniła się bowiem definicja samochodów, które mogą nią być objęte. Obecnie metoda ta ma zastosowanie, gdy auto było wcześniej używane przez min. 6 miesięcy przez inny podmiot niż podatnik. Przy wykupie z leasingu nie jest to więc możliwe.

Wykup samochodu z leasingu na cele prywatne coraz trudniejszy

Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółek cywilnych nie muszą wprowadzać do ewidencji środków trwałych przedmiotów wykupionych z leasingu. Dzięki temu po upływie 6 miesięcy (licząc od końca miesiąca, w którym nastąpił wykup) przedmiot leasingu, np. samochód osobowy, może zostać sprzedany i nie istnieje wówczas obowiązek opodatkowania tej transakcji.

Przez wiele lat służby skarbowe nie interesowały się zbytnio tym, co dzieje się dalej z samochodem wykupionym z leasingu, więc powyższa możliwość była powszechnie wykorzystywana. Sprzyjał temu fakt, że leasingodawcy bez żadnych problemów wystawiali faktury wykupowe na osoby prywatne. W ramach likwidowania luk podatkowych urzędnicy administracji skarbowej zaczęli jednak kwestionować tę praktykę i obecnie standardem jest, że w dokumentach potwierdzających wykup samochodu z leasingu znajduje się numer NIP działalności gospodarczej leasingobiorcy.

Co prawda nadal nie ma obowiązku wprowadzania takiego pojazdu do wykazu środków trwałych, nie trzeba też dokonywać korekty zapisanych po stronie kosztów opłat leasingowych, ale wielu przedsiębiorców zaczęło mieć wątpliwości, czy aby na pewno może traktować auto jako w pełni prywatne, czy pozwoli to uniknąć podatku od jego odsprzedaży. Chcąc rozwiać te wątpliwości, w ramach pakietu zmian podatkowych znanych pod nazwą “Polski Ład”, rząd przygotował projekty przepisów, które – jeśli wejdą w życie – zlikwidują od 1 stycznia 2022 r. wykup prywatny.

Propozycja rządowa mówi, że przychodem z działalności gospodarczej będą także przychody ze sprzedaży składników majątku firmy wykorzystywanych na jej potrzeby w związku z podpisaną umową leasingu. Projekt nie mówi nic o okresie przejściowym ani o stosowaniu nowych przepisów do umów już zakończonych, więc eksperci zwracają uwagę, że mogą one naruszać zasadę praw nabytych.

Pojawiają się też wątpliwości co do rozliczania podatku VAT, który przy sprzedaży samochodu po wykupie prywatnym nie był rozliczany. Gdyby nowe przepisy weszły w życie, to zapewne ich konsekwencją będzie konieczność objęcia takiej transakcji także VAT-em.

Czy możliwy jest wykup samochodu z leasingu przez osobę trzecią?

Taka możliwość istnieje, ale na innych zasadach niż w przypadku leasingobiorcy. Ten może wykupić pojazd według zasad zapisanych w umowie leasingowej, czyli przeważnie za kwotę niższą niż jego wartość rynkowa. Tymczasem osoba trzecia ma prawo nabyć przedmiot leasingu tylko w przypadku, gdy zapłaci jego cenę rynkową.

Można sobie wyobrazić sytuację, że jako leasingobiorca wykupujesz auto od leasingodawcy, po czym sprzedajesz je po nieznacznie wyższej cenie osobie zainteresowanej pojazdem, np. komuś z rodziny czy z grona znajomych. Strony transakcji będą zadowolone – Ty, bo i tak zarobiłeś na tej operacji, a także kupujący, gdyż zapłacił mniej niż cena rynkowa. Niezadowolony będzie jednak fiskus, gdyż kwota sprzedaży ma wpływ na Twoje dochody, a więc i odprowadzane podatki. Urząd skarbowy, jeśli odkryje taką transakcję, może uznać ją za próbę zaniżenia zobowiązań podatkowych i nie tylko ustalić właściwą – jego zdaniem – cenę samochodu, ale i nałożyć na Ciebie karę.

Sprzedaż samochodu wykupionego z leasingu a rozliczenia podatkowe

Zachowanie przedsiębiorcy wobec fiskusa przy sprzedaży samochodu wykupionego z leasingu operacyjnego uzależnione jest od tego, czy został on wprowadzony do ewidencji środków trwałych, czy też nie. W drugim przypadku – wedle przepisów obowiązujących w dniu pisania tego tekstu – nie ma konieczności odprowadzania podatku dochodowego (PIT) czy VAT-u.

Inne reguły mają zastosowanie, gdy wykupiony pojazd został wpisany do majątku firmy. Wówczas po jego sprzedaży konieczne jest naliczenie podatku VAT oraz uwzględnienie ceny sprzedaży w przychodach firmy.

W tym miejscu warto wspomnieć o sytuacji, gdyby taki samochód został wyprowadzony z ewidencji środków trwałych w związku z likwidacją firmy. Wówczas jest on przekazywany w skład majątku prywatnego przedsiębiorcy, co wiąże się z naliczeniem VAT-u od wartości rynkowej. Ponadto, gdyby doszło do sprzedaży pojazdu w ciągu 6 lat od momentu wyprowadzenia go z majątku firmy, to konieczne jest zapłacenie podatku dochodowego od ceny sprzedaży.

Czy możliwa jest darowizna samochodu wykupionego z leasingu?

Jak najbardziej, nie ma ku temu przeszkód. Trzeba jednak pamiętać o związanych z tym obowiązkach podatkowych.

Darczyńca, czyli przedsiębiorca, ma obowiązek naliczyć podatek VAT (jeśli był on wcześniej naliczany) oraz poinformować naczelnika urzędu skarbowego o dokonanej darowiźnie.

Obdarowany należący do I i II grupy podatkowej nie musi myśleć o podatku dochodowym od otrzymanej rzeczy, o ile nie sprzeda jej przed upływem 6 miesięcy od daty przyjęcia darowizny.

Niestabilne przepisy utrudniają planowanie

O różnych zagadnieniach związanych z wykupem samochodu z leasingu trzeba pomyśleć już na etapie zawierania umowy leasingowej. Kluczowe jest określenie kwoty wpłaty wstępnej i wartości wykupu. Pierwsza ma wpływ na wysokość kosztów, jakie pojawią się w firmie po wzięciu przedmiotu w leasing, a druga wiąże się z możliwością szybkiej amortyzacji pojazdu firmowego po jego wykupieniu, tak więc w obu przypadkach mówimy o opodatkowaniu Twojej działalności.

Wszystkie rozważania, choć konieczne, mogą się okazać częściowo nieprzydatne wobec ciągłych zmian przepisów. Nowelizacja dotycząca prawa do zastosowania indywidualnej stawki amortyzacji weszła w życie bez żadnego okresu przejściowego, objęła także pojazdy wzięte w leasing przed laty. Podobnie będzie zapewne z propozycjami, które zmierzają do likwidacji wykupu prywatnego.

Mimo wszystko o leasingu trzeba myśleć w kontekście całego okresu jego trwania, już na wstępie zastanowić się nad perspektywami korzystania z przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy. Pozwoli to na wybór rozwiązań optymalnych dla Twojej firmy.