Kody MCC – klucz do skutecznego korzystania z moneybacku

Gdzie znaleźć kod MCC?

Jeszcze kilka lat temu oznaczenie Merchant Category Code znajdowało się na każdym potwierdzeniu transakcji kartowej. Obecnie jedyną instytucją ujawniającą MCC kody w historii operacji na rachunku jest Alior Bank (aby znaleźć numer, trzeba wejść w szczegóły konkretnej płatności). Pozostałe instytucje finansowe nie udostępniają swoim klientom takich informacji.

Co prawda, możemy zapytać o kod MCC sprzedawcę, jednak osoby obsługujące terminal płatniczy często nie wiedzą nawet, o co pytamy.

Na szczęście, osoby dociekliwe nie stoją na zupełnie straconej pozycji. Najprostszym sposobem na zweryfikowanie kodu MCC transakcji jest kontakt z konsultantem swojego banku. Pracownik infolinii najprawdopodobniej przekieruje nas wtedy do Departamentu Kart Płatniczych, a osoba odpowiedzialna za rozliczanie transakcji poda nam szczegóły interesujących nas płatności.

Kategorie kodów MCC

Każda firma decydująca się na terminal płatniczy musi samodzielnie określić swój kod MCC na podstawie listy numerów opracowanej wspólnie przez największe organizacje kartowe: MasterCard, Visę, Diners Club i American Express. Lista zawiera wszystkie rodzaje działalności gospodarczej pogrupowane w szersze kategorie. Każda branża posiada swoje odrębne oznaczenie, jednak niektóre kody MCC identyfikują wyłącznie określony rodzaj transakcji lub oznaczają konkretną firmę, np. linię lotniczą, sieć hotelową lub sieć sklepów spożywczych.

Swoje własne kody mają też podmioty przyjmujące płatności kartą poprzez Internet, pocztę i telefon.

Wykaz wszystkich aktualnych kodów MCC znajdziesz w dokumencie przygotowanym przez Visę.

Po nam kody MCC?

Podstawowym celem wprowadzenia kodów MCC była precyzyjna identyfikacja akceptantów kart płatniczych. Z czasem okazało się jednak, że MCC kody mają szersze zastosowanie i mogą pomóc w takich aspektach, jak ocena rynku płatności cyfrowych, walka z oszustami, profilowanie klientów czy rozliczanie moneybacku.

Dlaczego kody MCC są istotne dla różnych instytucji?

Organy regulacyjne i nadzorcze, takie jak np. Narodowy Bank Polski czy Europejska Rada do Spraw Płatności (EPC), wykorzystują kody MCC do monitorowania i analizowania trendów rynkowych w sektorze płatności elektronicznych.

Z kolei agenci rozliczeniowi (czyli firmy zajmujące się obsługą i rozliczaniem transakcji płatniczych oraz zapewniająca infrastrukturę do akceptacji kart) dzięki kodom mogą zastosować właściwe stawki prowizji i opłaty za przetwarzanie płatności dla danego typu transakcji.

Co ciekawe, kody MCC coraz częściej są obiektem zainteresowania ze strony służb wywiadowczych. Całkiem niedawno wyszły na jaw materiały szkoleniowe FBI przeznaczone dla banków, w których biuro opisywało sposób umożliwiający wytypowanie "samotnych wilków" oraz wszelkiej maści terrorystów. W tym przypadku analiza behawioralna polegała na skojarzeniu kodów MCC określonych podmiotów (np. strzelnic, sklepów sprzedających broń i akcesoria) ze słowami kluczowymi w opisie transakcji oraz kilkoma innymi czynnikami. Klienci, którzy w ciągu 60 dni dokonali co najmniej 5 zakupów u akceptantów oznaczonych "newralgicznymi" kodami, mieli zostać poddani głębszej obserwacji. Metoda ta wzbudziła jednak zaniepokojenie części amerykańskich parlamentarzystów, którzy uznali ją za zagrożenie dla prywatności.

Dlaczego kody MCC są istotne dla banków?

