Oprocentowanie lokat jest związane z wysokością stóp procentowych banku centralnego, których wysokość jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej. Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej na ten temat, przeczytaj artykuł "Stopy procentowe a oprocentowanie lokat".
Oprocentowanie stałe i zmienne
Jednym z podstawowych kryteriów wyboru lokaty jest forma jej oprocentowania. Możliwości są dwie: lokaty o stałym oprocentowaniu oraz depozyty charakteryzujące się zmienną stopą procentową. Pierwsze można polecić każdemu klientowi banku, natomiast depozyty ze zmiennym oprocentowaniem to produkt dla osób, które lepiej orientują się na rynkach finansowych.
Oprocentowanie stałe
Oprocentowanie stałe oznacza, że oprocentowanie środków na rachunku bankowym nie zmieni się w okresie, na jaki została zawarta umowa z bankiem. Oznacza to, że klient jeszcze przed skorzystaniem z oferty depozytowej może co do grosza wyliczyć, ile odsetek zyska w przyszłości. Wynika z tego, że lokaty ze stałym oprocentowaniem są jednym z niewielu instrumentów finansowych, które pozwalają klientowi uzyskać pewny, przewidywalny zysk, bez ryzyka.
Oprocentowanie stałe jest korzystnym wyborem, gdy przewidujemy, że stopy procentowe NBP spadną w niedalekiej przyszłości lub gdy nie mamy pewności odnośnie ich zachowania w najbliższym czasie.
Warto dodać, że jeżeli lokata o stałym oprocentowaniu jest lokatą odnawialną (umowa przewiduje automatyczne przedłużenie depozytu na kolejny okres), to w dniu odnowienia lokaty bank może ustalić inną wysokość oprocentowania, która będzie obowiązywała w kolejnym okresie. Najczęściej bank przyjmuje wtedy oprocentowanie standardowej oferty depozytowej, obowiązującej w danym dniu.
Oprocentowanie zmienne
Oprocentowanie zmienne oznacza, że w trakcie trwania umowy bank może zmienić oprocentowanie przechowywanych depozytów. Dotyczy to przede wszystkim kont oszczędnościowych oraz lokat ze zmiennym oprocentowaniem.
Wybór produktów finansowych charakteryzujących się zmiennym oprocentowaniem jest korzystny, gdy przewidujemy, że w bliskiej przyszłości stopy procentowe NBP zostaną podwyższone.
Bank może zmienić oprocentowanie lokat z kilku powodów, do których należą: zmiany stóp procentowych NBP, zmiany stopy oprocentowania lokat na rynku międzybankowym (WIBOR/WIBID), zmiany poziomu rentowności bonów skarbowych, zmiany poziomu kształtowania się rezerw obowiązkowych, zmiany składki płaconej przez bank na Bankowy Fundusz Gwarancyjny, itd. Jak widać powodów jest wiele, ale nie wszystkie są równie ważne. Największy wpływ na oprocentowanie depozytów ma wysokość stóp procentowych banku centralnego oraz powiązana z nimi stawka pożyczek na rynku międzybankowym.
Terminy określające oprocentowanie lokat bankowych
Warto zauważyć, że oprócz oprocentowania stałego i zmiennego w różnych publikacjach specjalistycznych i dokumentach bankowych pojawiają się także inne określenia oprocentowania depozytów. Sprawdźmy, co one oznaczają.
Oprocentowanie nominalne
Oprocentowanie nominalne (inaczej mówiąc nominalna stopa procentowa) jest zawsze podawane w skali roku. Nie uwzględnia ono okresu trwania lokaty, efektu kapitalizacji odsetek, podatku od zysków kapitałowych, ani żadnych innych kosztów.
Oprocentowanie nominalne jest często używane przez banki w ofertach handlowych i materiałach promocyjnych.
Jak obliczyć odsetki lokaty z oprocentowaniem nominalnym?
Przypomnijmy, że banki w swoich ofertach handlowych zwykle podają oprocentowanie nominalne. W celu wyliczenia odsetek lokaty z takim oprocentowaniem musimy:
- Określić ile razy nastąpi kapitalizacja odsetek w ciągu roku. Np. 4 razy dla lokaty z kapitalizacją kwartalną, 360 lub 365 razy dla lokaty z kapitalizacją dzienną.
