Co to jest GPW (Giełda Papierów Wartościowych)? Podstawy, które musi znać inwestor

Instrumenty finansowe na GPW

To, jakimi konkretnie produktami mogą obracać inwestorzy, zależy już od konkretnej giełdy. Na większości głównym przedmiotem handlu są akcje spółek giełdowych, natomiast inne instrumenty cieszą się mniejszą popularnością i mają zwykle niższą płynność.

Na giełdzie można handlować instrumentami, takimi jak:

• akcje,
• prawa poboru,
• prawa do akcji,
• obligacje skarbowe, komunalne i korporacyjne,
• fundusze typu ETF,
• kontrakty terminowe na akcje, indeksy czy waluty,
• opcje na akcje, indeksy czy waluty,
• certyfikaty inwestycyjne,
• certyfikaty z dźwignią finansową.

Poniżej przyjrzymy się bliżej najpopularniejszym ze wspomnianych instrumentów.

Akcje – podstawowy instrument finansowy

Akcje to podstawowe instrumenty finansowe dostępne na giełdzie. Kupując takie papiery wartościowe, stajesz się współwłaścicielem spółki i nabywasz szereg wynikających z tego praw, w tym do udziału w zysku w postaci dywidendy. Charakteryzują się relatywnie dużym ryzykiem, ale zarazem mają wysoki potencjał zysku, czym kuszą inwestorów indywidualnych i instytucjonalnych.

Na warszawskiej GPW notowane są walory zarówno dużych, polskich i międzynarodowych koncernów, jak i mniejszych lokalnych firm. Możesz wybierać spośród różnych sektorów gospodarki, co pozwoli Ci zbudować zdywersyfikowany portfel inwestycyjny. Zawsze warto jednak otworzyć się też na dywersyfikację geograficzną i rozważyć zakup akcji notowanych na giełdach zagranicznych.

Obligacje – stabilniejsze narzędzie inwestycyjne

Obligacje, podobnie jak akcje, są papierami wartościowymi, jednak stanowią instrumenty dłużne, a nie udziałowe. Kupując obligacje, udzielasz emitentowi (np. spółce, rządowi lub samorządowi) pożyczki, za co otrzymujesz wynagrodzenie w formie odsetek. Po upływie okresu zapadalności emitent zwraca pełną kwotę pożyczonego kapitału.

Obligacje często są wybierane przez osoby poszukujące regularnych dochodów i ochrony kapitału przed inflacją. Na warszawskiej GPW można inwestować w obligacje korporacyjne, skarbowe oraz komunalne, przy czym wszystkie te grupy charakteryzują się stosunkowo niskim wolumenem obrotów.

Pozostałe instrumenty inwestycyjne na GPW

Na giełdzie notowane są też instrumenty pochodne (derywaty), takie jak opcje i kontrakty terminowe. Przyciągają one spekulantów poszukujących szybkich zysków i akceptujących wysokie ryzyko inwestycyjne, a także inwestorów i firmy chcące skutecznie zarządzać swoim ryzykiem.

Najpopularniejszymi instrumentami pochodnymi notowanymi na GPW w Warszawie są kontrakty futures na indeks WIG20. Dzienna wartość obrotów na tych instrumentach regularnie przekracza 1 mld złotych.

W derywaty wbudowana jest dźwignia finansowa, dzięki czemu strony mogą zawierać transakcje o wartości, która wielokrotnie przekracza faktycznie zainwestowany kapitał. Warto też dodać, że opcje i kontrakty umożliwiają nie tylko zajmowanie pozycji na wzrosty, ale również granie na spadki kursów instrumentów bazowych, takich jak akcje, waluty czy indeksy giełdowe.

Na zagranicznych giełdach dużą popularnością cieszą się również fundusze ETF, które pozwalają tanio i wygodnie inwestować w szeroki wachlarz aktywów, np. surowce, koszyki obligacji czy indeksy akcyjne. Jednak na warszawskim parkiecie nie ma ich zbyt wiele, nieduże są na nich również obroty.

Indeksy giełdowe

Nieodłącznym elementem praktycznie każdej giełdy papierów wartościowych są indeksy giełdowe. To dzięki nim możesz łatwo monitorować koniunkturę na danej giełdzie lub śledzić wyniki określonej grupy instrumentów.

