Większość z nas nie może sobie pozwolić, by za otrzymywane wynagrodzenie dokonać większego zakupu, zrobić generalny remont mieszkania, zrealizować jakieś poważne plany. Pozostaje oszczędzać przez kilka miesięcy lub pożyczyć pieniądze.
Rozważania o wzięciu kredytu gotówkowego od razu rodzą obawy o umiejętność wyboru najlepszej oferty oraz zakres informacji zapisanych o nas w Biurze Informacji Kredytowej (BIK). Wiele osób zastanawia się też, czy bank zechce pożyczyć potrzebną kwotę. Wszystkie te zagadnienia wiążą się ze zdolnością i wiarygodnością kredytową.
Indywidualna decyzja kredytowa
W reklamach banki kuszą niskim oprocentowaniem pożyczki lub prowizją 0%, niżej znajdują się pisane mniejszym drukiem informacje dotyczące tzw. przykładu reprezentatywnego, a warunki faktycznie udzielonej pożyczki są jeszcze inne. Dlaczego? Wynika to z faktu, że każda decyzja kredytowa ma charakter indywidualny, wydawana jest po uwzględnieniu bardzo wielu czynników dotyczących konkretnego klienta. Spójrz, jak wiele spraw ma wpływ na to, jaką propozycję otrzymasz od kredytodawcy.
Wysokość i źródło dochodów
Jak łatwo się domyślić, najważniejsze są kwestie finansowe, czyli Twój miesięczny dochód. Co ciekawe, duże znaczenie ma też źródło jego pochodzenia.
Zdecydowanie w najlepszej sytuacji są osoby z umową o pracę, choć i z ich oceną bywa różnie. Banki patrzą też na miejsce zatrudnienia - najbardziej lubią klientów pracujących w sferze budżetowej i dużych państwowych firmach, gdyż ryzyko utraty przez nich pracy lub nieotrzymania wynagrodzenia, jest niewielkie. Gorzej traktowani są pracownicy niewielkich firm prywatnych, które – według bankowych analityków – mogą w każdej chwili przestać płacić zatrudnionym lub po prostu zniknąć z rynku.
Najbardziej podejrzliwie kredytodawcy odnoszą się osiągających dochody z działalności gospodarczej – oni, by otrzymać analogiczną kwotę jak zatrudnieni na etatach, muszą wykazać większe zyski, udowodnić, że regulują na bieżąco zobowiązania wobec ZUS i US.
Wydatki, czyli ile i na co wydajesz
W trakcie rozmowy z doradcą kredytowym padną też oczywiście pytania o wydatki na czynsz, opłaty za prąd, gaz, telefon, telewizję, koszty utrzymania samochodu i wysokość innych comiesięcznych obciążeń. W tej ostatniej grupie mieszczą się nie tylko raty spłacanych dotąd kredytów, ale także limity debetowe do konta czy kart kredytowych (banki przyjmują, że przynajmniej część limitów stanowi Twoje comiesięczne zobowiązanie).
Na ogół nie są zadawane pytania dotyczące innych wydatków w gospodarstwie domowym, np. na żywność, odzież czy wszelkiego rodzaju przyjemności. Algorytmy bankowych kalkulatorów kredytowych szacują je na podstawie innych informacji, których musisz udzielić.
Pytania osobiste
Wypełniając wniosek kredytowy, zostaniesz też zapytany o wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania (u rodziców, w mieszkaniu własnościowym czy wynajmowanym), stan cywilny, wiek i liczbę dzieci, a niekiedy nawet o hobby i zainteresowania. Choć to zagadnienia na pozór nie mające wiele wspólnego z finansami, to jednak pozwalają bankowym algorytmom zakwalifikować Cię do określonej kategorii klientów.
Singiel traktowany jest jako osoba z większymi skłonnościami do rozrywkowego życia albo przynajmniej mogąca mieć w przyszłości większe wydatki związane z założeniem rodziny. Własne mieszkanie traktowane jest jako składnik majątku, który może być przedmiotem postepowania egzekucyjnego, gdybyś nie wywiązywał się z obowiązku spłaty kredytu. Z kolei pytanie o hobby pozwala określić, czy nie robisz czegoś niebezpiecznego (np. nie uprawiasz wspinaczki górskiej czy innych sportów ekstremalnych), co zwiększa ryzyko, że nie oddasz terminowo pieniędzy.
