Co to jest GPW (Giełda Papierów Wartościowych)? Podstawy, które musi znać inwestor
- Co to jest i czym zajmuje się giełda papierów wartościowych?
- Jak działa giełda papierów wartościowych?
- Giełda papierów wartościowych – zadania giełdy oraz instrumenty finansowe i ich rola
- Indeksy giełdowe – wskaźniki koniunktury na giełdzie i nie tylko
- Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
- Co jeszcze warto wiedzieć?
Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje związane z funkcjonowaniem giełd, notowaniami instrumentów rynku kapitałowego, a także giełdowymi transakcjami kupna i sprzedaży. W tekście najwięcej uwagi poświęciliśmy Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, niemniej będzie on dla Ciebie przydatny także wówczas, jeśli zamierzasz inwestować na rynkach zagranicznych.
Co to jest i czym zajmuje się giełda papierów wartościowych?
Definicja giełdy papierów wartościowych jest bardzo prosta: to regulowany rynek, na którym odbywa się handel papierami wartościowymi, takimi jak akcje, prawa poboru, prawa do akcji czy obligacje. Zawierane są na nim również transakcje z udziałem innych instrumentów finansowych, np. funduszy typu ETF, a także kontraktów terminowych na akcje, indeksy giełdowe czy waluty. To, jakimi konkretnie produktami mogą obracać inwestorzy, zależy już od konkretnej giełdy. Na większości głównym przedmiotem handlu są akcje spółek giełdowych, natomiast inne instrumenty cieszą się mniejszą popularnością i mają zwykle niższą płynność.
Co ważne, często jest tak, że dana giełda prowadzi kilka systemów obrotu, w ramach których organizuje handel instrumentami określonego typu. Tak jest choćby z polską GPW, która poza rynkiem podstawowym, gdzie obraca się akcjami, udostępnia system Catalyst z notowaniami obligacji, a także alternatywny rynek NewConnect, na który trafiają akcje nowych spółek, głównie z sektorów innowacyjnych. Dla inwestora nie ma to jednak większego znaczenia, bo polskie biura maklerskie zwykle zapewniają dostęp do wszystkich tych produktów z poziomu jednego konta inwestycyjnego.
Jak działa giełda papierów wartościowych?
Na całym świecie istnieją setki giełd papierów wartościowych (aż 10 działa w samych Stanach Zjednoczonych), które różnią się ofertą produktową, wielkością obrotów, znaczeniem czy godzinami i zasadami handlu. Niezależnie jednak, o której mowa, podstawę jej działania stanowi specjalny system informatyczny, a sam handel instrumentami jest realizowany przede wszystkim drogą internetową.
Giełdy są rynkami regulowanymi, co oznacza, że działają w sposób stały i zorganizowany, umożliwiając wygodny i bezpieczny handel instrumentami dopuszczonymi do obrotu. Wynika z tego również, że zapewniają inwestorom powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej, jednakowe warunki nabywania i zbywania instrumentów, a przy tym podlegają nadzorowi właściwego organu (w Polsce jest to KNF, czyli Komisja Nadzoru Finansowego).
Rolą giełdy papierów wartościowych jest przede wszystkim umożliwić nabywanie i sprzedawanie określonych instrumentów finansowych. To do niej brokerzy i domy maklerskie przekazują zlecenia swoich klientów, które są następnie gromadzone i kojarzone ze sobą, co pozwala na zawieranie transakcji i ustalanie cen rynkowych poszczególnych instrumentów. Dzięki systemowi informatycznemu giełdy, a także usługom wspomnianych pośredników, handel przebiega błyskawicznie i bez konieczności fizycznego spotykania się inwestorów.
Giełda papierów wartościowych – zadania giełdy oraz instrumenty finansowe i ich rola
Warto zauważyć, że giełda papierów wartościowych, jako organizator obrotu instrumentami finansowymi, pełni w rzeczywistości wiele funkcji. Jakie są najważniejsze z nich?
