Bankami komercyjnymi nazywamy instytucje finansowe zajmujące się obsługą i organizowaniem ruchu pieniądza między jednostkami gospodarującymi i ludnością. Podmioty te świadczą usługi odpłatnie i są nastawione na osiąganie zysku oraz powiększanie własnych zasobów kapitałowych.
Do podstawowych zadań banków komercyjnych należy gromadzenie środków pieniężnych, udzielenie kredytów i pożyczek oraz dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym, jednak instytucje te są również uprawnione do wykonywania innych czynności wymienionych przez ustawę Prawo bankowe. Przykładowo: mogą nabywać i zbywać nieruchomości, zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych, udzielać i potwierdzać poręczenia lub prowadzić działalność konsultacyjno-doradczą w sprawach finansowych. Pełny katalog operacji dostępnych dla banków komercyjnych można znaleźć na stronie KNF.
Wszystkie banki komercyjne w Polsce działają na podstawie licencji wydanej przez nadzór bankowy i podlegają jego kontroli.
Rodzaje banków i kryteria ich podziału
Z punktu widzenia prawa bankowego klasyfikację banków komercyjnych można przeprowadzić na podstawie następujących kryteriów:
- formy organizacyjno-prawnej (banki działające w formie spółki akcyjnej, banki spółdzielcze, banki państwowe),
- lokalizacji siedziby banku i siedziby założyciela (banki krajowe lub zagraniczne),
- zakresu świadczonych usług (banki uniwersalne, specjalistyczne, detaliczne).
Mniej formalnym (acz często stosowanym) kryterium podziału banków komercyjnych bywa ich struktura własnościowa. Biorąc za punkt wyjścia strukturę akcjonariatu możemy podzielić instytucje bankowe na „polskie” banki kontrolowane przez rodzimych akcjonariuszy oraz banki z dominującym kapitałem obcym.
Banki komercyjne w liczbach
W III kw. 2024 r. roku w Polsce funkcjonowało 29 banków komercyjnych, z tego szesnaście podmiotów posiadało zagranicznych właścicieli, dziewięć znajdowało się w rękach Skarbu Państwa, natomiast w czterech głównym udziałowcem był krajowy kapitał prywatny. Suma bilansowa dla wszystkich banków komercyjnych wyniosła ogółem 3 073,99 mld złotych.
| Bank | Aktywa (mld zł) | Udział w aktywach sektora bankowego | Liczba klientów (mln) | Rating | Struktura właścicielska |
|---|---|---|---|---|---|
| Alior Bank | 91,38 | 2,97% | 4,41 | BB+ stabilna |
Grupa PZU SA - 31,91% |
| Bank Millennium | 132,14 | 4,30% | 3,05 | BB- stabilna |
Banco Comercial Portugues S.A. - 50,1% |
| Bank Ochrony Środowiska | 21,00 | 0,68% | 1,54* | BB stabilna |
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - 58,05% |
| Bank Pekao | 317,37 | 10,32% | 6,43 | A- stabilna |
PZU SA - 20% |
| Bank Pocztowy | 8,99* | 0,29% | 0,85 | BB pozytywna |
Poczta Polska - 75% |
| BNP Paribas | 158,84 | 5,17% | 4,17 | BBB stabilna |
BNP Paribas - 57,26% |
| Citi Handlowy | 75,20 | 2,45% | 0,57 | A- stabilna |
Citibank Europe Plc - 75% |
| Credit Agricole | 36,21* | 1,18% | 2,18 | brak ratingu | Grupa Credit Agricole - ponad 80% |
| ING Bank Śląski | 252,72 | 8,22% | 4,50 | BBB stabilna |
ING Bank N.V. - 75% |
| mBank | 219,32 | 7,13% | 4,59 | BBB-negatywna |
Commerzbank AG - 69,17% |
| Nest Bank | 6,36** | 0,21% | 0,42** | brak ratingu | AnaCap Financial Partners LLP |
| PKO BP | 496,99 | 16,17% | 11,98 | A- stabilna |
Skarb Państwa - 29,43% |
| Plus Bank | 0,66** | 0,02% | bd | brak ratingu | Zygmunt Solorz |
| Santander Bank Polska | 255,67 | 8,32% | 5,30 | A- stabilna |
Banco Santander - 67,41% |
| Santander Consumer Bank | 23,68* | 0,77% | 1,6* | A- stabilna |
Santander Bank Polska - 60% |
| Toyota Bank | 4,30* | 0,14% | bd | brak ratingu | Toyota Kreditbank GmbH - 100% |
| VeloBank | 48,66* | 1,58% | bd | brak ratingu |
BFG - 51% |
Największe banki w Polsce
Największym bankiem w Polsce jest PKO Bank Polski z sumą aktywów sięgających blisko 500 mld zł. Drugie miejsce zajmuje Bank Pekao (317 mld zł), a trzecie Santander Bank Polska (255 mld zł). W pierwszej dziesiątce uplasowały się również następujące instytucje: ING Bank Śląski, mBank, BNP Paribas, Bank Millennium, Alior Bank, Citi Handlowy, VeloBank. Udział tych dziesięciu największych banków w aktywach sektora sięga łącznie 66,63%.