Rejestr Instytucji Pożyczkowych – co w nim znajdziesz i jakie to ma znaczenie?

• Instytucje pożyczkowe a pośrednicy kredytowi
• Zasady prowadzenia działalności pożyczkowej
• Co zawiera Rejestr Instytucji Pożyczkowych?
• Na jakich zasadach KNF uaktualnia Rejestr Firm Pożyczkowych?
• Co zrobić, mając zastrzeżenia?
• Zasada ograniczonego zaufania

Obowiązujące w Polsce regulacje pozwalają, by pożyczaniem pieniędzy zajmowały się nie tylko banki czy Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK-i), ale i instytucje pożyczkowe. Zapotrzebowanie na szybkie zdobycie pieniędzy w nagłej potrzebie przyczyniło się do błyskawicznego rozwoju tego sektora usług.

Na rynku pojawili się też nieuczciwi pożyczkodawcy żerujący na zapotrzebowaniu na szybkie, niesformalizowane pożyczki pozabankowe. Wymusiło to regulację tego typu działalności i zastąpienie działającego dotąd Rejestru Firm Pożyczkowych (prowadził go Polski Związek Instytucji Pożyczkowych), do którego wpis był dobrowolny, wykazem, w którym znajdują się wszystkie firmy legalnie udzielające kredytów konsumenckich w Polsce.

Warto odnotować, że konkurencja między pożyczkodawcami i nowoczesne technologie informatyczne umożliwiły ograniczenie formalności związanych z wzięciem pożyczki do minimum i pozwoliły na skrócenie do kilku minut czasu na podjęcie decyzji kredytowej. Możliwe stało się zaciągnięcie pożyczki zdalnie, bez wychodzenia z domu, na dodatek za darmo czy nawet z premią gotówkową.

Ciesząc się z tych możliwości, warto poznać, choć w podstawowym zakresie, przepisy regulujące rynek instytucji pożyczkowych.

Instytucje pożyczkowe a pośrednicy kredytowi

Instytucje pożyczkowe to podmioty prowadzące działalność gospodarczą polegającą na pożyczaniu pieniędzy osobom indywidualnym i firmom. Mogą to być m.in. krótkoterminowe pożyczki na niewielkie kwoty (popularne chwilówki), długoterminowe pożyczki ratalne czy pożyczki pod zastaw (pożyczkodawca sam decyduje o tym, jakie przedmioty mogą być przedmiotem zastawu, np. kosztowności, papiery wartościowe, pojazdy, samochody). Działalność tego typu może być prowadzona zarówno stacjonarnie, jak i przez Internet, o ile firma uzyska wpis do rejestru instytucji pożyczkowych.

Podkreślmy, że instytucje pożyczkowe udzielają pożyczek pieniężnych we własnym imieniu, natomiast pośrednicy kredytowi kojarzą pożyczkodawców z pożyczkobiorcami, pośredniczą w zawieraniu umów o kredyt konsumencki i pobierają za to stosowne wynagrodzenie od firmy pożyczkowej.

Zasady prowadzenia działalności pożyczkowej

Rejestr Instytucji Pożyczkowych powstał w związku z wejściem w życie 22 lipca 2017 r. ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, będącej nowelizacją ustawy o kredycie konsumenckim z 2011 r. Zgodnie z nowymi przepisami każdy podmiot, który chce udzielać pożyczek pieniężnych, musi zostać zweryfikowany przez Komisję Nadzoru Finansowego i uzyskać wpis do Rejestru Instytucji Pożyczkowych. KNF dokonuje takiego wpisu, jeśli wnioskodawca spełnia wymagania opisane we wspomnianej ustawie:

• prowadzi działalność wyłącznie w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej; 
• członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub prokurentem spółki jest osoba, która nie była prawomocnie skazana za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe (wymóg niekaralności); 
• minimalny kapitał zakładowy spółki wynosi 200 000 złotych (tzw. wymóg kapitałowy); 

• podmiot złożył oświadczenia, iż kapitał zakładowy jest pokryty wyłącznie wkładem pieniężnym, a środki na pokrycie tego kapitału nie pochodzą z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych oraz że spółka zamierza prowadzić działalność gospodarczą w zakresie udzielania kredytów konsumenckich jako instytucja pożyczkowa; 
• spółka wniosła opłatę w wysokości 600 zł za wpis do rejestru. 

Brak wywiązania się z któregokolwiek z tych wymagań nie pozwala na wpisanie firmy do Rejestru i jest też podstawą do wykreślenia z niego podmiotu, który nie spełnia choćby jednego z tych warunków.

Prowadzenie działalności instytucji pożyczkowej bez dopełnienia wymogów ustawowych jest zagrożone karą grzywny do 0,5 mln zł i karą pozbawienia wolności do lat 2. Za brak wpisu do Rejestru Instytucji Pożyczkowych też jest przewidziana grzywna do 0,5 mln zł.