Akcje i obligacje – możliwość pozyskiwania i inwestowania kapitału
Po pierwsze, giełda pozwala przedsiębiorstwom łatwo gromadzić kapitał, co jest możliwe dzięki emisji akcji i obligacji (rynek pierwotny), które później trafiają do obrotu giełdowego (rynek wtórny). Po wejściu na giełdę stają się one przedmiotem handlu i mogą być łatwo nabywane i sprzedawane przez inwestorów. Dla tych ostatnich instrumenty te mogą stanowić atrakcyjną formę inwestycji, która pozwala czerpać zyski z odsetek, dywidend lub po prostu wzrostu kursu.
Instrumenty finansowe do spekulacji i zarządzania ryzykiem
Na giełdzie notowane są też instrumenty pochodne, takie jak opcje i kontrakty terminowe, które przyciągają spekulantów akceptujących wysokie ryzyko inwestycyjne, a jednocześnie pozwalają innym inwestorom i firmom skutecznie zarządzać ryzykiem. Dzięki temu, że produkty te mają wbudowany mechanizm dźwigni finansowej, strony mogą zawierać transakcje o wartości, która wielokrotnie przekracza faktycznie zainwestowany kapitał. Warto też dodać, że opcje i kontrakty umożliwiają zajmowanie pozycji nie tylko na wzrosty, ale również spadki kursów instrumentów bazowych, np. akcji, walut czy indeksów giełdowych.
Funkcja wartościująca i kontrolna
Giełdy papierów wartościowych pełnią nie tylko wspomnianą funkcję alokacyjną, ale również wartościującą i kontrolną. Ta ostatnia wiąże się z tym, że przedsiębiorstwa, których akcje znajdują się w obrocie giełdowym, są zobowiązane sukcesywnie dzielić się informacjami na temat swojej sytuacji finansowej.
Natomiast funkcja wartościująca giełdy polega na tym, że umożliwia ona adekwatną wycenę kapitału w gospodarce. Uściślając, pozwala obserwować wyceny kapitałowe poszczególnych firm i sektorów gospodarki, a także ich zmiany w czasie. Na tej podstawie możesz nierzadko ocenić ogólną kondycję przedsiębiorstw i całych branż. Co więcej, dzięki tzw. indeksom giełdowym masz szansę poznać koniunkturę samej giełdy lub pewnej grupy notowanych na niej instrumentów.
Indeksy giełdowe – wskaźniki koniunktury na giełdzie i nie tylko
Giełdy papierów wartościowych obliczają wartość indeksów giełdowych, czyli wskaźników statystycznych, które pokazują zmiany cen akcji wyselekcjonowanych spółek, wybranych obligacji czy innej grupy instrumentów. Indeksy te mogą być obliczane na różne sposoby (mamy przede wszystkim wskaźniki geometryczne, cenowe i ważone kapitalizacją spółek) i uwzględniają kursy kilku, kilkuset, a nawet kilku tysięcy walorów.
Przykłady ważnych światowych indeksów giełdowych: DJIA (Dow Jones Industrial Average) – najstarszy i najbardziej rozpoznawalny indeks na świecie, który stanowi średnią arytmetyczną cen akcji 30 najważniejszych spółek notowanych na giełdzie NYSE (New York Stock Exchange); S&P500 (Standard and Poor’s 500) – odzwierciedlający zmiany cen 500 największych spółek w USA; NASDAQ100 – składający się z walorów 100 największych spółek technologicznych z giełdy amerykańskiej. Popularnymi indeksami są też: niemiecki DAX, brytyjski FTSE100, francuski CAC40 czy hongkoński HSI. Najważniejszym polskim indeksem jest WIG20, składający się z 20 największych spółek na warszawskiej giełdzie.
Podstawową funkcją indeksów giełdowych jest informowanie o aktualnej sytuacji na rynku bądź w jego segmentach. Mówiąc w uproszczeniu, jeśli np. polski WIG20 traci 3% w ciągu jednej sesji, to jest to jednoznacznie zły sygnał, który odzwierciedla negatywny sentyment inwestorów. Ten ostatni może być skutkiem np. nasilenia się działań wojennych w sąsiednim kraju czy kiepskich wyników gospodarczych Polski. Wyraźny wzrost wartości indeksu wyraża z kolei pozytywne nastawienie i może być efektem ukazania się korzystnych danych, np. nadspodziewanie dużego spadku inflacji.