Czy obliczanie zdolności kredytowej jest trudne?
Zdolność kredytowa to maksymalna kwota kredytu, jaką możesz otrzymać od pożyczkodawcy przy deklarowanych wydatkach i dochodach i założeniu, że chcesz spłacić zobowiązanie w określonym czasie. Wyliczenie zdolności kredytowej nie jest wcale proste, nie wystarczy pomnożyć różnicę między dochodami i wydatkami przez liczbę rat, które zamierzasz zapłacić. Przy obliczaniu zdolności kredytowej trzeba uwzględnić oprocentowanie kredytu, prowizję i inne opłaty pobierane przez bank.
Istnieją trzy możliwości oceny zdolności kredytowej, które różnią się między sobą stopniem dokładności.
Kalkulatory internetowe
Pierwsza to skorzystanie z kalkulatorów internetowych na różnych portalach. Wystarczy do nich wpisać wysokość dochodów, określić wydatki, zaznaczyć oprocentowanie zobowiązania (niekiedy także z podaniem czy będzie ono stałe czy zmienne) i czas jego trwania, a także rodzaj rat (stałe czy malejące). Uzyskanie odpowiedzi potrwa kilka chwil.
Zdolność kredytową możesz też obliczyć, używając kalkulatora online udostępnionego przez konkretny bank. Uzyskany wynik będzie już bardziej wiarygodny, gdyż uwzględnia algorytmy stosowane przez daną instytucję finansową.
Obliczenia u doradcy kredytowego
Mimo wszystko obliczanie zdolności kredytowej najlepiej jednak powierzyć doradcy konkretnego banku, który zada szczegółowe pytania dotyczące wspomnianych zagadnień, które są ujęte w dokumentach danej instytucji finansowej. W przygotowanej ofercie zostaną już uwzględnione czynniki związane z Twoją wiarygodnością kredytową wynikającą z danych zgromadzonych na Twój temat w Biurze Informacji Kredytowej (BIK). W ten sposób dowiesz się, ile bank może Ci naprawdę pożyczyć i na jakich warunkach.
Mierz siły na zamiary
Może się zdarzyć, że Twoja zdolność kredytowa będzie wyższa niż kwota, o jaką chcesz wnioskować i doradca będzie Cię namawiał do pożyczenia większej sumy. Musisz sobie wówczas odpowiedzieć na pytanie, czy więcej pieniędzy będzie Ci faktycznie potrzebne.
Pamiętaj, że zwiększenie kredytu będzie oznaczało dodatkowe koszty, a co za tym idzie, wzrośnie wysokość raty. Nie powinieneś decydować się na wariant, gdy będzie ona na granicy Twoich możliwości finansowych. W razie zawirowań z dochodami, nieprzewidzianych wydatków lub wzrostu stóp procentowych mogłoby się okazać, że będziesz miał kłopoty z regulowaniem zobowiązania.
Lepiej więc oszczędzić sobie stresów i zostawić sobie margines bezpieczeństwa finansowego. Można go też osiągnąć, wydłużając okres kredytowania, gdyż nie ma przeszkód, by nadpłacać raty kredytu gotówkowego, gdy tylko pojawią się dodatkowe środki.
Czy można poprawić zdolność kredytową?
Każdy z nas może wpłynąć na swoją zdolność kredytową, podejmując działania dotyczące dochodów, a zwłaszcza wydatków.
W pierwszym przypadku chodzi o wykazanie wszelkich zarabianych dodatkowo pieniędzy, np. z wynajmu mieszkania, okazjonalnych (ale regularnych) zleceń różnego rodzaju realizowanych w oparciu o umowę o dzieło/zlecenie.
W drugim o zmniejszenie obciążeń domowego budżetu. Można więc pomyśleć o rezygnacji z karty kredytowej lub zmniejszeniu jej limitu, obniżeniu debetu na koncie i zmianie abonamentów płaconych za różnego rodzaju usługi (podpowiedź: często złożenie wypowiedzenia umowy oznacza otrzymanie tego samego pakietu usług za niższą kwotę) czy innych działaniach (np. wymiana żarówek na energooszczędne). W celu zmniejszenia zadłużenia warto też rozważyć spłacenie kredytu, w którym pozostało jeszcze tylko kilka rat.
