Potrzeba pożyczenia pieniędzy pojawia się nie tylko u osób indywidualnych, w firmach czy u rządzących całym państwem, ale także u włodarzy mniejszych obszarów. Nadal najpopularniejszą formą zdobycia przez samorząd potrzebnych środków jest zaciągnięcie kredytu, ale coraz więcej samorządców decyduje się na emisję obligacji komunalnych (municypalnych). Ze względu na fakt, że pozyskane w ten sposób pieniądze przeznaczone są na działania dotyczące bezpośrednio okolicy, w której mieszkamy, warto bliżej przyjrzeć się tego typu obligacjom, poznać związane z nimi ograniczenia, ocenić związane z nimi szanse rozwoju.
Podejmując decyzję o emisji obligacji samorządowcy dają sygnał, że potrafią korzystać z różnych form pozyskania finansowania, że mają pomysł na rozwój okolicy. Niemal pewne jest, że emisja zostanie zauważona w prasie lokalnej i mediach branżowych (samorządowych, finansowych), co zwróci uwagę inwestorów. Ci, czytając o planach rozwojowych regionu czy miasta, mogą podjąć decyzję o ulokowaniu w okolicy swoich biznesów.
Co to są obligacje komunalne?
Zacznijmy od kwestii zupełnie podstawowej – czym są i do czego służą obligacje komunalne. Otóż, są to dłużne papiery wartościowe emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego w celu zaspokojenia ich potrzeb finansowych, zarówno tych bieżących, jak i związanych z planowanymi/realizowanymi inwestycjami. Prawo zezwala, by zdobyte w ten sposób środki były przeznaczone na wkład własny samorządów w przedsięwzięcia współfinansowane z funduszy Unii Europejskiej.
Inaczej mówiąc, emitent (czyli samorząd) określa w liście emisyjnym co chce sfinansować z pozyskanych środków (wymóg konieczny, bo tylko na ten cel można przeznaczyć pożyczone pieniądze) i jakie wynagrodzenie (odsetki) oferuje osobom/podmiotom (obligatariuszom), którzy pożyczą mu środki na ściśle określony czas.
W przypadku obligacji samorządowych, w przeciwieństwie do kredytów, nie ma konieczności ustanawiania dodatkowych zabezpieczeń, gdyż formą gwarancji zwrotu długu jest cały majątek danej jednostki samorządu terytorialnego. Przekłada się to na niskie koszty emisji i obsługi zadłużenia. Mimo to część samorządów z dystansem podchodzi do takiej formy pozyskiwania finansowania, przez co liczba emisji jest stosunkowo niewielka.
Kto emituje obligacje komunalne?
Reguły emisji obligacji komunalnych reguluje pochodząca z 2015 r. ustawa o obligacjach. Zapisy na ten temat zawarte są także w przepisach dotyczących samorządu terytorialnego (ustawach o samorządzie gminnym, powiatowym i województwa) oraz w ustawie o finansach publicznych.
Przyznają one prawo emisji tego typu papierów dłużnych jednostkom samorządu terytorialnego, czyli województwom, powiatom, gminom. Obligacje municypalne może też emitować posiadające swoją specyficzną strukturę organizacyjną Miasto Stołeczne Warszawa, a także związki stworzone przez wymienione podmioty.
Pierwszym krokiem do zorganizowania emisji jest podjęcie stosownej uchwały przez sejmik danego województwa lub radę powiatu lub gminy/miasta. Dokument musi zawierać wskazanie celu na jaki zostaną przeznaczone pozyskane pieniądze oraz źródła dochodów, z których będą pokryte zobowiązania związane z emisją.
Uchwała o emisji obligacji powinna zostać poprzedzona analizą opłacalności tego kroku. W jej toku trzeba ustalić, czy będzie to najprostsza i najtańsza forma pozyskania środków na określone przedsięwzięcie, z uwzględnieniem aktualnej sytuacji na rynkach finansowych, potencjalnego zainteresowania obligatariuszy i wynikających z tego kosztów obsługi zadłużenia. Inaczej mówiąc, należy oszacować jakiego wynagrodzenia oczekują nabywcy, by zechcieli kupić obligacje.
Wszystkie konieczne działania może wykonać w imieniu samorządu bank występujący w roli organizatora emisji. On też odpowiada za zapewnienie odpowiedniego poziomu sprzedaży. Bywa, że deklaruje on objęcie całej emisji lub umowa zobowiązuje go do objęcia obligacji, które nie zostały kupione przez inne podmioty.