- Podzielić oprocentowanie nominalne przez liczbę kapitalizacji odsetek w ciągu roku - uzyskamy w ten sposób oprocentowanie częściowe, którego używają banki wyliczając odsetki w kolejnych okresach kapitalizacji. Np. dla lokaty z oprocentowaniem nominalnym równym 6% i kapitalizacją odsetek następującą co pół roku, odsetki wylicza się co pół roku stosując 3% oprocentowanie (6% oprocentowanie roczne / 2 kapitalizacje na rok).
- Wyliczyć zysk w kolejnych okresach kapitalizacji bazując na oprocentowaniu częściowym wyznaczonym w pkt. 2.
Prześledźmy cały proces opierając się na przykładzie.
Załóżmy, że przedstawiona została nam oferta 12-miesięcznej lokaty, która charakteryzuje się 5% oprocentowaniem w skali roku oraz kwartalną kapitalizacją odsetek. Załóżmy ponadto, że na lokatę wpłaciliśmy kwotę 10 000 zł.
Z założeń przykładu wynika, że:
- Oprocentowanie nominalne wynosi 5%
- Kapitalizacja odsetek następuje co 3 miesiące, czyli wystąpią 4 kapitalizacje w ciągu jednego roku.
- Oprocentowanie częściowe uwzględniane przy każdej kapitalizacji odsetek wynosi 1,25% (5% / 4).
- Prześledźmy teraz ile lokata zyskiwała w kolejnych okresach kapitalizacji odsetek:
- Po 3 miesiącach zgromadzimy o 1,25% kapitału więcej, czyli 10000 zł * 1,0125 = 10125 zł.
- Po 6 miesiącach zgromadzimy o 1,25% kapitału więcej od ostatniej kapitalizacji odsetek, czyli 10125 * 1,0125 = 10251,56 zł.
- Po 9 miesiącach zgromadzimy o 1,25% więcej od kwoty po ostatniej kapitalizacji, czyli 10251,56 * 1,0125 = 10379,70 zł.
- Po 12 miesiącach zgromadzimy o 1,25% więcej od poprzedniej kapitalizacji, czyli 10379,70 * 1,0125 = 10509,45 zł.
Należy pamiętać, że ta kwota nie uwzględnia obciążenia, jakim jest 19% podatek od zysków kapitałowych.
Uwaga: nie musisz za każdym razem rozpisywać powyższych wyliczeń. W dalszej części tego artykułu zaprezentujemy prosty wzór, który ułatwi Ci wyliczanie zysku z lokaty.
Podsumujmy. W powyższym przykładzie skorzystaliśmy z rocznej lokaty o nominalnej stopie procentowej wynoszącej 5% w skali roku i kapitalizacji odsetek następującej co kwartał. Wpłaciliśmy na tę lokatę 10 000 zł; po roku zgromadziliśmy na koncie 10509,45 zł, co odpowiada wartości 5,09% oprocentowania efektywnego.
Oprocentowanie efektywne
Oprocentowanie efektywne podawane jest w skali roku i w odróżnieniu od oprocentowania nominalnego uwzględnia efekt kapitalizacji odsetek. Innymi słowy, wyliczając oprocentowanie efektywne chcemy się dowiedzieć, jakie musiałoby być oprocentowanie nominalne lokaty, aby zrównoważyło ono zysk wynikający z kapitalizacji odsetek. Oprocentowanie efektywne nie uwzględnia podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki).
Wzory na zysk z lokaty i oprocentowanie efektywne
Poniżej podajemy wzór na wyznaczenie wartości depozytu z uwzględnieniem kapitalizacji odsetek:
gdzie:
- Z - zgromadzona kwota na koniec okresu umownego;
- W - kwota, którą wpłaciliśmy na lokatę;
- ON - oprocentowanie nominalne;
- N - oznacza liczbę kapitalizacji na rok; jeżeli kapitalizacja następuje co miesiąc, N = 12; jeżeli wybraliśmy kapitalizację kwartalną, N = 4;
- L - oznacza liczbę lat trwania umowy;
Podstawiając dane z rozpatrywanego przykładu do wzoru, otrzymamy:
Wyprowadźmy jeszcze wzór na oprocentowanie efektywne w relacji do oprocentowania nominalnego:
gdzie:
- OE - oprocentowanie efektywne (w skali roku);
- ON - oprocentowanie nominalne (w skali roku);
- N - liczba kapitalizacji przypadających na rok;
Ponownie odnieśmy się do wspomnianego przykładu, tym razem wyliczając oprocentowanie efektywne korzystając z powyższego wzoru:
Jeżeli kapitalizacja odsetek następuje na koniec okresu umownego lokaty, to oprocentowanie efektywne jest równe oprocentowaniu nominalnemu.