Co to są indeksy giełdowe i do czego służą?

Indeksy giełdowe to wskaźniki statystyczne, które pokazują zmiany cen akcji wyselekcjonowanych spółek, wybranych obligacji czy innej grupy instrumentów. Są obliczane na różne sposoby (istnieją np. wskaźniki geometryczne, cenowe czy ważone kapitalizacją spółek) i uwzględniają kursy kilku, kilkuset, a nawet kilku tysięcy walorów.

Podstawową funkcją indeksów giełdowych jest informowanie o aktualnej sytuacji na rynku bądź w jego segmentach. Jeśli np. polski WIG20 traci 3% w ciągu jednej sesji, to jest to jednoznacznie zły sygnał, który odzwierciedla negatywny sentyment inwestorów; ten ostatni może być skutkiem np. kiepskich wyników gospodarczych Polski. Wyraźny wzrost wartości indeksu wyraża z kolei pozytywne nastawienie i może być efektem ukazania się korzystnych danych, np. nadspodziewanie dużego spadku inflacji.

Ponadto indeksy giełdowe stanowią:

• punkt odniesienia dla oceny efektywności inwestowania, zarówno inwestorów indywidualnych, jak i funduszy inwestycyjnych czy emerytalnych;
• instrument bazowy dla kontraktów, opcji i ETF-ów, które pozwalają zarabiać na zmianach wartości indeksów;
• wskaźnik atrakcyjności danego rynku, który pomaga inwestorom zagranicznym ocenić potencjał i ryzyko danego rynku kapitałowego;
• narzędzie wspomagające politykę gospodarczą – wyniki indeksów są analizowane przez banki centralne i specjalistów oceniających stan gospodarki.

Najważniejsze indeksy na GPW – charakterystyka i zastosowanie

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oblicza ponad 50 rozmaitych indeksów, przy czym inwestorzy skupiają uwagę głównie na tych związanych z rynkiem akcji.

Oto najważniejsze indeksy obliczane przez GPW:

• WIG – zawiera wszystkie spółki z głównego rynku giełdowego,
• WIG20 – skupia 20 największych i najbardziej płynnych spółek,
• WIG30 – stanowi rozszerzoną wersję WIG20, zawierającą 30 spółek,
• mWIG40 – reprezentuje 40 średniej wielkości spółek giełdowych,
• sWIG80 – obejmuje 80 małych spółek o niższej kapitalizacji,
• WIG-Poland – skupia wyłącznie polskie spółki notowane na GPW,
• WIGdiv – koncentruje się na spółkach regularnie wypłacających dywidendy,
• WIGtech – obejmuje spółki z sektora technologicznego,
• WIG20TR – indeks dochodowy uwzględniający dywidendy,
• NCIndex – indeks rynku NewConnect.

Ponadto GPW publikuje szereg indeksów sektorowych, np. WIG-BANKI, WIG-ENERG, WIG-INFO, które pokazują kondycję poszczególnych sektorów gospodarki.

Indeks WIG20 przyciąga największą uwagę inwestorów m.in. dlatego, że skupia największe spółki i stanowi instrument bazowy dla najbardziej płynnych kontraktów futures i opcji. Jednak ze względu na duży udział firm państwowych oraz dwóch gigantów „prywatnych” (CD Projekt i Allegro) trudno go traktować jako barometr polskiej gospodarki.

Wskaźniki mWIG40 i sWIG80 są bardziej zdywersyfikowane i całkiem dobrze odzwierciedlają sytuację na rynku średnich i małych spółek. Dzięki nim można lepiej zorientować się w trendach rynkowych i ocenić kondycję biznesów, które stanowią motor napędowy gospodarki. Warto dodać, że w indeks mWIG40 można również inwestować za pośrednictwem kontraktów futures, choć nie są one tak popularne jak te powiązane z WIG20.

Jak wykorzystać indeksy giełdowe w inwestowaniu?

Indeksy i dostarczane przez nie informacje możesz wykorzystywać na wiele sposobów. Jakie konkretnie możliwości oferują?