Po przeprowadzeniu emisji bank wciela się w rolę pełnomocnika ds. płatności – przyjmuje od emitenta pieniądze, które w określonych przedziałach czasowych (na ogół co pół roku) przekazuje obligatariuszom jako należne im odsetki, a w dniu wykupu obligacji zwraca im pożyczone pieniądze.
Zadaniem instytucji finansowej jest także zorganizowanie możliwości obrotu obligacjami na rynku wtórnym oraz pilnowanie aktualizacji rejestru obligatariuszy.
Emisja obligacji komunalnych możliwa jest dopiero po zaopiniowaniu uchwały radnych przez Regionalną Izbę Obrachunkową (RIO), która czuwa, by samorządy nadmiernie się nie zadłużały. Negatywna opinia RIO nie jest przeszkodą do przeprowadzenia emisji, ale ma wpływ na jej warunki i powodzenie. Oczywiste jest, że wskazanie przez RIO, iż samorząd może mieć kłopoty z regulowaniem swoich zobowiązań, przełoży się na mniejsze zainteresowanie potencjalnych obligatariuszy, a na dodatek spowoduje, że będą oni oczekiwali wyższych odsetek, które zrekompensują ryzyko zaangażowania swoich środków.
Na co przeznaczane są środki z emisji obligacji komunalnych?
Emisja obligacji komunalnych służy zdobyciu pieniędzy na inwestycje lokalne, przedsięwzięcia, których samorząd nie jest w stanie sfinansować z bieżących dochodów. Mogą to być inwestycje w infrastrukturę komunalną (np. sieć wodociągowa lub gazowa, oczyszczalnia ścieków), komunikacyjną (np. budowa nowych ulic czy linii tramwajowych/kolejowych, zakup nowoczesnego taboru komunikacji miejskiej), sportowo-turystyczną (np. boiska, pływalnie, hale sportowe) itp. Z jednej strony są to działania zaspokajające potrzeby i oczekiwania mieszkańców, z drugiej ich realizacja sprzyja rozwojowi, staje się magnesem przyciągającym inwestorów.
Rodzaje obligacji komunalnych
Obligacje samorządowe można klasyfikować według wielu kryteriów. Oto kilka możliwych podziałów.
Według czasu wykupu:
- obligacje krótkoterminowe - pozyskane z nich pieniądze mają pokryć bieżący deficyt budżetowy i powinny zostać wykupione w tym samym roku budżetowym, w którym zostały wyemitowane);
- obligacje średnioterminowe - z datą wykupu do 5 lat;
- obligacje długoterminowe - przeznaczone na realizację wieloletnich przedsięwzięć rozwojowych i inwestycyjnych.
Według nabywców:
- obligacje municypalne dostępne dla każdego chętnego (sprzedawane w ofercie publicznej);
- obligacje komunalne skierowane tylko do wybranych podmiotów.
Według emitenta:
- obligacje gminne - wyemitowane przez gminy miejskie, miejsko-wiejskie czy wiejskie;
- obligacje powiatowe, których emitentem jest powiat;
- obligacje wojewódzkie - wyemitowane przez województwo.
Osobnymi kategoriami w tym podziale są obligacje Miasta Stołecznego Warszawa oraz związków komunalnych zawiązanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Według zasad wypłaty wynagrodzenia dla obligatariuszy:
- obligacje ze stałym oprocentowaniem, stosowanym przy papierach krótkoterminowych, które pozwala nabywca obligacji dokładnie określić, jaką kwotę odsetek otrzyma przy wykupie;
- obligacje ze zmiennym oprocentowaniem, oferowanym w przypadku papierów średnio- i długoterminowych; jest ono uzależnione od stopy bazowej (wskaźnik WIBOR 3M, 6M lub 12M) i wysokości marży, która obowiązuje w danym okresie odsetkowym;
- obligacje zerokuponowe, czyli kupowane z pewnym dyskontem (w niższej cenie) w stosunku do ceny emisyjnej, która jest wypłacana w dniu wykupu.
Można też dokonywać innych podziałów obligacji komunalnych, np. ze względu na wielkość emisji, rodzaj zabezpieczenia zaciągniętego długu, zasadę wykupu obligacji (obligacje przychodowe wykupywane są z przychodów z inwestycji, która została nimi sfinansowana), czy obszar (krajowe – tylko na rynek polski, zagraniczne) i walutę emisji.
