4 komentarze
Przyjmuje się, że pierwsze w historii akcje wyemitowała na początku XVII w. Holenderska Kompania Wschodnioindyjska. Od tamtego czasu istota tych instrumentów nie uległa większym zmianom. Emitentom wciąż służą do pozyskiwania kapitału na rozwój, a inwestorom dają szansę na czerpanie zysków.
Czym są akcje i dlaczego warto się nimi zainteresować?
Przygodę z rynkami finansowymi i inwestycjami giełdowymi warto rozpocząć właśnie od akcji. To instrumenty o ogromnym znaczeniu, a jednocześnie stosunkowo prostej konstrukcji.
Akcje – definicja i podstawowa charakterystyka
Akcje to papiery wartościowe stanowiące akt własności przedsiębiorstwa. Nabywając je, stajesz się jednocześnie współwłaścicielem (akcjonariuszem) danej firmy i jej majątku, co daje Ci całkiem sporo uprawnień.
Teoretycznie najważniejszym uprawnieniem jest prawo do uczestnictwa i głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, jednak dla przeciętnego inwestora nie ma ono praktycznie żadnego znaczenia. Dla większości nieistotne jest również to, że zapewniają one prawo poboru (pierwszeństwo do zakupu nowych akcji) czy prawo do udziału w podziale majątku w razie likwidacji firmy.
Zdecydowana większość inwestorów kupuje akcje dla zysków, a nie po to, żeby decydować o działalności danego przedsiębiorstwa, czy też trwać przy nim aż do ewentualnej upadłości.
1. Ułamek kapitału akcyjnego, który oblicza się, dzieląc wielkość kapitału akcyjnego spółki przez liczbę jej akcji.
2. Ogół uprawnień przysługujących akcjonariuszowi spółki.
3. Dokument wystawiony przez spółkę, który potwierdza prawa jej akcjonariusza.
Rodzaje akcji (na okaziciela, imienne, uprzywilejowane)
Akcje mają stosunkowo prostą konstrukcję, ale miej na uwadze, że istnieje kilka ich odmian. Wszystkie wyrażają udział w spółce, jednak różnią się nieco charakterystyką, czyli m.in. prawami i obowiązkami akcjonariuszy.
Jako inwestor będziesz miał do czynienia z akcjami zwykłymi na okaziciela, bo to właśnie one są notowane na giełdzie papierów wartościowych. Ich istota polega na tym, że osobą uprawnioną jest każdy, kto posiada dokument akcji (dziś jest to po prostu odpowiedni zapis na rachunku inwestycyjnym i w KDPW). Nie są przypisane do konkretnej osoby i nie podlegają żadnym ograniczeniom w zakresie handlu. Nie zapewniają też akcjonariuszom żadnych dodatkowych praw ani przywilejów.
Przeciwieństwo akcji na okaziciela stanowią akcje imienne, które są przypisywane do konkretnej osoby fizycznej lub prawnej. Nie trafiają one do obrotu giełdowego, ale jednocześnie są zbywalne, bo statut spółki nie może odebrać akcjonariuszowi prawa do sprzedaży papierów wartościowych. Faktem jest jednak, że ta możliwość podlega zwykle obostrzeniom i jest uwarunkowana zgodą zarządu firmy.
Akcje imienne pojawiają się tam, gdzie akcjonariusze chcą ograniczyć rozporządzanie udziałami w spółce, a także w przypadkach wskazanych w Kodeksie spółek handlowych. Ten ostatni dokument narzuca formę imienną m.in. w przypadku akcji uprzywilejowanych, które zapewniają szczególne uprawnienia w zakresie prawa głosu, prawa do dywidendy czy podziału majątku w razie likwidacji.
Wyróżniamy jeszcze inne rodzaje akcji:
-
akcje nieme – dają pierwszeństwo w wypłacie dywidendy, ale bez prawa głosu na walnym zgromadzeniu,
-
akcje aportowe – obejmowane w zamian za wkłady niepieniężne,
-
akcje gotówkowe – pokrywane w formie pieniężnej.