Powyższe działania nie tylko pozwolą zwiększyć szanse na otrzymanie kredytu na potrzebną kwotę, ale i mogą polepszyć warunki oferty zaproponowanej przez bank. Będą one tym lepsze, im wyższa będzie różnica między kwotą będącą do dyspozycji kredytobiorcy (już po odjęciu wydatków) a wysokością raty.
Szczególny przypadek – kredyt hipoteczny
Szczególnych przygotowań wymaga zaciągnięcie kredytu hipotecznego, którego wysokość na ogół wynosi kilkaset tysięcy złotych, a okres spłaty - kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt lat.
Zgromadź wkład własny
Przede wszystkim dużo wcześniej trzeba pomyśleć o zgromadzeniu jak największego wkładu własnego. Przepisy obowiązujące w Polsce wymagają, by wynosił on min. 20% wartości nieruchomości. Przy niższym udziale bank może pożyczyć pieniądze, ale będzie wymagał dodatkowego zabezpieczenia, np. wykupienia specjalnego ubezpieczenia lub znalezienia przez klienta osoby, która wspólnie z nim wystąpi o kredyt itp.
Pomyśl o współkredytobiorcach
Dobrym pomysłem na podniesienie zdolności kredytowej jest też wzięcie kredytu hipotecznego z drugą osobą, np. partnerem/partnerką, innym członkiem rodziny czy znajomym. Decydując się na taki krok, trzeba pamiętać, że współkredytobiorca będzie miał określone prawa do nieruchomości (np. będzie mógł w niej mieszkać) oraz obowiązki.
Banku nie interesuje co łączy współkredytobiorców, nie wnika w wiarygodność historii, która skłoniła ich do wspólnego wnioskowania o pieniądze. Zależy mu jedynie na terminowej spłacie zobowiązań. Gdyby więc raty nie były regulowane terminowo, to wpisy na ten temat pojawią się w Biurze Informacji Kredytowej w historii kredytowej każdego ze współkredytobiorców, ewentualne postępowanie egzekucyjne też będzie wszczynane wobec każdego z nich.
Nic nie da spłacenie „swojej części”. Osoby, które złożyły podpisy pod umową, ponoszą solidarną odpowiedzialność za spłatę zobowiązania (wyjątkiem jest sytuacja, gdy w dokumencie znalazł się zapis będący uzupełnieniem intercyzy, mówiący, który z małżonków odpowiada za regulowanie rat kredytu).
Dlatego gdyby doszło do waśni między współkredytobiorcami, trzeba jak najszybciej aneksować umowę kredytową, by figurował pod nią podpis tylko tej osoby, która faktycznie odpowiada za spłatę zobowiązania.
Pomoc rodziców
Czy młody człowiek może wziąć kredyt hipoteczny z rodzicami, którzy mają dobrą historię kredytową, stabilne zarobki i dzięki temu są postrzegani przez bank jako wiarygodni klienci? Tak, niejako przy okazji uzyska też korzystne warunki kredytowania. Po kilku latach, gdy dziecko wypracuje już swoją historię kredytową, osiągnie stabilizację zawodową, „odłącza się” rodziców od zobowiązania. Na ogół wiąże się to z ustaleniem nowych warunków kredytu adekwatnych do aktualnej sytuacji rynkowej i finansowej obecnego kredytobiorcy.
Pożyczaj odpowiedzialnie
Jak widzisz, sprawdzenie zdolności kredytowej to tylko drobny wycinek starań o kredyt, pytając o nią, dowiesz się jedynie, ile bank może Ci pożyczyć. Znacznie ważniejsze jest jednak to, na jakich warunkach otrzymasz kredyt, a co za tym idzie, o ile więcej będziesz musiał oddać kredytodawcy.