Choć Merchant Category Code zostały wprowadzone przez organizacje kartowe, prawdziwym beneficjentem tego rozwiązania okazały się banki. Dzięki kodom mogły sprawniej zapobiegać nadużyciom, w tym nieautoryzowanym transakcjom czy próbom prania pieniędzy, a także zyskały wiedzę na temat zakupowych preferencji swoich klientów.

Weryfikacja płatności

Dzięki kodom MCC banki mogą weryfikować płatności i np. stosować dodatkowe opłaty za transakcje typu quasi cash. Są to transakcje przeprowadzane przy użyciu karty płatniczej, w której kupujemy substytuty gotówki (karty podarunkowe, żetony w kasynach, czeki podróżne, losy loteryjne, kryptowaluty) u podmiotów świadczących usługi jako kasyna stacjonarne, kasyna internetowe, gry losowe, zakłady bukmacherskie, loterie i totalizatory.

Lista kodów MCC opisujących operacje quasi cash obejmuje:

• 4829 – internetowe przekazy pieniężne,
• 6050 – przekazy pieniężne w instytucjach finansowych,
• 6051 – przekazy pieniężne w instytucjach niefinansowych (waluta obca, zlecenia pieniężne i czeki podróżne),
• 7511 – zakłady (włącznie z loteriami), żetony w kasynach,
• 7801 – kasyna licencjonowane przez rząd (online),
• 7802 – licencjonowane przez rząd wyścigi konne / psie,
• 7995 – zakłady bukmacherskie.

Transakcje quasi cash - mimo iż nie polegają na wypłacie gotówki - są traktowane przez banki jak transakcje gotówkowe. Z tego też powodu są obłożone wysoką prowizją (np. w Santander Bank Polska opłata wynosi 4% min. 10 zł za każdą tego typu operację).

Ponadto w regulaminach różnych promocji, w których warunkiem uzyskania premii jest wykonanie transakcji bezgotówkowych, znajdziemy zapis, że płatności quasi cash są zaliczane do operacji wykluczonych.

Dodajmy w tym miejscu, że transakcje quasi cash są niekiedy wykorzystywane w celach przestępczych, dlatego też banki bacznie przyglądają się takim operacjom. Dzięki kodom MCC mogą szybko zidentyfikować klientów, którzy zbyt często wykonują quasi płatności i na mocy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu zgłosić ten fakt organom ścigania.

 Zapobieganie oszustwom

Fraud bankowy to nic innego jak nieautoryzowana transakcja przeprowadzona przez cyberprzestępcę, skutkująca kradzieżą pieniędzy z konta. Bank, jako tzw. instytucja obowiązana, musi na bieżąco monitorować transakcje na rachunkach klientów, a w przypadku wykrycia oszukańczej płatności (czyli właśnie fraudu) zablokować operację. I znów - mogą mu w tym pomóc kody MCC związane z daną transakcję. Przykładowo - klient o trzeciej nad ranem płaci kartą w punkcie oznaczonym kodem 5813 (pijalnie, bary, tawerny, kluby nocne i dyskoteki). Bank uznaje tę transakcję za podejrzaną, ponieważ właścicielem karty jest 84-latek, który nigdy wcześniej nie przejawiał takiej aktywności i na podstawie tych przesłanek blokuje płatność.

Wsparcie klientów w kontroli wydatków

W niektórych bankach klienci mogą skorzystać z przydatnego narzędzia, jakim jest Manager Finansów. Jest to bezpłatna usługa umożliwiająca m.in. kontrolowanie wydatków. Program automatycznie kategoryzuje, zestawia i analizuje wszystkie wykonane przez klienta transakcje. Płatności kartą zostają przypisane do danej kategorii na podstawie kodów MCC punktów sprzedażowych, natomiast transakcje na rachunkach - na podstawie specyficznych danych zapisanych w opisie transakcji, nazwy odbiorcy lub numerze rachunku odbiorcy.