Indeksy giełdowe są również traktowane jako punkt odniesienia dla oceny efektywności inwestowania, zarówno inwestorów indywidualnych, jak i funduszy inwestycyjnych czy emerytalnych. Stanowią też instrument bazowy dla kontraktów, opcji i ETF-ów, których rolą jest w tym przypadku umożliwić zarabianie na zmianach wartości indeksów.
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
Aby przybliżyć specyfikę handlu na giełdzie, przyjrzyjmy się jeszcze działaniu naszego rodzimego parkietu, czyli Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, nazywanej w skrócie GPW.
Warszawska giełda papierów wartościowych – godziny otwarcia i oferta
Zacznijmy od tego, że polska GPW jest uznawana za największą giełdę w Europie Środkowo-Wschodniej, zarówno pod względem średnich obrotów, jak i bogactwa oferty. Obsługuje trzy rynki: rynek podstawowy, NewConnect i Catalyst, na których notowanych jest kilka tysięcy różnego typu instrumentów. Najliczniejszą grupę stanowią akcje, jednak nie brakuje tu również obligacji skarbowych, komunalnych i korporacyjnych, ETF-ów na wybrane indeksy giełdowe czy kontraktów terminowych.
Co ważne, warszawska giełda działa w każdy dzień roboczy od 8:30 do 17:05, ale nie oznacza to, że przez cały ten czas są na niej zawierane transakcje. Bierze się to stąd, że w trakcie sesji giełdowej występują różne fazy notowań, spośród których część nie przewiduje możliwości wykonywania zleceń – w czasie ich trwania na giełdę są jedynie przekazywane oferty kupna i sprzedaży.
Notowania na GPW – najważniejsze informacje
Większość instrumentów z polskiej giełdy, w tym akcje najbardziej płynnych spółek, obligacje i kontrakty terminowe, jest notowana w tzw. systemie notowań ciągłych. Jego główną fazę stanowią właśnie notowania ciągłe, które trwają od 9:00 do 16:50 i wiążą się ze swobodnym przyjmowaniem zleceń przez giełdę i realizowaniem transakcji.
Od 8:30 do 9:00 (do 8:45 w przypadku kontraktów terminowych) trwa faza przed otwarciem, o 9:00 mamy otwarcie, od 16:50 do 17:00 fazę przed zamknięciem, o 17:00 zamknięcie, a od 17:00 do 17:05 tzw. fixing, czyli dogrywkę (nie dotyczy ona rynku Catalyst). Na tej ostatniej realizuje się zlecenia po kursie ustalonym na zamknięciu sesji, natomiast dwie pozostałe fazy przewidują jedynie możliwość przekazywania ofert na giełdę.
Instrumenty o niskiej płynności trafiają do tzw. systemu notowań jednolitych z jednym lub dwoma fixingami. W ich przypadku wszystkie transakcje są zawierane po jednakowym kursie, który jest ustalany raz lub dwa razy w ciągu sesji.
Co jeszcze warto wiedzieć?
Orientujesz się już mniej więcej, jak działają giełdy i jakie oferują możliwości. Zanim jednak rozpoczniesz na nich handel, powinieneś zadbać o odpowiednie przygotowanie merytoryczne i poznać bliżej specyfikę samych instrumentów finansowych czy ryzyka inwestycyjnego.
Pamiętaj również, że niezależnie od tego, jakie kwoty i w które instrumenty chciałbyś inwestować, wszelkie zlecenia będziesz składał za pośrednictwem konta maklerskiego. Ponieważ na rynku działa wiele firm oferujących tego typu rachunki, zadbaj o wybór tej, która udostępnia go na najlepszych warunkach. Różnice pomiędzy pierwszą lepszą ofertą takiego konta a najkorzystniejszą propozycją na rynku są naprawdę spore i mogą odczuwalnie wpłynąć na opłacalność handlu.
Poniższe zestawienie pomoże Ci łatwo porównać ze sobą poszczególne rachunki maklerskie i znaleźć najlepszą dla siebie opcję.
