Czym są fundusze Venture Capital?
Zacznijmy od wyjaśnienia, czym są i jak działają fundusze typu Venture Capital. Są to firmy zajmujące się inwestowaniem w przedsięwzięcia obarczone wysokim poziomem ryzyka i jednocześnie umożliwiające osiągnięcie ponadprzeciętnych zysków.
Fundusze VC de facto pełnią rolę pośrednika między grupą prywatnych lub instytucjonalnych inwestorów a firmami poszukującymi środków na dalszy rozwój. Kapitałodawcami w funduszach Venture Capital mogą być zarówno osoby prywatne, np. właściciele dobrze prosperujących przedsiębiorstw, jak i agencje rządowe, fundacje, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, banki czy też korporacje. Podmioty te przekazują funduszom środki finansowe, one zaś inwestują zgromadzony kapitał w spółki posiadające duży potencjał biznesowy.
W zależności od obranej strategii fundusz może się specjalizować w finansowaniu start-upów bądź firm we wczesnej fazie rozwoju lub preferować spółki znajdujące się na etapie wzrostu. Może również wpierać przedsiębiorstwa reprezentujące określoną branżę lub dywersyfikować swój portfel, inwestując w firmy działające w różnych sektorach gospodarki.
Reasumując, fundusze wysokiego ryzyka działają dwutorowo - z jednej strony starają się przyciągnąć jak najwięcej kapitałodawców, z drugiej - znaleźć przedsiębiorstwa pozwalające osiągnąć wysoką stopę zwrotu z inwestycji.
Jakie podmioty mogą liczyć na dofinansowanie VC?
Szansę na uzyskanie finansowego wsparcia z funduszy venture capital mają wyłącznie spółki, które nie są notowane na giełdzie. Ponadto przedsiębiorstwa, które chcą skorzystać z tej formy finansowania, powinny spełniać następujące kryteria:
- działać na rynku, na którym występuje trend wzrostowy,
- dysponować innowacyjnym produktem, metodą produkcji lub usługą, umożliwiającą zbudowanie przewagi konkurencyjnej lub technologicznej,
- posiadać zweryfikowany rynkowo model biznesowy i jasną wizję rozwoju,
- dysponować dobrą kadrą kierowniczą.
W jaki sposób fundusze VC oceniają projekty inwestycyjne?
Pozyskanie inwestora jest procesem czasochłonnym - przeciętnie trwa od 3 do 12 miesięcy - i składa się z kilku etapów. Z reguły firma poszukująca inwestora zewnętrznego zgłasza się ze swoim pomysłem do wybranego funduszu, ten zaś wstępnie ocenia i weryfikuje projekt na podstawie przesłanego teasera inwestycyjnego. Jeśli decyzja jest pozytywna, firma zostaje zaproszona na spotkanie z analitykiem, podczas którego ma szansę na dokładniejsze omówienie pomysłu i przekonanie inwestora do swojej wizji.
Kolejnym krokiem jest uzgodnienie przez obie strony wstępnych warunków, takich jak wysokość inwestycji, wycena udziałów, termin realizacji inwestycji, a następnie podpisanie listu intencyjnego (tzw. termsheet) oraz umowy o zachowaniu poufności.
Venture capital - co to jest due diligence i do czego służy
Wszystkie te działania można porównać do preselekcji, w takcie której inwestorzy venture capital wyławiają najciekawsze projekty, jednak nie analizują ich zbyt dokładnie. Szczegółowe badanie różnych aspektów inwestycji jest zarezerwowane dla drugiego etapu - tzw. due diligence. Obejmuje on zebranie informacji na temat kondycji finansowej, prawnej, podatkowej, handlowej i technologicznej przedsiębiorstwa przez niezależną od funduszu firmę audytorską. Takie badanie może trwać od tygodnia do nawet pół roku w zależności od wielkości i zakresu działania sprawdzanej spółki. Reasumując, due diligence ma na celu szczegółową ocenę aktualnej sytuacji przedsiębiorstwa oraz określenie potencjalnego ryzyka związanego z planowaną transakcją kapitałową.
Po przedstawieniu wyników kontroli fundusz VC podejmuje ostateczną decyzję dotyczącą dalszej współpracy. Jeśli firma została oceniona pozytywnie, zostaje sporządzona umowa inwestycyjna. Jednym z najistotniejszych jej elementów jest struktura właścicielska, określająca udziały poszczególnych osób w danym przedsiębiorstwie. Konieczne jest tutaj oznaczenie liczby udziałów oraz terminu ich objęcia przez konkretne osoby. Kolejnym ważnym elementem jest wskazanie praw i obowiązków oraz szczególnych uprawnień inwestora i założycieli firmy, a także określenie sposobu wyjścia z inwestycji (może być to np. sprzedaż udziałów innemu inwestorowi, wejście spółki na giełdę, umorzenie udziałów / akcji za wynagrodzeniem, ich wykup przez założycieli i spółkę, wyprzedaż majątku spółki i jej likwidacja w przypadku niepowodzenia projektu).
Przykładowo - umowa może zawierać zapis, iż po objęciu udziałów mniejszościowych inwestor będzie kontrolował spółkę z poziomu rady nadzorczej, nie angażując się bezpośrednio w zarządzanie firmą. Fundusz może również zobowiązać się do wspierania partnera w kwestiach podatkowych, prawnych i finansowych.