Jeżeli chciałbyś się dowiedzieć nieco więcej na temat kapitalizacji odsetek i jej wpływu na wysokość zysków, proponujemy zapoznać się z tym artykułem.
Oprocentowanie netto
Oprocentowaniem netto określamy wysokość oprocentowania po uwzględnieniu podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki). Każdy z nas powinien uświadomić sobie, że bank pomniejszy odsetki wypracowane przez nasz kapitał o należny państwu podatek wynoszący obecnie 19%. Najprostszy wzór na obliczenie oprocentowania netto wygląda następująco:
gdzie oprocentowanie brutto to oprocentowanie nominalne lokaty.
Obliczanie zysku i oprocentowania lokaty z uwzględnieniem podatku
Uwzględnijmy w takim razie 19% podatek od zysku w rozpatrywanym przykładzie wpłaty 10000 zł na 12 miesięczną lokatę, przy 5% oprocentowaniu nominalnym, zakładając, że odsetki kapitalizowane są kwartalnie.
Poniższe wyliczenia prezentują ile realnie zarobisz na lokacie:
Stan konta po 3 miesiącach: 10000 + (10000 * 0,0125 * 0,81) = 10101,25 zł.
Stan konta po 6 miesiącach: 10101,25 + (10101,25 * 0,0125 * 0,81) = 10203,52 zł.
Stan konta po 9 miesiącach: 10203,52 + (10203,52 * 0,0125 * 0,81) = 10306,83 zł.
Stan konta po 12 miesiącach: 10306,83 + (10306,83 * 0,0125 * 0,81) = 10411,19 zł.
Jak więcej widzimy, wpłacając 10000 zł na 5% lokatę z kwartalną kapitalizacją odsetek, zyskujemy na czysto 411,19 zł. Oprocentowanie efektywne netto tej lokaty wynosi więc 4,1%.
Wzór, który pozwoli Ci wyliczyć zysk z lokaty po odliczeniu podatku wygląda następująco:
gdzie D oznacza wysokość podatku od zysków kapitałowych (potocznie zwany podatkiem Belki); aktualnie wynosi on 19%.
Odnosząc do wspomnianego przykładu z kwartalną kapitalizacją odsetek:
Gdyby natomiast odsetki dodawane były do kapitału raz na rok, wówczas efektywny zysk netto lokaty wyniósłby 405 zł, a oprocentowanie efektywne netto byłoby równe oprocentowaniu nominalnemu netto i wyniosłoby 4,05%.
Powyższe obliczenia, nie uwzględniają inflacji.
Oprocentowanie rzeczywiste (oprocentowanie realne)
Oprocentowanie realne określa rzeczywistą zyskowność lokaty. Najczęściej określa się je jako oprocentowanie, które uwzględnia inflację, czyli tak naprawdę jest to oprocentowanie netto skorygowane o wartość inflacji. Obliczenia w podanych powyżej przykładach pozwalają wprawdzie określić zysk z lokaty po opodatkowaniu, jednak nie zapominajmy, że po zakończeniu umowy z bankiem nasze oszczędności mogą być warte mniej niż wynika z oprocentowania nominalnego czy efektywnego. Dla uproszczenia, w niniejszym artykule pominęliśmy kwestię inflacji, jeżeli jednak chcesz obliczyć rzeczywiste oprocentowanie lokaty z uwzględnieniem tego czynnika, zapoznaj się z tym artykułem.
Nasz kalkulator lokat może Ci ułatwić obliczanie zysku z lokaty, dzięki czemu zaoszczędzisz sporo swojego czasu. Natomiast w naszym rankingu najlepszych lokat znajdziesz najkorzystniejsze oferty depozytowe dostępne aktualnie na polskim rynku bankowym.
Komentarze
(0)