Ranking rachunków maklerskich - Wrzesień 2023
Po roku może pojawić się opłata w wysokości 10 EUR; można jej jednak łatwo uniknąć, wykonując min. 1 transakcję w ciągu roku / jeśli na koncie nie ma środków / jeśli są kupione dowolne akcje
- 0% w przypadku miesięcznego obrotu do 100 tys. EUR (minimalna wartość zlecenia to 10 zł)
- 0,2%, min. 10 EUR od nadwyżki pow. 100 tys. EUR
XTB nie oferuje klasycznych kontraktów futures, lecz kontrakty CFD na WIG20 i wiele innych indeksów oraz instrumentów bazowych. Takie produkty mają nieco inną konstrukcję, ale również pozwalają grać z dźwignią na wzrosty i spadki rozmaitych aktywów. W przypadku handlu kontraktami CFD za pośrednictwem XTB koszty transakcyjne są już zawarte w spreadzie i nie jest pobierana dodatkowa prowizja; dla kontraktów na WIG20 standardowy spread wynosi ok. 2 pipsy.
- Szczegóły oferty
- Recenzja
- Szczegóły oferty
- Recenzja
Konto i opłaty z nim związane
-
Polecany dla
- day tradera
- inwestora średnioterminowego
- inwestora długoterminowego
- inwestora na rynkach zagranicznych
-
Opłata za otwarcie konta
0 zł
-
Miesięczna opłata za prowadzenie rachunku
0 EUR / 10 EUR
-
Możliwość uniknięcia opłaty za prowadzenie rachunku
Opłaty rocznej można uniknąć, wykonując min. 1 transakcję w ciągu roku / jeśli na koncie nie ma środków / jeśli są kupione dowolne akcje, ETF-y lub inne instrumenty
-
Przelew internetowy do innego banku
- 0 zł
- 50 zł (jeśli kwota przelewu jest niższa niż 500 zł)
Inwestowanie na GPW
-
Przechowywanie polskich papierów wartościowych
- 0 zł dla portfela papierów wartościowych o średniej dziennej wartości do 250 000 EUR
- 0,2% w skali roku, min.10 EUR za miesiąc kalendarzowy od nadwyżki średniej dziennej wartości portfela powyżej 250 000 EUR
-
Akcje
- 0% w przypadku miesięcznego obrotu do 100 tys. EUR
- 0,2%, min. 10 EUR od nadwyżki pow. 100 tys. EUR
-
Fundusze ETF
- 0% w przypadku miesięcznego obrotu do 100 tys. EUR
- 0,2%, min. 10 EUR od nadwyżki pow. 100 tys. EUR
-
Obligacje
niedostępne
-
Kontrakty terminowe na indeksy
niedostępne (dostępne są kontrakty CFD na indeksy, w tym na indeks WIG20)
-
Kontrakty terminowe na waluty
niedostępne (dostępne są kontrakty CFD na waluty)
-
Kontrakty terminowe na akcje
niedostępne (dostępne są kontrakty CFD na akcje)
-
Obrót opcjami
niedostępny
-
Day trading (prowizja od transakcji odwrotnej)
jw.
Inwestowanie na rynkach zagranicznych
-
Rynki zagraniczne
USA, DE, UK + 12 innych
-
Dostępne kategorie instrumentów
akcje, ETF-y i kontrakty CFD na rozmaite aktywa (indeksy, akcje, ETF-y, waluty, kryptowaluty, surowce)
-
Prowadzenie rejestru zagranicznych papierów wartościowych
0 zł
-
Przechowywanie zagranicznych papierów wartościowych
- 0 zł dla portfela papierów wartościowych o średniej dziennej wartości do 250 000 EUR
- 0,2% w skali roku, min.10 EUR za miesiąc kalendarzowy od nadwyżki średniej dziennej wartości portfela powyżej 250 000 EUR
-
Prowizja od zleceń na akcjach i ETF – giełda DE
- 0% w przypadku miesięcznego obrotu do 100 tys. EUR
- 0,2%, min. 10 EUR od nadwyżki pow. 100 tys. EUR
-
Prowizja od zleceń na akcjach i ETF – giełda UK
- 0% w przypadku miesięcznego obrotu do 100 tys. EUR
- 0,2%, min. 10 EUR od nadwyżki pow. 100 tys. EUR
-
Prowizja od zleceń na akcjach i ETF – giełda USA
- 0% w przypadku miesięcznego obrotu do 100 tys. EUR
- 0,2%, min. 10 EUR od nadwyżki pow. 100 tys. EUR
-
Formularz W-8BEN
TAK
Dostęp do notowań online
-
1 najlepsza oferta
0 zł
Inne ważne elementy oferty
-
NewConnect
TAK, ale tylko wybrane
-
OTP (odroczony termin płatności)
NIE
-
Kredyt maklerski
NIE
-
Czy dom maklerski oferuje IKE i IKZE?