Dlatego warto zaplanować zaciągnięcie zobowiązania z pewnym wyprzedzeniem, poprawiając wcześniej swoją historię kredytową w BIK i podejmując działania na rzecz podwyższenia zdolności kredytowej. W ten sposób nie tylko zapłacisz mniej, ale zmniejszysz też ryzyko otrzymania odmowy udzielenia kredytu gotówkowego i tym samym unikniesz rozczarowania, że nie uda Ci się zrealizować planów.
Komentarze
(8)Pan w banku odrzucił moją prośbę o kredyt, bo podobno mam kiepski skoring. Może mi powiedzieć, co to takiego?
Odpowiedz
Scoring to ocena punktowa w BIK. Pisaliśmy o tym w odrębnym tekście, zachęcamy do lektury :) https://www.najlepszekonto.pl/bik-co-to-jest-jak-sprawdzic-darmowy-raport
Odpowiedz
Po co bankowi przy ocenie zdolności kredytowej takie dane, jak mój stan cywilny lub wykształcenie? To co, jak skończyłam edukacje na szkole średniej, to jestem mniej wiarygodna dla banku?
Odpowiedz
Kiedy przed laty zaczynałem się zajmować tematyką finansową, też bardzo się dziwiłem wielu pytaniom, które mogą paść w trakcie rozmowy o kredycie. Tłumaczono mi, że choć część z nich nie ma bezpośredniego związku z finansami, to jednak pomagają "dopasować" klienta do określonego modelu zapisanego w bankowym algorytmie.
Stąd - jak wspomniałem w tekście - inaczej traktowany jest singiel (jako bardziej skłonny do rozrywkowego życia, po jego śmierci nie ma komu spłacić długu) a zupełnie inaczej małżonek (osoba ze skłonnością do stabilizacji, w razie utraty pracy bądź choroby w spłacie zobowiązania pomogą dochody współmałżonka). To jestem w stanie zrozumieć, ale niezbyt przekonująco brzmią dla mnie argumenty dotyczące wykształcenia mówiące, że osoby po studiach mają większe szanse na zajęcie stanowiska kierowniczych, które wiążą się z wyższym wynagrodzeniem. Może ma to znaczenie w "budżetówce" czy niektórych firmach, gdzie na stanowiskach kierowniczych wymagany jest dyplom uczelni wyższej, ale w wielu miejscach liczą się umiejętności, a nie "papierki".
Pocieszające, że te pytania osobiste mają niewielki wpływ na postrzeganie klienta. Najważniejsze są zdolność i wiarygodność kredytowa.
Odpowiedz
Panie Krzysztofie kiedy jest najlepszy czas aby wyrobic karte kredytowa? Z jednej strony pozotywnie wpływa na BIK ale moze być problemem przy zaciąganiu kredytu, bo wpływa na wysokość naszych miesięcznych zobowiązań.
Odpowiedz
Dziękuję za ciekawe pytanie.
Kartę kredytową warto wyrobić już po rozpoczęciu pierwszej stałej pracy. Co prawda jej limit pewnie będzie niewielki z racji osiąganych dochodów, ale systematyczne korzystanie z niej pozwoli zbudować historię kredytową. Im jest ona dłuższa, nie widać w niej żadnych opóźnień, tym lepiej.
Z drugiej strony "kredytówka" faktycznie wpływa na wysokość comiesięcznych zobowiązań, stąd tak istotne jest dopasowanie jej limitu do swoich potrzeb, ale i do aktualnej sytuacji. Przygotowując się do wzięcia kredytu warto zmniejszyć limit karty do nieco wyższego poziomu niż na ogól wykorzystujemy. Wydawanie niemal całego limitu też nie jest dobrze postrzegane, więc jeśli nasze wydatki "kredytówką" oscylują wokół 1500 zł, to można zostawić sobie na niej limit 2000 zł.
Odpowiedz
Mamy pytanie czy jest możliwe wydłużenie okresu kredytowania po podpisaniu umowy o kredyt hipoteczny?
Odpowiedz
To zależy od banku, ale jest to możliwe i może wymagać podpisania aneksu do umowy kredytowej. Bank weźmie także pod uwagę Wasz wiek, aby ostatnia rata kredytu nie była spłacona, kiedy jedno z Was osiągnie maksymalny wiek (najczęściej 70 lat).
Odpowiedz