1. Analiza trendów na indeksie pomaga w podejmowaniu decyzji o wejściu lub wyjściu z inwestycji.
2. Możliwe jest budowanie portfeli inwestycyjnych na podstawie struktury wybranego indeksu.
3. Indeksy pomagają ocenić ryzyko związane z inwestowaniem w poszczególne spółki czy sektory.
4. ETF-y indeksowe umożliwiają inwestowanie w cały rynek przy niskich kosztach i ograniczonym ryzyku, bez potrzeby kupowania pojedynczych akcji.
5. Indeksy giełdowe są podstawą dla kontraktów futures, opcji i innych instrumentów pochodnych; inwestorzy mogą spekulować na przyszłych zmianach wartości indeksów, co daje możliwość osiągania zysków zarówno w czasie wzrostów, jak i spadków.
6. Indeksy sektorowe, takie jak WIG-BANKI czy WIG-ENERG, pozwalają zorientować się w bieżącej atrakcyjności danej branży.

Funkcjonowanie rynku giełdowego

Funkcjonowanie giełdy jest regulowane przez zestaw zasad i instytucji nadzorczych, co zapewnia bezpieczeństwo obrotu i przejrzystość działań uczestników rynku.

Sesje giełdowe – godziny i rodzaje notowań

Warszawska giełda działa w każdy dzień roboczy od 8:30 do 17:05, ale nie oznacza to, że przez cały ten czas są na niej zawierane transakcje. Bierze się to stąd, że w trakcie sesji giełdowej występują różne fazy notowań, spośród których część nie przewiduje możliwości wykonywania zleceń – w czasie ich trwania na giełdę są jedynie przekazywane oferty kupna i sprzedaży.

Sesje dzielą się na dwa podstawowe rodzaje notowań:

• notowania ciągłe, w przypadku których ceny zmieniają się na bieżąco w trakcie sesji, w zależności od popytu i podaży;
• notowania jednolite, podczas których ceny są ustalane na podstawie zleceń składanych przed rozpoczęciem sesji, a transakcje zawiera się po jednej, ustalonej cenie.

Większość instrumentów z polskiej giełdy, w tym akcje najbardziej płynnych spółek, obligacje i kontrakty terminowe, jest notowana w tzw. systemie notowań ciągłych. Główną fazę tego systemu stanowią właśnie notowania ciągłe, które trwają od 9:00 do 16:50 i wiążą się ze swobodnym przyjmowaniem zleceń przez giełdę i realizowaniem transakcji.

Od 8:30 do 9:00 (do 8:45 w przypadku kontraktów terminowych) trwa faza przed otwarciem, o 9:00 mamy otwarcie, od 16:50 do 17:00 fazę przed zamknięciem, o 17:00 zamknięcie, a od 17:00 do 17:05 tzw. fixing, czyli dogrywkę (nie dotyczy ona rynku Catalyst). W czasie dogrywki zlecenia realizowane są po kursie ustalonym na zamknięciu sesji, natomiast dwie pozostałe fazy przewidują jedynie możliwość przekazywania ofert na giełdę.

Instrumenty o niskiej płynności trafiają do tzw. systemu notowań jednolitych z jednym lub dwoma fixingami. W ich przypadku wszystkie transakcje są zawierane po jednakowym kursie, który jest ustalany raz lub dwa razy w ciągu sesji.

Notowania i dane rynkowe – jak je analizować?

Dane rynkowe, takie jak kursy akcji, wolumen obrotu czy zmiany procentowe są przedmiotem analiz inwestorów. Ci ostatni korzystają z narzędzi analizy technicznej i fundamentalnej, dzięki którym mogą podejmować świadome decyzje inwestycyjne.

Analiza techniczna koncentruje się na badaniu wykresów cen i identyfikowaniu trendów, natomiast fundamentalna polega na ocenie kondycji finansowej spółki oraz jej perspektyw rynkowych. Obie metody obejmują szeroki zakres zagadnień, które wymagają dobrego zrozumienia i umiejętnego zastosowania w praktyce. Szczegółowe informacje na ich temat znajdziesz w osobnych artykułach poświęconych stricte analizie technicznej i analiza fundamentalnej.

Mechanizmy regulujące rynek – KNF, KDPW, animatorzy rynku

Działalność Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie jest regulowana przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF), która chroni interesy inwestorów i nadzoruje przestrzeganie prawa.

Funkcjonowanie giełdy wspiera też Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW), który odpowiada m.in. za rejestrowanie instrumentów i rozliczanie transakcji.