Kto i po co emituje akcje?
Wiesz już mniej więcej, czym charakteryzują się akcje, definicja może być jednak również sformułowana z perspektywy emitenta. Dla niego są one instrumentem, który pozwala nie tyle zainwestować kapitał, co pozyskać niezbędne finansowanie. Uściślając, dzięki akcjom firma może rozwijać dotychczasową działalność oraz realizować zupełnie nowe przedsięwzięcia.
Co oczywiste, akcji nie może wyemitować dowolny podmiot. Są one wypuszczane przez spółki, a konkretniej – działające w różnych branżach spółki akcyjne i spółki komandytowo-akcyjne. Jeśli choćby jedna z emisji ich walorów jest przedmiotem obrotu publicznego, to zyskują one status spółek publicznych, a ich akcje stają się akcjami giełdowymi.
Akcje giełdowe mają postać zdematerializowaną, czyli stanowią cyfrowe zapisy na rachunkach inwestycyjnych, zarejestrowanych w KDPW (Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych).
Jakie są potencjalne zyski z akcji? Dywidenda i wzrost wartości
Jako akcjonariusz możesz zarabiać na wzroście cen akcji, ale też na dywidendzie wypłacanej przez spółkę.
Dywidenda stanowi część zysku firmy, którą zdecydowano się podzielić ze swoimi udziałowcami. Zwykle jest wypłacana raz lub dwa razy w roku, ale równie dobrze może nie pojawić się wcale. Część spółek permanentnie generuje zyski, którymi dzieli się z akcjonariuszami, ale w warunkach polskich nie jest to standardem. W ostatnich kilkunastu latach taki luksus oferowało tylko kilka spółek, m.in. Dębica, Wawel, Śnieżka czy Grupa Kęty.
Jak zacząć inwestować w akcje? Przewodnik krok po kroku
Inwestowanie w akcje wymaga odpowiedniego przygotowania. Poniżej znajdziesz podstawowe kroki, które pozwolą Ci przejść od teorii do praktyki i świadomie rozpocząć przygodę z rynkiem kapitałowym.
Krok 1: wybierz i załóż konto maklerskie
Aby móc inwestować w akcje, potrzebujesz domu maklerskiego i prowadzonego przez niego rachunku inwestycyjnego. Ten ostatni pozwoli Ci też korzystać z platformy internetowej, umożliwiającej wygodne składanie zleceń giełdowych, analizowanie wykresów cen spółek i korzystanie z narzędzi analizy technicznej, takich jak świece japońskie, średnie ruchome, oscylatory czy zniesienia Fibonacciego.
W Polsce działa co najmniej kilkanaście godnych polecenia domów maklerskich, które oferują możliwość inwestowania w akcje oraz inne instrumenty finansowe. W zależności od wybranego DM możesz zapewnić sobie dostęp wyłącznie do warszawskiej GPW lub dodatkowo do kilku czy nawet kilkunastu innych giełd. Co ważne, u poszczególnych usługodawców inaczej kształtują się opłaty za rachunek i prowizje transakcyjne, dlatego zanim zaczniesz handel, przejrzyj najlepsze konta maklerskie z naszego rankingu.