Profilowanie klientów

I wreszcie, kody MCC umożliwiają bankowcom dokładniejsze profilowanie klientów. Monitorując MCC transakcji specjaliści są w stanie określić nawyki zakupowe użytkowników kart płatniczych, a następnie wykorzystać tę wiedzę w praktyce. Targetowanie behawioralne – czyli śledzenie zachowań konsumentów - pozwala m.in. na:

• szybkie typowanie klientów, którzy aktywnie posługują się kartą i często nabywają towary „z wyższej półki” - takim osobom banki bardzo często proponują prestiżowe karty debetowe (np. złotą lub srebrną) lub karty kredytowe z dużym limitem, pozwalające na skorzystanie z rabatu w określonych punktach handlowo-usługowych (dobrych hotelach, klubach fitness, luksusowych spa itp.);
• podejmowanie akcji marketingowych wspólnie z popularnymi sieciami handlowymi - w oparciu o analizę kodów MCC banki określają, które sklepy są najchętniej odwiedzane przez klientów i jakie towary cieszą się największym wzięciem. Dzięki tym informacjom tworzone są partnerskie programy rabatowe, z których mogą skorzystać posiadacze kart płatniczych w danym banku.

Znajomość kodów MCC transakcji jest też wykorzystywana przez bankowców przy organizowaniu konkursów i promocji bankowych. Na podstawie kodów bank najpierw określa grupę docelową, czyli klientów, którzy mogliby być zainteresowani zdobyciem nagrody (mogą to być np. posiadacze kont studenckich lub osoby o określonych wpływach na rachunek), a następnie przygotowuje ofertę promocyjną. Znając nawyki zakupowe w obrębie danej grupy, banki mogą liczyć na większy odzew akcji i łatwiejsze osiągnięcie zamierzonych celów – np. przyciągnięcie nowych klientów lub zachęcenie obecnych do bardziej aktywnego korzystania z konta i karty.

Dlaczego kody MCC są istotne dla konsumentów?

Teoretycznie wiedza o tym, jaki kod MCC posiada dany sprzedawca, nie jest nam do niczego potrzebna. W praktyce może nam się przydać, jeżeli korzystamy z moneybacku, promocji bankowych lub programu lojalnościowego. Przykładowo, w programie Bezcenne chwile możemy otrzymać punkty za wykonanie płatności kartą u partnerów Mastercard (czyli w sklepach stacjonarnych i internetowych oznaczonych określonymi kodami), a następnie wymienić je na nagrody rzeczowe. Jednocześnie w "Zasadach przyznawania punktów" Mastercard wymienia kody MCC, za które punkty nie są naliczane (są wśród nich m.in. drogerie, apteki, sklepy z alkoholem, instytucje finansowe, podmioty oferujące obstawianie zakładów).

Co ciekawe, na podstawie analizy dokonanych wcześniej płatności bezgotówkowych, Mastercard określa preferencje zakupowe uczestnika programu i informuje go o najatrakcyjniejszych ofertach partnerów programu (w zakładce Oferty dla Ciebie). Analiza preferencji zakupowych użytkownika jest przeprowadzana m.in. w oparciu o kody.

Kody MCC pełnią również ważną rolę w moneybacku. W ramach tej usługi klienci, którzy aktywnie posługują się plastikiem, otrzymują zwrot środków za transakcje bezgotówkowe wykonane w danym miesiącu. Podobnie jednak jak  w przypadku programów lojalnościowych nie wszystkie płatności są dozwolone.

Usługa moneyback a kody MCC i wykluczenie transakcji

Wydatki nagradzane zwrotem kosztów zależą od ustaleń konkretnej instytucji finansowej. Niekiedy moneybackiem objęte są płatności dokonywane wyłącznie w wybranych sklepach (np. tylko w Żabce, ale już nie w Dino). W innym przypadku premiowane są wydatki na określone towary, np. zakup paliwa. W jeszcze innych bank wyłącza z naliczania moneybacku transakcje przeprowadzone w określonych miejscach lub niektóre rodzaje płatności. Jak łatwo można się domyślić, wytypowanie wydatków, które nie kwalifikują się do zwrotu, odbywa się na podstawie kodów MCC sprzedawcy.

