Przedsiębiorcom zależy, by płacić jak najniższe podatki, a ministrowi finansów na tym, by wpływy do budżetu państwa były jak najwyższe. Sprzeczne interesy obu stron można pogodzić, uszczelniając system podatkowy, doprowadzając do sytuacji, że daninę na rzecz fiskusa płaci każdy, kto powinien to robić, że nie ma miejsca na machinacje i oszustwa. Jednym z elementów realizacji tego celu jest mechanizm podzielonej płatności (tzw. split payment).
Rachunek VAT – sposób na oszustwa podatkowe
Konieczność posiadania przez większość przedsiębiorców nie tylko konta firmowego, ale i specjalnego rachunku VAT wynika z nowelizacji kilku ustaw, które zaczęły obowiązywać 1 lipca 2018 r. Najważniejszą z nich jest ustawa o podatku od towarów i usług (popularnie zwana ustawą o VAT), która wprowadziła do obrotu gospodarczego split payment. Podzielona płatność polega na tym, że należność wynikająca z faktury VAT jest dzielona na dwie części – kwota netto trafia na rachunek rozliczeniowy sprzedawcy (może być też zapłacona w gotówce), zaś część będąca podatkiem VAT na odrębne konto.
Korzystanie z mechanizmu split payment jest dobrowolne, ale są sytuacje, gdy jego zastosowanie jest obligatoryjne. Dzieje się tak, gdy transakcja jest dokonywana między dwoma podmiotami (B2B), kwota brutto faktury opiewa na min. 15 tys. zł i co najmniej jedna pozycja na fakturze dotyczy rzeczy wymienionej w załączniku 15. do ustawy o VAT. Zawiera on 150 pozycji, wśród których są m.in. paliwa kopalne, wyroby hutnicze, różnego rodzaju usługi budowlane, sprzęt elektroniczny i komputerowy, biżuteria, odpady i surowce wtórne, części samochodowe.
W zamyśle twórców mechanizmu podzielonej płatności (mpp) ma to być bicz na nieuczciwych przedsiębiorców, wszelkiego rodzaju karuzele podatkowe i inne oszustwa związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Efektem jego zastosowania jest uszczelnienie systemu podatkowego i zwiększenie wpływów do budżetu państwa, gdyż środki z rachunku VAT mogą być wydatkowane jedynie na ściśle określone cele (szczegóły poniżej).
Biała lista podatników VAT
Ograniczeniu oszustw służy też tzw. biała lista podatników VAT, czyli wykaz rachunków firmowych prowadzony przez Krajową Administrację Skarbową (zestawienie nie zawiera kont osobistych, które są wykorzystywane do rozliczeń biznesowych przez wielu drobnych przedsiębiorców). To właśnie na konta z tej listy nabywcy powinni przelewać należności za towary i usługi.
Nadal możliwe jest dokonywanie rozliczeń na inne rachunki, ale trzeba mieć świadomość, że jeśli faktura opiewa na kwotę wyższą niż 15 tys. zł, to nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodu. Ponadto, niezależnie od kwoty przelewu, jego nadawca ponosi solidarną odpowiedzialność z kontrahentem z tytułu nieodprowadzenia należnego VAT-u. Krótko mówiąc – jeśli sprzedawca nie ureguluje podatku, to jego zapłata może być wymagana przez urząd skarbowy od nabywcy.
Jak założyć rachunek VAT?
Po wejściu w życie wspomnianych wyżej nowelizacji, które dotyczą banków, jak i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych (SKOK-ów), obowiązuje zasada, że dla każdego firmowego konta rozliczeniowego prowadzony jest także rachunek VAT, zawsze w złotówkach. Otwarcie go i korzystanie z niego nie może się wiązać z jakimikolwiek opłatami. Ze względu na ograniczenia w dysponowaniu środkami zgromadzonymi na rachunku VAT (o czym piszemy niżej) nie są do niego wydawane karty debetowe.
Jeśli firma posiada kilka kont, to wystarczy, by miała dostęp tylko do jednego rachunku VAT. Nie ma jednak przeszkód, by na wniosek przedsiębiorcy bank prowadził dla niego kilka kont związanych z mechanizmem podzielonej płatności.
Przy takiej konstrukcji przepisów nie ma potrzeby samodzielnego zakładania rachunku VAT, wypełniania jakichkolwiek dodatkowych dokumentów. Można powiedzieć, że konto tego typu jest integralnym elementem umowy o rachunek firmowy i jest uruchamiane w systemie bankowym automatycznie.
Komunikat przelewu
Co więcej, przedsiębiorca nie musi się troszczyć o rozdzielenie przesyłanej kwoty między „zwykły” rachunek odbiorcy a ten związany z podatkiem VAT. Wystarczy, że prawidłowo wypełni tzw. komunikat przelewu.
Musi się w nim znaleźć informacja o:
- kwocie podatku VAT, która ma być zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności;
- kwocie sprzedaży brutto;
- numer faktury, której dotyczy płatność;
- numer NIP firmy (sprzedawcy).