Ważną rolę odgrywają również animatorzy rynku, czyli rozmaite instytucje zapewniające odpowiednią płynność obrotu. Regularnie składają oferty kupna i sprzedaży określonych instrumentów finansowych, umożliwiając inwestorom sprawne zawieranie transakcji nawet na mniej popularnych aktywach.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie – informacje praktyczne

GPW jest uznawana za największą giełdę w Europie Środkowo-Wschodniej, zarówno pod względem średnich obrotów, jak i bogactwa oferty. Obsługuje trzy rynki: rynek podstawowy, NewConnect i Catalyst, na których notowanych jest kilka tysięcy różnego typu instrumentów. Najliczniejszą grupę stanowią akcje, jednak nie brakuje tu również obligacji skarbowych, komunalnych i korporacyjnych, ETF-ów na wybrane indeksy giełdowe czy kontraktów terminowych.

Jak inwestor indywidualny może inwestować na GPW?

Aby rozpocząć inwestowanie na GPW, musisz otworzyć rachunek maklerski w jednym z polskich lub zagranicznych domów maklerskich. Po założeniu konta uzyskasz dostęp do platformy transakcyjnej, która pozwoli Ci składać zlecenia kupna i sprzedaży instrumentów finansowych.

By móc osiągać sukcesy na GPW trzeba zadbać o wiele kwestii, ale samo inwestowanie zawsze wymaga wykonania następujących kroków:

1. Wybór instrumentów finansowych – decydujesz, w jakie akcje, obligacje lub inne produkty chcesz zainwestować.
2. Składanie zleceń – określasz cenę i liczbę instrumentów, które chcesz nabyć lub sprzedać.
3. Monitorowanie portfela – systematycznie sprawdzasz wyniki swoich inwestycji i podejmujesz decyzje dotyczące ewentualnych zmian w portfelu.

Na rynku działa wiele firm oferujących rachunki inwestycyjne, dlatego zadbaj o wybór tej, która udostępnia najlepsze warunki handlu na GPW. Różnice pomiędzy pierwszą lepszą ofertą a najkorzystniejszą propozycją na rynku są naprawdę spore i mogą odczuwalnie wpłynąć na opłacalność inwestowania.

Koszty inwestowania na GPW – prowizje i podatki

Inwestowanie na GPW wiąże się z pewnymi kosztami, które powinieneś wziąć pod uwagę:

• prowizje maklerskie – opłaty pobierane przez domy maklerskie za realizację zleceń,
• inne koszty związane z inwestowaniem – to m.in. opłaty za prowadzenie rachunku, przechowywanie instrumentów finansowych czy dostęp do notowań giełdowych,
• podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki) – wynosi 19% kwoty zarobionej na inwestycjach giełdowych.

Choć nie możesz uniknąć podatku od zysków kapitałowych, to niepotrzebnych opłat związanych z kontem maklerskim już jak najbardziej. Zapoznaj się zatem z naszym rankingiem, który ułatwi Ci porównanie dostępnych rachunków i wybór najlepszej dla siebie opcji.

Ranking rachunków maklerskich - Styczeń 2025

1.

XTB Rachunek Maklerski

• Konto
  0 zł

  Miesięczna opłata za prowadzenie rachunku 0 zł

  ---

  po roku może pojawić się opłata w wysokości 10 EUR; można jej jednak łatwo uniknąć, wykonując min. 1 transakcję w ciągu roku / jeśli na koncie nie ma środków / jeśli są kupione dowolne akcje

• Akcje z GPW
  0%

  Akcje 0%

  ---

  • 0% w przypadku miesięcznego obrotu do 100 tys. EUR (minimalna wartość zlecenia to 10 zł)
  • 0,2%, min. 10 EUR od nadwyżki pow. 100 tys. EUR
• Kontrakty na WIG20
  kontrakty CFD

  Kontrakty terminowe na WIG20 i inne indeksy kontrakty CFD

  ---

  XTB nie oferuje klasycznych kontraktów futures, lecz kontrakty CFD na WIG20 i wiele innych indeksów oraz instrumentów bazowych. Takie produkty mają nieco inną konstrukcję, ale również pozwalają grać z dźwignią na wzrosty i spadki rozmaitych aktywów. W przypadku handlu kontraktami CFD za pośrednictwem XTB koszty transakcyjne są już zawarte w spreadzie i nie jest pobierana dodatkowa prowizja; dla kontraktów na WIG20 standardowy spread wynosi ok. 2 pipsy.