Ranking rachunków maklerskich - Wrzesień 2025
-
Konto0 złMiesięczna opłata za prowadzenie rachunku 0 zł
XTB pobierze opłatę 10 EUR, jeśli przez ostatnie 365 dni nie otworzono ani nie zamknięto żadnej pozycji oraz przez ostatnie 90 dni nie dokonano wpłaty na rachunek; opłata nie jest pobierana jeśli saldo na rachunku wynosi 0 zł
-
Akcje z GPW0%Akcje 0%
- 0% w przypadku miesięcznego obrotu do 100 tys. EUR (minimalna wartość zlecenia to 10 zł)
- 0,2%, min. 10 EUR od nadwyżki pow. 100 tys. EUR
-
Kontrakty na WIG20kontrakty CFDKontrakty terminowe na WIG20 i inne indeksy kontrakty CFD
XTB nie oferuje klasycznych kontraktów futures, lecz kontrakty CFD na WIG20 i wiele innych indeksów oraz instrumentów bazowych; takie produkty mają nieco inną konstrukcję, ale również pozwalają grać z dźwignią na wzrosty i spadki rozmaitych aktywów
-
Rynki zagraniczneUSA, DE, UK + 12 innych
-
Konto0 złMiesięczna opłata za prowadzenie rachunku 0 zł
w razie braku dokonania transakcji w ciągu 365 dni pojawi się opłata w wysokości 9 zł miesięcznie (lub ewentualnie 3 EUR bądź 3 USD); nie zostanie ona naliczona, jeśli we wskazanym okresie miałeś otwarte pozycje lub też wykonałeś transakcję po upływie 365 dni a przed momentem pobrania opłaty
-
Akcje z GPW0,19%, min. 5 zł
-
Kontrakty na WIG20kontrakty CFDKontrakty terminowe na WIG20 i inne indeksy kontrakty CFD
TMS nie oferuje klasycznych kontraktów futures, lecz kontrakty CFD na WIG20 i wiele innych indeksów oraz instrumentów bazowych; takie produkty mają nieco inną konstrukcję, ale również pozwalają grać z dźwignią na wzrosty i spadki rozmaitych aktywów
by móc zawierać transakcje na kontraktach CFD, trzeba mieć włączone konto TMS Connect
-
Rynki zagraniczneUSA, DE, UK + 2 inne
-
Konto0 zł
-
Akcje z GPW0,12%, min. 10 zł
-
Kontrakty na WIG20niedostępne
-
Rynki zagraniczneUSA, UK, DE + 22 inne
Krok 2: dokonaj zakupu pierwszych akcji
Po założeniu konta inwestycyjnego można złożyć pierwsze zlecenie zakupu. W praktyce polega to na wskazaniu spółki, liczby akcji oraz ceny, po której chcesz dokonać transakcji. Dom maklerski realizuje zlecenie na rynku, a nabyte akcje pojawiają się na Twoim rachunku.
Transakcje na akcjach możesz zawierać z innymi inwestorami, jak również na rynku pierwotnym, nabywając walory spółki dopiero wchodzącej na giełdę. W tym drugim przypadku składasz zapis na akcje za pośrednictwem domu maklerskiego i jeszcze przed debiutem spółki otrzymujesz je po cenie emisyjnej. Gdy firma wejdzie już na parkiet giełdowy, cena jej walorów będzie ustalana na bieżąco w wyniku gry siły podaży i popytu.
Krok 3: poznaj giełdy: GPW, NewConnect i rynki zagraniczne
W Polsce głównym miejscem obrotu akcjami jest Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW), a dla mniejszych spółek – rynek NewConnect. Coraz więcej inwestorów korzysta również z możliwości zakupu akcji na rynkach zagranicznych, np. w USA czy Europie Zachodniej. Dzięki temu można dywersyfikować portfel i uzyskać dostęp do globalnych liderów branż.
Rynki finansowe to system naczyń połączonych. Dlatego nawet, jeśli chcesz inwestować tylko na jednym rynku np. polskim, to i tak zawsze musisz mieć na uwadze to, co dzieje się w innych częściach globu. Kluczowe znaczenie ma amerykański rynek papierów wartościowych, który z uwagą śledzą inwestorzy z całego świata.
Zanim podejmiesz decyzje o zakupie walorów danej spółki, zorientuj się dobrze, jaki panuje długoterminowy trend na rynkach akcji. Powinieneś określić, czy jest to hossa, czy też bessa, jak również sprawdzić, od kiedy trwa obecna tendencja i jakie są szanse na jej kontynuację.