Przykłady emisji obligacji komunalnych
Przedstawiając obligacje municypalne, warto zaprezentować konkretne przykłady, by pokazać na co samorządy potrzebowały pieniędzy.
Świnoujście - pokrycie deficytu budżetowego
W 2020 r. Bank PKO BP zorganizował emisję obligacji komunalnych Gminy i Miasta Świnoujście, której wielkość wyniosła 10 mln zł. Papiery oprocentowane są według stawki WIBOR 6M + 1,10%. Zdobyte w ten sposób pieniądze przeznaczono na "finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego i spłata wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów".
Łódź - zielone inwestycje i rewitalizacja
W 2021 r. Łódź wyemitowała zielone obligacje (pieniądze muszą być przeznaczone na inwestycje proekologiczne) o wartości 50 mln zł. Za pozyskane środki wybudowano zbiorniki retencyjne przy Grupowej Oczyszczalni Ścieków, co przyczyniło się do polepszenia jakości wód gruntowych i powierzchniowych, a także przebudowano ulicę Przybyszewskiego, w ramach realizacji projektu sieci transportu niskoemisyjnego.
Dwa lata później Łódź wyemitowała kolejne obligacje. Tym razem środki (849 mln zł) przeznaczono na dokończenie inwestycji objętych dofinansowaniem z Unii Europejskiej, m.in. pionierskiego projektu rewitalizacji obejmującej całe kwartały zabudowy w samym centrum miasta, zakup transportu niskoemisyjnego i działania z zakresu gospodarki komunalnej.
Inwestycje europejskie i spłata zobowiązań
Wspomniane wyżej wydatki - pokrycie deficytu budżetowego oraz sfinansowanie przedsięwzięć prorozwojowych, często z udziałem funduszy unijnych, to główne przeznaczenie środków pozyskiwanych z emisji obligacji komunalnych.
Oto kilka innych przykładów:
- Gmina Mysłakowice sfinansowała w ten sposób budowę szkoły, wraz z pełnowymiarową salą gimnastyczną oraz zewnętrznym kompleksem sportowym;
- Swarzędz wydał pieniądze na inwestycje drogowe i z zakresu infrastruktury komunalnej;
- Gmina Podgórzyn ma za sobą kilka emisji obligacji, w 2020 r. jako pierwsza gmina wiejska zadebiutowała na rynku Catalyst. Zdobyte w ten sposób środki przeznaczyła m.in. na budowę zespołu szkolno-przedszkolnego w technologii pasywnej i dwóch remiz strażackich, obwodnicę Miłkowa, modernizację oczyszczalni ścieków w Marczycach oraz zadania realizowane przy wsparciu środków z programów rządowych.
Jak działają obligacje komunalne?
Obligacje municypalne należą do najbezpieczniejszych papierów wartościowych, co przekłada się na wysokość wynagrodzenia, którego mogą się spodziewać obligatariusze. Na ogół jest ono wypłacane co pół roku, ma charakter zmienny i jego wysokość nie jest wyższa niż 2 punkty procentowe powyżej wskaźnika WIBOR 6M (6.09.2024 r. był on na poziomie 5,85%, oprocentowanie obligacji komunalnych kształtowało się na poziomie ok. 6-8%).
Oprocentowanie obligacji komunalnych
Obligacje komunalne emitują mniejsze i większe gminy. Spojrzenie na parametry papierów dostępnych na rynku Catalyst daje pogląd o skali emisji i warunkach oferowanych inwestorom.
| Emitent | Oznaczenie obligacji * | Wartość nominalna (PLN) | Wartość emisji (PLN) | Rodzaj oprocentowania | Bieżące oprocentowanie (wrzesień 2024) |
|---|---|---|---|---|---|
| Gmina Aleksandrów Łódzki | ALO1128 | 1000 | 10 000 000 | zmienne | 6,56% |
| Gmina Barcin | BAR1130 | 1000 | 10 000 000 | zmienne | 7,01% |
| Miasto Chełm | CHE0926 | 750 | 7 500 000 | zmienne | 7,86% |
| Kraków | KA!1133 | 1000 | 300 000 000 | zmienne | 6,71% |
| Powiat Goleniowski | PGL1127 | 400 | 8 000 000 | zmienne | 7,11% |
| Gmina Redzikowo | SLG0631 | 1000 | 5 000 000 | zmienne | 6,56% |
| Województwo Opolskie | WOP1225 | 4625 | 12 950 000 | zmienne | 6,81% |
Dlaczego samorządowcy wybierają obligacje komunalne?