• Rynki zagraniczne
  USA, DE, UK + 12 innych

Handel tradycyjnymi instrumentami giełdowymi i kontraktami CFD, odsetki od niezainwestowanych środków, duży wybór ETF-ów (ponad 400), akcje ułamkowe, Plany Inwestycyjne | Nota prawna: 74% rachunków detalicznych CFD odnotowuje straty.

Przeczytaj recenzję

4.8

Załóż konto w 10 minut

2.

Konto inwestycyjne TMS

• Konto
  0 zł

  Miesięczna opłata za prowadzenie rachunku 0 zł

  ---

  W razie braku dokonania transakcji w ciągu 365 dni pojawi się opłata w wysokości 9 zł miesięcznie (lub ewentualnie 3 EUR bądź 3 USD). Nie zostanie ona naliczona, jeśli we wskazanym okresie miałeś otwarte pozycje lub też wykonałeś transakcję po upływie 365 dni a przed momentem pobrania opłaty.

• Akcje z GPW
  0,19%, min. 5 zł
• Kontrakty na WIG20
  kontrakty CFD

  Kontrakty terminowe na WIG20 i inne indeksy kontrakty CFD

  ---

  TMS nie oferuje klasycznych kontraktów futures, lecz kontrakty CFD na WIG20 i wiele innych indeksów oraz instrumentów bazowych. Takie produkty mają nieco inną konstrukcję, ale również pozwalają grać z dźwignią na wzrosty i spadki rozmaitych aktywów. W przypadku handlu kontraktami CFD za pośrednictwem TMS koszty transakcyjne są już zawarte w spreadzie i nie jest pobierana dodatkowa prowizja.

• Rynki zagraniczne
  USA, DE, UK + 2 inne

Handel tradycyjnymi instrumentami giełdowymi i kontraktami CFD.

Przeczytaj recenzję

4.4

Załóż konto w 10 minut

3.

Rachunek Classic Saxo Bank

• Konto
  0 zł
• Akcje z GPW
  0,12%, min. 10 zł
• Kontrakty na WIG20
  niedostępne
• Rynki zagraniczne
  USA, UK, DE + 22 inne

Zagraniczny broker niewysyłający PIT-8C (udostępnia pomocny raport podatkowy), handel tradycyjnymi instrumentami i kontraktami CFD, odsetki od niezainwestowanych środków (powyżej określonej kwoty na rachunku).

Przeczytaj recenzję

4.4

Załóż konto w 10 minut

Przejdź do pełnego rankingu

Podsumowanie: kluczowe informacje dla początkującego inwestora

Polski inwestor zwykle rozpoczyna przygodę z inwestowaniem od rodzimej GPW, jednak wybierając odpowiedni rachunek maklerski możesz handlować również na zagranicznych rynkach. W ten sposób zyskasz możliwość stworzenia zdywersyfikowanego, dostosowanego do swoich potrzeb, portfela inwestycyjnego. Ważne jest zatem, aby wybrane konto zapewniało dostęp do instrumentów, które Cię interesują, oraz oferowało atrakcyjne warunki handlu.

Zanim zainwestujesz swoje środki, poznaj podstawowe mechanizmy funkcjonowania giełdy oraz specyfikę poszczególnych instrumentów. Akcje reprezentują udziały w spółkach i dają możliwość partycypacji w ich zyskach, podczas gdy obligacje są formą pożyczki udzielanej emitentowi w zamian za regularne odsetki. Fundusze ETF oferują z kolei dywersyfikację poprzez inwestowanie w koszyk różnych aktywów.

Kluczowym elementem skutecznego inwestowania jest regularne monitorowanie rynku oraz własnego portfela. Analiza wyników, obserwowanie trendów rynkowych i reagowanie na bieżące wydarzenia gospodarcze pozwalają podejmować świadome decyzje i redukować ryzyko inwestycyjne. To jednak wciąż nie wszystko, co musisz wiedzieć, chcąc wejść na rynek. Sprawdź zatem również nasz artykuł na temat gry na giełdzie, gdzie znajdziesz omówienie strategii inwestycyjnych i innych elementów, na które musisz zwrócić uwagę jako początkujący inwestor.