Krok 4: naucz się sprawdzać notowania i kursy akcji
Kluczową umiejętnością inwestora jest śledzenie notowań i interpretacja kursów akcji. Warto korzystać z serwisów informacyjnych, aplikacji mobilnych i narzędzi analitycznych oferowanych przez domy maklerskie. Regularne monitorowanie giełdy papierów wartościowych pozwala reagować na zmieniające się warunki i podejmować lepsze decyzje inwestycyjne.
W Polsce akcje danej spółki, w zależności od płynności obrotu, mogą znajdować się w systemie notowań ciągłych lub jednolitych. W tym pierwszym przypadku handel odbywa się płynnie przez całą sesję giełdową, z kolei notowania jednolite polegają na tym, że kurs ustalany jest jedynie dwukrotnie w ciągu dnia (na tzw. fixingach) na podstawie wcześniej złożonych zleceń.
Krok 5: Pamiętaj o podatkach i rozliczeniu PIT-38
Zyski na akcjach, podobnie jak te generowane przez inne instrumenty finansowe, podlegają opodatkowaniu podatkiem od zysków kapitałowych. Obecnie wynosi on 19% i pojawia się zarówno, gdy sprzedajesz akcje po cenie wyższej od ceny zakupu, jak i w przypadku dywidendy.
Podatek od sprzedaży akcji rozliczasz poprzez złożenie deklaracji PIT-38, którą musisz wypełnić na podstawie przesłanego przez biuro maklerskie formularza PIT-8C (nie otrzymasz go, jeśli korzystasz z usług zagranicznego brokera). W deklaracji nie ujmujesz natomiast dochodów osiągniętych z tytułu dywidend. W tym przypadku kwestiami podatkowymi zajmuje się za Ciebie biuro maklerskie, a zysk, który przelewa na Twój rachunek, jest już pomniejszony o należny podatek.
Więcej informacji na temat podatkowych aspektów inwestowania w akcje znajdziesz w artykule: Jak rozliczyć podatek od zysków kapitałowych?
Ryzyko inwestycyjne i zasady bezpiecznego inwestowania w akcje
Akcje są powszechnie uznawane za ryzykowną klasę aktywów o wysokim potencjale zysku. Jest to jednak pewne uogólnienie, bo w rzeczywistości poszczególne z nich wykazują we wspomnianych obszarach duże zróżnicowanie.
Za relatywnie bezpieczne często uznaje się akcje amerykańskich spółek o globalnym zasięgu, takich jak Apple, Google, Microsoft, McDonald’s czy Coca-Cola. Największe polskie przedsiębiorstwa, czyli m.in. KGHM, PKO BP, PGNiG, PKN Orlen czy Dino Polska, nie mają takiej renomy, ale również cieszą się zaufaniem inwestorów i są uznawane za stabilne pod względem finansowym.
Wspomniane spółki to tzw. blue chips, czyli duże spółki giełdowe o wysokiej kapitalizacji, których akcje charakteryzują się dużą płynnością obrotu i relatywnie stabilnym kursem (termin blue chips nawiązuje do koloru najdroższego żetonu do gry w kasynach Monte Carlo). W spokojnych okresach ceny akcji blue chips zmieniają się w ciągu dnia maksymalnie o kilka procent, natomiast w niespokojnych – wahania mogą sięgać nawet kilkudziesięciu procent w skali miesiąca.
Jakie ryzyka wiążą się z inwestowaniem w akcje?
Inwestowanie w akcje daje szansę na wysokie stopy zwrotu, ale wiąże się również z szeregiem ryzyk, których nie można lekceważyć. Najbardziej oczywiste jest ryzyko rynkowe, wynikające ze zmienności kursów akcji – ich ceny mogą rosnąć, ale równie dobrze gwałtownie spadać pod wpływem nastrojów inwestorów, wydarzeń gospodarczych czy zmian politycznych.