Istnieje jednak wyjątek od wspomnianej reguły. Mamy z nim do czynienia w sytuacji, gdy transakcja jest objęta mechanizmem podzielonej płatności, a faktura została wystawiona w walucie obcej. Wówczas nabywca musi wykonać dwa przelewy. Jeden, w złotówkach, z wykorzystaniem komunikatu przelewu na kwotę podatku VAT i drugi - na kwotę netto - na rachunek walutowy sprzedawcy.
Komunikat przelewu może być też zastosowany do zbiorczego uregulowania należności za kilka faktur od jednego kontrahenta. Wówczas w rubryce dotyczącej kwoty VAT podaje się sumę tego podatku z poszczególnych dokumentów, a w polu przeznaczonym na wpisanie numeru faktury okres, jakiego należność dotyczy (np. konkretny dzień, określony miesiąc).
Co można zapłacić z rachunku VAT?
Skoro ustaliliśmy już, do czego służy rachunek VAT i jak można z niego zlecić przelew, to najwyższa pora odpowiedzieć na tytułowe pytanie: co można zapłacić z rachunku VAT?
Artykuł 62b ustawy Prawo bankowe mówi, że podatnik może z niego uregulować m.in. następujące zobowiązania:
- podatek VAT z otrzymanej faktury kosztowej;
- należną nabywcy kwotę VAT wynikającą z wystawienia faktury korygującej;
- należność z deklaracji VAT a także odsetki związane z niedopłatą tego podatku;
- należność z tytułu PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych) i CIT (podatek dochodowy od osób prawnych), jak również związane z nimi odsetki za zwłokę;
- składki ZUS;
- podatek akcyzowy;
- należności celne;
- należności na rzecz jednostki budżetowej.
Ustawa dopuszcza także
- przekazanie środków z tego konta na inny rachunek VAT tego samego przedsiębiorcy;
- realizację przelewu w ramach zajęcia wynikającego z administracyjnego tytułu wykonawczego dotyczącego egzekucji należności z tytułu podatku VAT.
Dodajmy, że mechanizm podzielonej płatności można zastosować także w przypadku dokonywania przedpłat (zaliczek) w oparciu o fakturę pro forma.
Sytuacje szczególne
Nie ma przeszkód, by dokonać zwrotu środków, które trafiły na rachunek VAT w wyniku błędu popełnionego przez nadawcę przelewu, ale tylko w sytuacji, gdy przedsiębiorca otrzymał należność za towar/usługę, których w rzeczywistości nie dostarczył.
Jeśli doszło do transakcji, a przelew opiewał na zawyżoną kwotę podatku VAT, to sprzedawca nie może zwrócić nabywcy nadpłaconego VAT-u ze swojego rachunku VAT, gdyż nie ma swobody w dysponowaniu nim. Nienależnie otrzymane pieniądze może przelać jedynie ze swojego rachunku rozliczeniowego.
Uwolnienie pieniędzy z rachunku VAT na inne niż opisane wyżej cele może nastąpić jedynie za zgodą naczelnika urzędu skarbowego, który ma 60 dni (licząc od daty wpłynięcia wniosku) na wydanie postanowienia w danej sprawie. Dysponując taką zgodą, przedsiębiorca nie ma jednak pełnej swobody dysponowania środkami. Może je przekazać tylko na konto wskazane w dokumencie przesłanym przez fiskusa.
Transfer z wykorzystaniem komunikatu przelewu (a więc w ramach mechanizmu podzielonej płatności) na rachunek osobisty kontrahenta nie dojdzie do skutku, zostanie zawrócony przez bank, do którego został wysłany.
Warto jeszcze wspomnieć o sytuacji, gdy na rachunku VAT nie ma dostatecznych środków na realizację przelewu. Wówczas bank pobierze pieniądze z rachunku firmowego; w całości, gdy na rachunku VAT było saldo 0 zł lub w kwocie niezbędnej do wykonania transferu.
Mniejsza płynność, ale szczelniejszy system
Wprowadzenie mechanizmu podzielonej płatności zostało przyjęte przez przedsiębiorców, zwłaszcza tych najmniejszych, z mieszanymi uczuciami. Główne zastrzeżenia dotyczyły ograniczenia dostępu do kwoty podatku VAT, z której dotąd można było swobodnie korzystać do chwili, gdy nadchodził dzień rozliczeń z urzędem skarbowym, i wąskiego katalogu należności, które można było uregulować z rachunku VAT. Kolejne nowelizacje przepisów wprowadziły nowe możliwości, dały większą swobodę korzystania z pieniędzy, na dodatek urzędy skarbowe też starają się odpowiadać możliwie szybko na prośby o uwolnienie środków zgromadzonych na rachunku VAT.
Podzielona płatność, w połączeniu z białą listą podatników VAT, stanowią skuteczne mechanizmy utrudniające oszustwa podatkowe, przynoszą pozytywne efekty w postaci uszczelnienia systemu podatkowego, co przekłada się na wzrost dochodów budżetu państwa. W efekcie stanowią mocny argument na rzecz dalszych działań w tym kierunku, a nie zwiększania obciążeń fiskalnych.
Komentarze
(0)