Venture Capital - wady i zalety
Venture Capital jako źródło finansowania przedsiębiorstw ma zarówno swoje plusy, jak i minusy. Uzyskanie finansowego wsparcia od inwestorów VC zajmuje młodej firmie od 6 do 12 miesięcy, trwa więc o wiele dłużej niż pozyskanie kapitału za pomocą kredytu bankowego. Kolejną wadą jest częściowa utrata kontroli nad własnym projektem. Inwestor przystępuje do spółki jako wspólnik i choć najczęściej nie angażuje się w bezpośrednie zarządzanie firmą, to jednak ma prawo decydowania o jej rozwoju, zaś jego pomysły nie muszą być identyczne z wizją właścicieli.
Kolejną kwestią, która budzi obawy młodych stażem przedsiębiorców, jest ryzyko związane z wyceną udziałów lub akcji. W momencie wyjścia inwestora okazuje się często, że wartość firmy wzrosła kilkukrotnie, a spółka sprzedała swoje udziały zbyt tanio (bądź też zgodziła się na zbyt duże dyskonto dla inwestora przy ustalaniu ceny akcji).
Forma finansowania w postaci venture capital może jednak przynieść młodej spółce wiele korzyści. Firma oferująca innowacyjne usługi lub produkty zyskuje nie tylko kapitał, lecz również wsparcie merytoryczne - bardzo często inwestor dzieli się z właścicielem start-upu swoją wiedzą z zakresu zarządzania, marketingu i finansów, udostępnia know-how oraz kontakty biznesowe, zapewnia pomoc specjalistów z zakresu prawa i podatków.
Co istotne, dzięki zastrzykowi gotówki z funduszu VC poprawie ulega struktura kapitałowa firmy, w efekcie VC może ona łatwiej pozyskiwać kolejnych inwestorów bądź też starać się o kredyt bankowy.
Inwestycje Venture Capital - przykłady
Jak wynika z raportów przygotowanych przez PFR Ventures i Inovo Venture Partners, w ostatnich kilku latach aktywność inwestycyjna na polskim rynku VC przybrała niespotykaną dotąd skalę, a uzyskane wyniki zaskakiwały ekspertów.
Przykładowo: w 2019 r. Spółka DocPlanner – właściciel internetowej platformy do umawiania wizyt lekarskich – pozyskała od kilku funduszy kwotę 344 mln zł. Równie pokaźny zastrzyk środków - 302 mln zł - zdobyła w 2020 r. krakowska spółka Brainly oferująca nowoczesną platformę edukacyjną.
Kapitał na start zasilił także podmioty gospodarcze w "fazie zasiewu" (seed stage) - np. Podlaski Fundusz Kapitałowy dofinansował założoną w 2015 r. przez dwóch studentów firmę Moony Lab, zajmującą się drukowaniem zdjęć zapisanych w pamięci komputera. Obecnie spółka zatrudnia 16 pracowników i wciąż udoskonala swoje produkty.
Z kolei w portfolio spółek portfelowych Aligo Venture Capital znajdują się takie przedsiębiorstwa jak PolBiotech działający na rynku usług biogazowych, Cavitel - producent ekologicznych wyrobów foliowych czy firma KSME specjalizująca się w zasobnikach energii.
Wyraźnie więc widać, że w ostatnich latach najpopularniejszym obszarem inwestycji VC były takie branże jak e-Commerce, ochrona środowiska, biotechnologia, IT / ICT, telemedycyna oraz urządzenia medyczne. Zainteresowaniem inwestorów cieszyły się również projekty z zakresu FinTech, Gaming, IOT (Internet of things) oraz OZE (odnawialne źródła energii).
Fundusze Venture Capital w Polsce w 2021 r.
Pomimo pandemii rok 2021 był dla rynku VC rekordowy - tylko w pierwszych trzech kwartałach łączna wartość kapitału, jaki polskie i zagraniczne fundusze zainwestowały w rodzime innowacyjne przedsiębiorstwa, wyniosła 1,76 mld zł (tym samym w 9 miesięcy udało się przewyższyć o 40% wynik z całego 2019 roku).
Większość tych środków dostarczyły podmioty publiczne, takie Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Krajowy Fundusz Kapitałowy, PFR Ventures, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR ) oraz Bank Gospodarstwa Krajowego - przykładowo w ramach programów BRIdge NCBR dokapitalizowało obiecujące projekty kwotą ok. 900 mln zł. Warto jednak podkreślić, że polskie fundusze VC coraz częściej pozyskiwały kapitał bezpośrednio z europejskich instytucji oraz od inwestorów prywatnych, w tym zagranicznych (głownie brytyjskich, niemieckich i czeskich).
Reasumując, ostatni rok był dobry zarówno dla firm w "fazie zasiewu" (seed stage), jak i start-upów poszukujących kapitału na rozwój firmy czy też spółek na etapie ekspansji. Wygląda na to, że polskie firmy coraz sprawniej pozyskują kapitał i są coraz lepiej przygotowane do rozmów z inwestorami, z czego możemy się tylko cieszyć.
Komentarze
(0)