Problemy z identyfikacją kodów

Zdarza się, że klientów korzystających z moneybacku czeka spory zawód - choć w danym miesiącu teoretycznie spełniają wszystkie warunki programu, nie otrzymują zwrotu pieniędzy. Z taką sytuacją spotkała się klientka jednego z polskich banków, która często robiła zakupy w pobliskiej Żabce (płatności kartą w tej sieci podlegały refundacji). Niestety - w tym konkretnym punkcie kod MCC sprzedawcy różnił się od kodu nadanego całej sieci, dlatego bank nie uznał tych transakcji.

Choć podobne sytuacje nie zdarzają się nagminnie, warto mieć świadomość, że nawet w obrębie dużych sieci handlowych możemy mieć do czynienia z różnymi kodami MCC. Na przykład dyskonty działające pod marką Freshmarket w większości posiadają numer 5999, przypisany tej firmie przez organizacje kartowe, jednak... niektóre punkty są identyfikowane kodem oznaczającym sklepy spożywcze (5499). Zazwyczaj są to placówki, które prowadziły sprzedaż bezgotówkową przed przystąpieniem do franczyzy i nie przeprogramowały swoich terminali.

Bywa również, że kasy w dyskontach lub hipermarketach, w których możemy za pośrednictwem karty opłacić rachunki, posiadają inny MCC transakcji niż wszystkie pozostałe terminale (np. standardowo wszystkie płatności kartą w Żabce posiadają MCC 5411, jeżeli jednak skorzystamy z kasy oferującej usługę opłacania rachunków, kod terminala zmieni się na 4900).

Zdarza się też, że przedsiębiorca prowadzi działalność wielobranżową, np. posiada kilka zakładów fryzjerskich, dwa sklepy spożywcze i jeden punkt ksero. W takim przypadku w każdym terminalu – niezależnie od tego, gdzie urządzenie jest zainstalowane – powinien podać kod głównej działalności biznesowej. W efekcie transakcja kartą dokonana w osiedlowym spożywczaku może mieć MCC nadawane zakładom fryzjerskim.

Reasumując, warto mieć świadomość, że kod MCC konkretnego sprzedawcy może być inny niż Merchant Category Code całej sieci. Dlatego tak istotne jest monitorowanie płatności - warto się upewnić, czy sklep, w którym często robimy zakupy, faktycznie jest objęty moneybackiem.

Bank nie chce zaakceptować MCC transakcji – co wtedy?

W sytuacji, gdy bank odmawia akceptacji kodu MCC wykonanej transakcji, klientom pozostaje złożenie reklamacji, jednak szanse na jej uznanie są raczej niewielkie. Wspomniana wyżej klientka Żabki w odpowiedzi na swoje zażalenie otrzymała od banku następujące stwierdzenie:

Bank nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne nieprawidłowości w przypisaniu kodów akceptanta kart płatniczych MCC punktom handlowo-usługowym objętych zwrotem, jeżeli nie zostały zawinione przez bank.

Podsumowanie

Pamiętajmy więc, że jeśli chcemy skutecznie korzystać z moneybacku, powinniśmy dokładnie przestudiować regulamin akcji, a następnie na bieżąco sprawdzać kody MCC płatności. Warto to robić, mimo iż banki nie ułatwiają nam tego zadania i ustalenie kodów MCC danego punktu będzie wymagać od nas pewnego wysiłku.

Jeżeli robimy zakupy w "niewłaściwym" sklepie, poszukajmy punktu z Merchant Category Code gwarantującym zwrot wydatków i tam opłacajmy sprawunki kartą. W przeciwnym razie może się okazać, że chociaż wydaliśmy w danym miesiącu kwotę, która powinna nam zapewnić maksymalny zwrot środków, bank część transakcji nam zakwestionuje i wypłaci znacznie mniejszą premię.