Powodów, dla których samorządy coraz częściej decydują się na emisję obligacji komunalnych jest wiele, głównie są to względy finansowe i organizacyjne.
Emitent może mieć duży wpływ na zaproponowane obligatariuszom warunki. Musi się jednak liczyć z faktem, że zejście poniżej pewnego poziomu sprawi, iż jego oferta nie zostanie zaakceptowana, nie będzie chętnych na skorzystanie z niej. Oprocentowanie, a co za tym idzie zysk, będzie po prostu zbyt niskie w stosunku do warunków innych produktów finansowych dostępnych na rynku.
Stosunkowo niewysokie koszty pozyskania finansowania cieszą samorządowych skarbników, zwłaszcza że odsetki nie są wypłacane co miesiąc, jak odsetki płacone przy kredycie, i nie zawsze muszą mieć formę gotówkową. Możliwe jest, by obligatariusz otrzymał wynagrodzenie w innej formie, np. zwolnienia z podatków czy opłat lokalnych pobieranych przez samorząd, udziału w lokalnych inicjatywach na specjalnych zasadach.
Obligacje komunalne stają się coraz popularniejsze także dlatego, że przygotowanie emisji nie jest zbyt trudne, wszelkie formalności załatwia wybrany bank (organizator emisji). Do takiej formy pozyskiwania środków skłania również fakt, że pozwala ona uniknąć długotrwałej i uciążliwej procedury zamówień publicznych wymaganej przy wyborze banku oferującego innego rodzaju finansowanie.
Dodatkowy argument, to możliwość podzielenia potrzebnej kwoty na transze, które są emitowane w określonych odstępach czasu (np. co rok), co przekłada się na niższe koszty obsługi zadłużenia w porównaniu do kredytów zaciąganych na całkowity koszt przedsięwzięcia. Dla przykładu - jeśli koszt inwestycji wynosi milion złotych, to samorząd może wziąć kredyt na całą potrzebną kwotę lub zdecydować o emisji obligacji komunalnych, które będą oferowane inwestorom, powiedzmy, co roku w 4 transzach po 250 tys. zł.
Dla kogo są obligacje komunalne i jak je wybrać?
Obligacje komunalne emitowane są z myślą o dużych inwestorach - bankach, towarzystwach ubezpieczeniowych czy emerytalnych i innych podmiotach, które dysponują znacznymi funduszami i szukają sposób na ich bezpieczne pomnażanie.
Jakie są korzyści inwestowania w obligacje komunalne?
Pożyczającym komuś pieniądze zależy, by zminimalizować ryzyko ich utraty. Nie inaczej jest w przypadku obligacji municypalnych, które uważane są za bezpieczne. Choćby dlatego, że ich zabezpieczeniem jest ustanowienie zastawu lub hipoteki na majątku emitenta, ewentualnie gwarancje bankowe lub innych instytucji finansowych albo poręczenie innych jednostek samorządu terytorialnego.
Na ogół inwestorzy jednak tego nie oczekują Ze względu na szczególną rolę samorządów wystarcza wiarygodność finansowa gminy, powiatu czy województwa wynikająca z obowiązujących przepisów.
Mówiąc o bezpieczeństwie obligacji municypalnych, warto też wspomnieć o ratingach (obowiązkowych w przypadku emisji zagranicznych), czyli ocenach stopnia ryzyka pożyczenia pieniędzy danemu emitentowi. Zgodnie z powszechnie obowiązującą w finansach zasadą, im jest ono mniejsze, tym wynagrodzenie dla obligatariuszy niższe. Mimo to i tak jest ono atrakcyjniejsze niż na lokatach bankowych, więc na ogół nie emitent nie ma kłopotów z objęciem całości emisji.
Inwestując w obligacje municypalne, można też mieć na uwadze dalekosiężne cele - uzbrojenie terenu za pieniądze pozyskane z emisji obligacji może przyciągnąć inwestorów i poprawić warunki życia w okolicy. Przyniesie to z pewnością korzyści inwestorom instytucjonalnym, jak i indywidualnym, bez względu na to, czy pracują na etacie (pojawią się nowe miejsca pracy), czy prowadzą własny biznes (wzrosną dochody okolicznych mieszkańców, pojawią się potencjalni kontrahenci, nowe możliwości rozwoju).