Ważnym czynnikiem jest także ryzyko spółki, czyli możliwość pogorszenia się sytuacji finansowej konkretnego emitenta. Problemy z płynnością, rosnące zadłużenie czy nieudane inwestycje mogą szybko przełożyć się na spadek wartości jego akcji.
Nie można pominąć również ryzyka branżowego, gdy dana gałąź gospodarki traci na znaczeniu lub przechodzi kryzys strukturalny. W takim przypadku nawet solidne przedsiębiorstwa mogą tracić na wartości.
Do tego dochodzą ryzyka makroekonomiczne, związane m.in. z inflacją, zmianami stóp procentowych czy globalnymi recesjami, które w różnym stopniu oddziałują na wyceny spółek i nastroje na giełdach.
Jak ograniczyć ryzyko inwestowania w akcje?
Spółki giełdowe różnią się profilem działalności, wielkością, sytuacją finansową, rentownością czy perspektywami rozwoju. Niektóre radzą sobie dobrze w każdych warunkach, inne działają w branżach sezonowych i/lub nieodpornych na skutki kryzysów gospodarczych. Zarabiać lub tracić możesz na akcjach dowolnej spółki – także takiej, która znajduje się na skraju upadłości.
Dla początkujących inwestorów krótkoterminowa spekulacja nie jest najlepszym sposobem inwestowania na rynku akcji. Prędzej czy później kończy się to dla nich dotkliwymi stratami, więc lepiej uniknąć ich błędów i na początku skupić się na inwestowaniu średnio- i długoterminowym. W tym przypadku najważniejsza będzie umiejętność redukowania ryzyka inwestycyjnego oraz unikania niekorzystnych okresów na rynku.
Aby osiągać dobre stopy zwrotu z inwestowania w akcje, musisz znać i rozumieć analizę techniczną oraz fundamentalną, a także umieć korzystać z ich narzędzi. AT pozwoli Ci określić, kiedy jest dobry czas na wejście lub wyjście z danej inwestycji, natomiast analiza fundamentalna pomoże ocenić, czy w ogóle warto kupić wybrane papiery wartościowe.
Co ważne, w badaniu fundamentów chodzi o szeroką analizę warunków, w jakich działa konkretna spółka lub rynek; obejmuje ono kondycję gospodarki globalnej i krajowej, rynek pracy, inflację czy stopy procentowe. Mowa tu nie tylko o sytuacji bieżącej, ale też o przewidywaniach na najbliższe miesiące czy nawet lata.
Pamiętaj o 6 prostych zasadach ograniczania ryzyka:
1. Nie lokuj wszystkich środków w jedną spółkę; zbuduj zdywersyfikowany portfel akcji kilku, kilkunastu firm.
2. Na początku inwestuj małe kwoty i nabieraj doświadczenia inwestycyjnego.
3. Nie ulegaj rynkowemu fomo (z ang. Fear Of Missing Out), czyli nie kupuj drożejących akcji z obawy, że ucieknie Ci jakaś wyjątkowa okazja inwestycyjna.
4. Nie kupuj „spadających noży”, czyli akcji, które dynamicznie tracą na wartości – nigdy nie wiesz, na jakim poziomie cenowym ostatecznie uformuje się dno.
5. Inwestuj w taki sposób i w takie akcje, żebyś czuł się z tym komfortowo – jeśli np. nonstop sprawdzasz notowania lub często zastanawiasz się nad zamknięciem bądź zredukowaniem pozycji rynkowej, prawdopodobnie zainwestowałeś za dużą kwotę albo w zbyt ryzykowną spółkę.
6. Opracuj strategię inwestycyjną i trzymaj się jej założeń; przykładowo, jeśli określiłeś poziomy cenowe, przy których chciałbyś zgarnąć zysk lub zamknąć daną pozycję, a po drodze kondycja spółki ani sytuacja na szerokim rynku nie uległy zmianie, to konsekwentnie zrealizuj swoje plany.