NIE
W razie braku dokonania transakcji w ciągu 365 dni pojawi się opłata w wysokości 9 zł miesięcznie (lub ewentualnie 3 EUR bądź 3 USD). Nie zostanie ona naliczona, jeśli we wskazanym okresie miałeś otwarte pozycje lub też wykonałeś transakcję po upływie 365 dni a przed momentem pobrania opłaty.
TMS nie oferuje klasycznych kontraktów futures, lecz kontrakty CFD na WIG20 i wiele innych indeksów oraz instrumentów bazowych. Takie produkty mają nieco inną konstrukcję, ale również pozwalają grać z dźwignią na wzrosty i spadki rozmaitych aktywów. W przypadku handlu kontraktami CFD za pośrednictwem TMS koszty transakcyjne są już zawarte w spreadzie i nie jest pobierana dodatkowa prowizja.
- Szczegóły oferty
- Recenzja
- Szczegóły oferty
- Recenzja
Konto i opłaty z nim związane
-
Polecany dla
- day tradera
- inwestora na rynkach zagranicznych
- inwestora średnioterminowego
- inwestora długoterminowego
-
Opłata za otwarcie konta
0 zł
-
Miesięczna opłata za prowadzenie rachunku
0 zł / 9 zł
-
Możliwość uniknięcia opłaty za prowadzenie rachunku
Opłata 9 zł miesięcznie (lub ewentualnie 3 EUR bądź 3 USD) naliczana jest w przypadku braku dokonania transakcji w ciągu 365 dni, chyba że we wskazanym okresie miałeś otwarte pozycje lub też wykonałeś transakcję po upływie 365 dni a przed momentem pobrania opłaty. W przypadku braku wystarczających środków pobierana jest opłata w kwocie wolnych środków na rachunku pieniężnym; następuje to w kolejnym miesiącu, w którym wystąpiła przesłanka uzasadniająca naliczenie opłaty.
-
Przelew internetowy do innego banku
0 zł
20 zł za drugą i kolejne wypłaty na kwoty poniżej 200 zł, zlecone w danym miesiącu kalendarzowym
Inwestowanie na GPW
-
Przechowywanie polskich papierów wartościowych
0 zł
-
Akcje
0,19%, min. 5 zł
-
Fundusze ETF
niedostępne
-
Obligacje
niedostępne
-
Kontrakty terminowe na indeksy
niedostępne (można zawierać kontrakty CFD na indeksy, w tym na indeks WIG20)
-
Kontrakty terminowe na waluty
niedostępne (można zawierać kontrakty CFD na waluty)
-
Kontrakty terminowe na akcje
niedostępne (można zawierać kontrakty CFD na akcje)
-
Obrót opcjami
niedostępny
-
Day trading (prowizja od transakcji odwrotnej)
jw.
Inwestowanie na rynkach zagranicznych
-
Rynki zagraniczne
USA
-
Dostępne kategorie instrumentów
akcje i kontrakty CFD na rozmaite aktywa (indeksy, akcje, ETF-y, waluty, kryptowaluty, surowce)
-
Prowadzenie rejestru zagranicznych papierów wartościowych
0 zł
-
Przechowywanie zagranicznych papierów wartościowych
0 zł
-
Prowizja od zleceń na akcjach i ETF – giełda DE
niedostępne (można zawierać kontrakty CFD na akcje spółek niemieckich)
-
Prowizja od zleceń na akcjach i ETF – giełda UK
niedostępne (można zawierać kontrakty CFD na akcje spółek brytyjskich)
-
Prowizja od zleceń na akcjach i ETF – giełda USA
0% dla kont w PLN i EUR
0,29%, min. 7 USD dla kont w USD
-
Formularz W-8BEN
TAK
Dostęp do notowań online
-
1 najlepsza oferta
0 zł
Inne ważne elementy oferty
-
NewConnect
NIE
-
OTP (odroczony termin płatności)
NIE
-
Kredyt maklerski
NIE
-
Czy dom maklerski oferuje IKE i IKZE?