Dla kogo są obligacje komunalne?
Gdybyś chciał wspomóc rozwój danej jednostki samorządu terytorialnego, kupując jej obligacje, nie będziesz miał prostego zadania, gdyż samorządy wolą oferować swoje papiery dłużne dużym inwestorom instytucjonalnym. Dlatego poszczególne emisje często mają charakter niepubliczny (są adresowane do konkretnych podmiotów, często w niewielkiej liczbie), a cena jednej obligacji komunalnej to przeważnie 10 000 zł lub więcej.
Najprostszą formą zakupu obligacji municypalnych przez osobę indywidualną jest transakcja na rynku Catalyst. Decydując się na taki krok trzeba mieć świadomość, że ofert sprzedaży jest bardzo niewiele, raczej to kupujący zgłaszają chęć nabycia obligacji z danej emisji. Spojrzenie na notowania pokazuje, że płynność tego typu papierów jest bardzo niewielka, na wielu z nich nie ma żadnych transakcji, na innych dochodzi do nich bardzo rzadko.
Powinieneś wiedzieć, że przepisy dopuszczają wykup przedterminowy. Samorząd może z niego skorzystać, gdy posiada nadwyżkę finansową lub sytuacja na rynku pozwala na zdobycie finansowania na korzystniejszych warunkach niż te określone w warunkach emisji. Z możliwością przedterminowego zwrotu pieniędzy przez emitenta, czyli mniejszych zysków niż planowane, trzeba się liczyć głównie przy kupnie obligacji długoterminowych.
Wynika to przede wszystkim z faktu, że większość emisji obejmowana jest przez organizujące je banki lub adresowana do wybranych inwestorów instytucjonalnych.
Jak wybrać obligacje komunalne?
Rozważając kupno obligacji samorządowych, można się kierować dwoma przesłankami - czysto finansowymi lub sentymentem.
W pierwszym przypadku decydującym argumentem będą warunki emisji, rating (ocena) emitenta. Przy analizie oferty powinieneś więc zwrócić uwagę na wysokość oprocentowania, zasady wypłaty odsetek i ewentualnego przedterminowego wykupu, długość inwestycji i inne elementy decydujące o atrakcyjności obligacji, których zakup rozważasz.
Możliwe jest, że nie będzie Ci zależało na maksymalizacji zysku, ale po prostu będziesz chciał pomóc samorządowi w realizacji zamierzeń, w związku z którymi wyemitował obligacje. Takie - nieco sentymentalne, uczuciowe - podejście mimo wszystko wymaga rozwagi. Musisz bowiem pamiętać, że gdybyś potrzebował wycofać pieniądze wcześniej, może to być trudne, zająć nieco czasu.
Obligacje komunalne - gdzie kupić i jak sprzedać?
Możliwości inwestowania w obligacje komunalne przez inwestorów indywidualnych są bardzo ograniczone. Na ogół są one dostępne w ofercie niepublicznej, czyli skierowanej do konkretnych podmiotów (banków, firm ubezpieczeniowych itp.).
Szansa nabycia tego typu papierów dłużnych przez inwestora indywidualnego pojawia się na ogół w momencie, gdy zostaną wprowadzone do obrotu na rynku Catalyst na Giełdzie Papierów Wartościowych. Musisz więc mieć rachunek maklerski, złożyć ofertę kupna i dokonać płatności.
Na rynku Catalyst można też sprzedać obligacje komunalne, chcąc wycofać się z inwestycji przed upływem terminu wykupu. Znalezienie nabywcy na niewielki pakiet może być trudne, gdyż podmioty, do których są one adresowane raczej są zainteresowane inwestowaniem dużych sum, kupowaniem znaczących pakietów.
Ryzyko związane z inwestowaniem w obligacje komunalne
Inwestycja w obligacje komunalne obarczona jest stosunkowo niewielkim ryzykiem. Można sobie wyobrazić bankructwo podmiotu, który wyemitował tego typu papiery dłużne, ale jest ono bardzo niewielkie, gdyż przeprowadzenie emisji wymaga spełnienia wielu warunków, które hamują zapędy lokalnych polityków do nadmiernego zadłużania samorządu. Na dodatek obligatariusze mają możliwość dochodzenia ewentualnych roszczeń w stosunku do całego majątku danej jednostki samorządu terytorialnego.