Powyższe wskazówki sprawdzają się również w przypadku inwestowania w inne instrumenty finansowe, np. waluty, kryptowaluty czy surowce.
Jak horyzont czasowy wpływa na Twoje inwestycje?
Horyzont czasowy to jeden z kluczowych czynników decydujących o tym, jak należy podchodzić do inwestowania w akcje. Krótkoterminowe strategie, takie jak day trading czy handel w perspektywie kilku dni, wiążą się z wysoką zmiennością kursów i wymagają dużego doświadczenia, dyscypliny oraz szybkiego reagowania na sytuację rynkową. Takie podejście obarczone jest podwyższonym ryzykiem i dla początkujących inwestorów zwykle okazuje się zbyt wymagające.
Inwestowanie średnioterminowe daje większe szanse na wykorzystanie wyraźnych trendów rynkowych i ograniczenie wpływu krótkotrwałych wahań kursów. Natomiast podejście długoterminowe, obejmujące lata, opiera się na cierpliwym budowaniu wartości portfela i czerpaniu korzyści z potencjału wzrostu spółek oraz wypłacanych przez nie dywidend.
Czy akcje są dla Ciebie? Podsumowanie
Akcje stanowią ciekawą alternatywę dla lokat terminowych i obligacji, która może zapewnić znacznie większe dochody, ale jednocześnie wiąże się z wyższym ryzykiem. To dobre papiery wartościowe dla osób o niskiej awersji do ryzyka, a także tych, które szukają sposobu na ochronę oszczędności przed inflacją i zwiększenie potencjału portfela inwestycyjnego. Sprawdzą się także u młodszych posiadaczy rachunków IKE i IKZE, którzy chcą samodzielnie zadbać o swoją emeryturę.
W ofercie domów maklerskich i brokerów możesz znaleźć także ETF-y na indeksy akcyjne. Korzystanie z tych instrumentów ma ten plus, że nie musisz zajmować się czasochłonnym doborem odpowiednich spółek do swojego portfela.
Dzięki ETF-om możesz niejako kupić koszyk wszystkich akcji wchodzących w skład danego indeksu, a co za tym idzie, zarabiać (lub tracić) tyle samo, co szeroki rynek. Stanowią całkiem rozsądne rozwiązanie, bo jak pokazuje wiele statystyk pozwalają uzyskać lepsze wyniki od wielu aktywnych inwestorów, którzy w nadziei na pokonanie rynku samodzielnie budują swoje portfele.
Komentarze
(4)No i czemu wszystko rośnie jak miało spadać? Takie spx już ponad 5000 pkt. Ale teraz mówią że będzie rosło więc trzeba być ostrożnym...:)
Odpowiedz
W kwestii ryzyka inwestowania w akcje koniecznie trzeba dziś jeszcze pamiętać o ryzyku geopolitycznym... Polska giełda jest niestety wrażliwa na ten czynnik, podobnie zresztą jak złotówka
Odpowiedz
Rynki żyją danym tematem tylko na początku a później tak jak i ludzie przyzwyczają się do niego. Ostatnie miesiące są świetne dla PLN ale też i GPW radzi sobie dobrze. A to wszystko mimo tego że Ukraina radzi sobie średnio w wojnie a Rosja coraz lepiej. Póki co hossa trwa i do jej końca jeszcze daleko
Odpowiedz
Rynek ma tendencję do upraszczania. Jest hossa, gdy sytuacja nie zmienia się na gorsze. A w chwili obecnej można powiedzieć, że mamy pewną stabilizację. Xi dogadał się z Bidenem, w Ukrainie sytuacja patowa, a do tego nadeszła zima, co zwykle oznacza zmniejszenie intensywności działań militarnych.
Odpowiedz