NIE
Konto jest bezpłatne, jeśli wyrazisz zgodę na otrzymywanie dokumentów drogą elektroniczną. W przypadku braku tej zgody opłata roczna wyniesie 50 zł
- Szczegóły oferty
- Recenzja
- Szczegóły oferty
- Recenzja
Konto i opłaty z nim związane
-
Polecany dla
- inwestora średnioterminowego
- inwestora długoterminowego
- inwestora na rynkach zagranicznych
-
Opłata za otwarcie konta
0 zł
-
Miesięczna opłata za prowadzenie rachunku
0 zł / 50 zł rocznie
-
Możliwość uniknięcia opłaty za prowadzenie rachunku
Opłaty można uniknąć, wyrażając zgodę na otrzymywanie dokumentacji drogą elektroniczną
-
Przelew wewnętrzny na powiązany rachunek osobisty
0 zł
-
Przelew internetowy do innego banku
5 zł
Inwestowanie na GPW
-
Przechowywanie polskich papierów wartościowych
- 0 zł (dla portfela akcji o wartości do 500 tys. zł)
- 0,00066% (akcje). Opłata kwartalna od wartości instrumentów finansowych zarejestrowanych na rachunku wg stanu na ostatni dzień kwartału pobierana, jeśli wartość papierów wartościowych przekracza 500 tys. zł. Opłata nie jest pobierana, jeśli wartość zapłaconej prowizji netto przekracza wartość opłaty kwartalnej.
- 0,00264% (akcje). Opłata roczna od wartości instrumentów finansowych zarejestrowanych na rachunku wg stanu na ostatni dzień roku pobierana, jeśli wartość papierów wartościowych przekracza 5 mln zł. Opłata nie jest pobierana, jeśli wartość zapłaconej prowizji netto przekracza wartość opłaty rocznej.
-
Akcje
0,39%, min. 5 zł
-
Fundusze ETF
0,39%, min. 5 zł
-
Obligacje
0,19%, min. 5 zł
-
Kontrakty terminowe na indeksy
9 zł
-
Kontrakty terminowe na waluty
niedostępne
-
Kontrakty terminowe na akcje
niedostępne
-
Obrót opcjami
niedostępne
-
Day trading (prowizja od transakcji odwrotnej)
jw.
Inwestowanie na rynkach zagranicznych
-
Rynki zagraniczne
USA, DE, UK
-
Dostępne kategorie instrumentów
akcje, ETF-y
-
Prowadzenie rejestru zagranicznych papierów wartościowych
0 zł
-
Przechowywanie zagranicznych papierów wartościowych
- 0 zł (do 500 tys. zł)
- 0,15% wartości portfela (powyżej 500 tys. zł)
-
Prowizja od zleceń na akcjach i ETF – giełda DE
0,29%, min. 14 zł
-
Prowizja od zleceń na akcjach i ETF – giełda UK
0,29%, min. 14 zł
-
Prowizja od zleceń na akcjach i ETF – giełda USA
0,29%, min. 5 zł - stawka promocyjna, obowiązująca do 8.12.2023 r.
0,29%, min. 14 zł
-
Formularz W-8BEN
NIE
Dostęp do notowań online
-
1 najlepsza oferta
0 zł
-
5 najlepszych ofert
88,10 zł / mies.
W przypadku kwartalnych obrotów powyżej 100 tys. zł opłaty są niższe.
Inne ważne elementy oferty
-
NewConnect
TAK
-
OTP (odroczony termin płatności)
NIE
-
Kredyt maklerski
TAK
-
Czy dom maklerski oferuje IKE i IKZE?
TAK
Komentarze
(2)WIG20 lekko ponad 1400 pkt. jak ktoś chciałby zacząć inwestować na polskiej giełdzie z myślą o długim terminie i dotego nie boi się pomysłów władzy i Sasina to możliwe, że teraz jest dobry moment. Dużo akcji relatywnie tanich
Odpowiedz
Nieźle Idealnie trafiłeś dołek. Od tego momentu WIG20 już tylko w górę (na dziś już ponad +25%!) Gratulacje
Odpowiedz