Inne niebezpieczeństwa, z którymi może się zetknąć inwestor, wiążą się z czynnikami makroekonomicznymi, niezależnymi od emitenta. Mowa o ryzyku znacznego wzrostu inflacji lub, w przypadku obligacji zagranicznych, ryzyku kursowym. Przy dobrym opracowaniu warunków emisji nie mają one znaczącego wpływu na atrakcyjność obligacji, nie stanowią istotnego ryzyka.
Obligacje komunalne - zalety i wady
Podsumujmy dotychczasowe rozważania, zestawiając ze sobą zalety i wady obligacji komunalnych. Te pierwsze widoczne są głównie z perspektywy emitenta, czyli jednostki samorządu terytorialnego, natomiast drugie dotyczą w dużej mierze inwestorów indywidualnych, którzy mają ograniczone możliwości kupowania papierów dłużnych emitowanych przez samorządy.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| mało skomplikowany proces organizacji emisji, nie ma potrzeby stosowania ustawy o zamówieniach publicznych | konieczność uzyskania zgody sejmiku województwa lub rady gminy/powiatu na emisję |
| niższe koszty pozyskania środków niż w przypadku zaciągania kredytu, odsetki płatne rzadziej niż przy kredycie | przed emisją wymagane jest uzyskanie opinii Regionalnej Izby Obrachunkowej |
| możliwość pozyskiwania środków w transzach, w miarę pojawiania się kolejnych wydatków, których dotyczy emisja | ocena kondycji samorządu przez firmę ratingową (dotyczy samorządów z gorszą oceną) |
| swoboda w ustalania wysokości oprocentowania i zasad wykupu obligacji | |
| szybkie pozyskania środków na rozwój okolicy | |
| budowa wizerunku nowoczesnego samorządu, zaufania wśród inwestorów | |
| możliwość wykorzystania zdobytych środków do współfinansowania inwestycji ze środków unijnych |
Nieco inaczej plusy i minusy obligacji komunalnych będą wyglądały z perspektywy inwestora, któremu zależy na odpowiednim zysku przy niewielkim ryzyku oraz możliwości swobodnego kupowania/sprzedawania posiadanych papierów.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| wyższe niż na lokatach bankowych oprocentowanie | oferta skierowana do konkretnego grona odbiorców |
| inwestycja obarczona niewielkim ryzykiem, m.in. dzięki ratingom, transparentnym regułom funkcjonowania samorządów | niewielka płynność handlu na rynku Catalyst |
| możliwość otrzymania wynagrodzenia w innej formie niż odsetki (np. ulg w opłatach lokalnych) | możliwość przedterminowego wykupu obligacji przez emitenta |
Nie od dziś wiadomo, że prężnie rozwijające się miasta stymulują rozwój ościennych gmin. Jeśli tylko panuje tam przyjazny klimat dla inwestorów, to chętnie lokują oni tam swoje przedsięwzięcia, korzystając z dostępności pracowników, dogodnych połączeń komunikacyjnych i nieco niższych cen nieruchomości. Z drugiej strony dobrze rozwinięta w przyległych miasteczkach i wioskach szeroko pojęta infrastruktura, skłania mieszkańców dużych miast do przenoszenia się do innych ośrodków. Można więc powiedzieć, że obligacje miejskie, z których pieniądze przeznaczone są na inwestycje, poprawę jakości życia w danym mieście, przyczyniają się także do rozwoju całej okolicy.
Gwarancja odzyskania środków
Ryzyko utraty środków przekazanych samorządowi jest bardzo niewielkie. Przede wszystkim ze względu na procedury sprawdzające poprzedzające emisję, jak i fakt, że zabezpieczeniem ewentualnych roszczeń może być cały majątek samorządu.
Ratingi
Ocenę atrakcyjności oferty i związanych z nią ryzyk ułatwiają ratingi, czyli szczegółowe oceny poszczególnych emitentów. Wykonujące je firmy analizują perspektywy rozwoju danej jednostki samorządu terytorialnego, wskazują czy prowadzone przez nią działania rozwojowe oraz zarządzanie finansami rodzą ryzyka niewypłacalności. Jak łatwo się domyślić, im ocena jest korzystniejsza, a perspektywa rozwoju stabilna, tym mniejsze jest ryzyko kłopotów z odzyskaniem pieniędzy, a co za tym idzie, emitent może proponować inwestorom niższe odsetki za udostępnienie mu kapitału.