Osoba, która ma informacje o jednej z powyższych sytuacji, ma obowiązek powiadomić o zaistnieniu przestępstwa policję lub prokuraturę.

Co zawiera Rejestr Instytucji Pożyczkowych?

Rejestr Instytucji Pożyczkowych zawiera dane identyfikujące dany podmiot, czyli nazwę, adres, numer w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP) oraz numer w ewidencji nadany przez KNF.

Obecnie w Rejestrze figuruje ok. 500 podmiotów. Wykaz ma formę pliku Excel (dane można segregować według kategorii) jest ogólnodostępny i uzupełniany na bieżąco.

Warto wiedzieć, że istnieje również rejestr pośredników kredytowych, także pod kuratelą Komisji Nadzoru Finansowego, który zawiera podobne informacje.

Na jakich zasadach KNF uaktualnia Rejestr Firm Pożyczkowych?

Zaznaczmy od razu, że powyższe zdanie jest niepoprawne. KNF nie miała wpływu na Rejestr Firm Pożyczkowych, który był prowadzony do 2017 r. przez Polski Związek Instytucji Pożyczkowych i wpis do niego miał charakter dobrowolny.

Komisja Nadzoru Finansowego prowadzi Rejestr Instytucji Pożyczkowych. Wszelkie zmiany w nim dokonywane są na wniosek instytucji pożyczkowych lub na podstawie informacji przez nie przekazywanych. Modyfikacje zapisów dotyczą jedynie wspomnianych wymogów formalnych, gdyż ustawa nie przewiduje sprawowania przez KNF nadzoru nad instytucjami pożyczkowymi i pośrednikami kredytowymi. Tym samym Komisja nie może żądać od tych podmiotów informacji i wyjaśnień, kontrolować ich działalności pod względem zgodności z prawem.

Krótko mówiąc, to, że firma znajduje się w Rejestrze Instytucji Pożyczkowych świadczy jedynie, że spełniła wymogi formalne, by tam się znaleźć. Nie jest to jednak dowód, że jej działalność jest prowadzona zgodnie z przepisami.

Formą nacisku na to, by tak właśnie było, są działania Polskiego Związku Instytucji Pożyczkowych (PZIP). Zrzesza on podmioty zaangażowane w kreowanie wysokich standardów biznesowych i etycznych, stosujące zasad odpowiedzialnego pożyczania, z poszanowaniem interesów klientów. PZIP zapewnia, że przed przyjęciem firmy w poczet członków przeprowadza wnikliwą kilkuetapową weryfikację kandydata.

Co zrobić, mając zastrzeżenia?

W przypadku, gdy jest uzasadnione podejrzenie, że konkretna firma, w tym instytucja pożyczkowa lub pośrednik kredytowy narusza zbiorowe interesy konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może wydać tzw. ostrzeżenie konsumenckie, które zamieszczane jest na stronie internetowej UOKiK-u.

Natomiast indywidualne skargi dotyczące nieprawidłowości w działalności instytucji pożyczkowych lub pośredników kredytowych powinny być kierowane do Rzecznika Finansowego. Jego zadaniem jest wspieranie klientów w sporach z podmiotami rynku finansowego.

Zasada ograniczonego zaufania

Czas na krótkie podsumowanie. Musisz pamiętać, że instytucje pożyczkowe nie są nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego. Jej rola sprowadza się do sprawdzenia, czy dany podmiot spełnił wymogi formalne i jeśli tak jest, do wpisania go do Rejestru Instytucji Pożyczkowych. To, że jakaś firma w nim figuruje, nie daje gwarancji, że przestrzega przepisów w codziennej działalności, że działa uczciwie.

Natomiast brak instytucji pożyczkowej w Rejestrze jednoznacznie wskazuje, że jej działania nie są legalne. Taki podmiot nie ma prawa udzielać kredytów konsumenckich w naszym kraju.

Wybierając pożyczkodawcę warto stosować zasadę ograniczonego zaufania i poszukać w Internecie opinii na temat danej firmy, dokładnie zapoznać się z przygotowanym wzorem umowy pożyczkowej, a w przypadku jakichkolwiek wątpliwości poprosić o ich wyjaśnienie.

Lepiej poświęcić na to nieco czasu niż płacić zawyżone koszty obsługi zadłużenia, zwłaszcza przeterminowanego, albo narazić się na nieetyczne działania windykacyjne, gdyby doszło do opóźnienia w spłacie pożyczki.

Zachęcamy do dzielenia się doświadczeniami w korzystaniu z usług firm pożyczkowych, podpowiadania innym na co można zwrócić uwagę, by ustrzec się kłopotów.