Wykup przedterminowy i niewielka płynność
Możliwość dokonania przez emitenta przedterminowego wykupu obligacji oraz niewielka ich płynność, to chyba najpoważniejsze ryzyka związane z inwestowaniem w obligacje komunalne. W pierwszym przypadku trzeba się pogodzić z niższymi zyskami niż te zakładane w momencie nabywania obligacji. Natomiast niewielka liczba transakcji uniemożliwia swobodne zarządzanie strukturą portfela inwestycyjnego; trzeba się liczyć, że wykonanie planowanych działań zajmie nieco czasu.
Czy warto inwestować w obligacje komunalne?
Z pewnością warto, ale dla inwestorów indywidualnych nie jest to wcale łatwe. Nie wynika to ze stopnia skomplikowania tego instrumentu finansowego, ale, paradoksalnie, z jego prostoty, przewidywalności i bezpieczeństwa. Określony jest okres zapadalności (na ogół kilka lub kilkanaście lat), znane są zasady naliczania odsetek (na ogół na zasadzie WIBOR 6M + marża) i terminy ich wypłaty.
Dlaczego inwestorzy instytucjonalni wybierają obligacje komunalne?
Choć obligacje municypalne nie przynoszą nazbyt atrakcyjnych odsetek, to są bardzo popularne wśród inwestorów instytucjonalnych. Wynika to z kilku powodów:
- przejrzyste i w pełni jawne zasady finansowania samorządów podlegające nieustannej kontroli społecznej (radni, wyborcy) oraz Regionalnej Izby Obrachunkowej, która pełni rolę strażnika finansów administracji samorządowej;
- jednostki samorządu terytorialnego dysponują określonym majątkiem stanowiącym zabezpieczenie zaciągniętych zobowiązań;
- samorządy są elementem administracji państwa i w domyśle za ich zobowiązania odpowiada Skarb Państwa.
Nawet gdyby doszło do likwidacji lub podziału jednostki samorządu terytorialnego, która wyemitowała obligacje, to obligatariusze nie muszą się bać o swoje pieniądze. Wszystkie zobowiązania przechodzą bowiem solidarnie na podmioty, które przejęły majątek emitenta.
Popularność obligacji samorządowych wśród instytucji finansowych przekłada się na trudności z ich kupnem przez inwestorów indywidualnych. Samorządom wygodniej jest sprzedawać je hurtowo instytucjom finansowym, które chętnie obejmują całe emisje czy ich kolejne transze. To mniej pracochłonne niż poszukiwanie kredytobiorców i rodzi znacznie mniejsze ryzyko, że pojawią się kłopoty z odzyskaniem zainwestowanych środków, to, że zostaną one zwrócone w terminie graniczy z pewnością.
Trzeba jednak zaznaczyć, że niewielka płynność i koszty obsługi zlecenia kupna/sprzedaży mogą oznaczać, że obligacje municypalne kupione na krótki okres przyniosą stratę a nie pożądany zysk. To jednak rzadka sytuacja, bo chętnych na zakup obligacji komunalnych stabilnych finansowo jednostek samorządu terytorialnego nigdy nie brakuje.
Alternatywa dla inwestorów indywidualnych
Mimo wszystko przeciętny mieszkaniec-inwestor ma niewielkie szanse, by pożyczyć pieniądze, przykładowo, miastu, w którym mieszka i przyczynić się do jego rozwoju, na dodatek zarabiając na tym odsetki. Znacznie łatwiej jest kupić obligacje skarbowe emitowane przez Skarb Państwa. Argumentów za inwestowaniem w tego typu papiery dłużne jest wiele: one także są bezpieczne, kolejne emisje dostępne są co miesiąc, cena jednej obligacji skarbowej to tylko 100 zł, bez względu na termin ich wykupu i związane z tym warunki oprocentowania.
Warto dodać, że w przypadku obligacji wieloletnich w drugim i kolejnych okresach ich oprocentowanie ustalane jest według zasady: inflacja + marża określona w liście emisyjnym.
O tym, jak obligacje skarbowe wypadają w porównaniu z lokatami bankowymi przeczytasz w tekście "Lokata czy obligacje? Co jest lepsze dla Twoich oszczędności?"
O innych możliwościach bezpiecznego pomnażania swoich oszczędności przeczytasz w tekście: "Bezpieczne inwestycje – produkty oferujące niewielki, ale pewny zysk".
Komentarze
(0)