Do tej pory mówiło się, że pewne są tylko dwie rzeczy: śmierć i podatki. Odkąd w systemie emerytalnym zerwano z zasadą solidaryzmu społecznego, zgodnie z którą pracujący składają się na świadczenia dla emerytów, i wprowadzono wymóg samodzielnego zgromadzenia kapitału na wypłatę świadczeń w jesieni życia, do tego zestawu trzeba dodać jeszcze jedną rzecz. Jest nią dużo niższa od wynagrodzenia emerytura z ZUS.
Stąd stworzenie II i III filaru emerytalnego, w ramach których możesz, a wręcz powinieneś oszczędzać z myślą o emeryturze. Kłopot w tym, że Polacy się do tego nie kwapią, czemu zresztą sprzyja zamieszanie związane z Otwartymi Funduszami Emerytalnymi (OFE). Zgromadzone w nich pieniądze początkowo traktowano jako własność tych, którzy je odłożyli, ale później uznano je za publiczne i większość z nich trafiła do systemu emerytalnego. Trudno się więc dziwić nieufności Polaków, czego wyrazem jest mizerne zainteresowanie kolejnymi pomysłami rządzących.
Odłóżmy jednak na bok emocje oraz podejrzliwość i na spokojnie zastanówmy się, co możesz zrobić, by zapewnić sobie godne życie na emeryturze.
Dodatkowe środki na emeryturę
W zasadzie już na wstępie rozmyślań o gromadzeniu oszczędności na jesień życia powinieneś porzucić nadzieję, że wystarczą Ci pieniądze wpłacone w ramach obowiązkowych składek ZUS. Wszystkie symulacje bazujące na przewidywanych zarobkach, długości okresu pracy i życia pokazują, że emerytury wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych będą stanowiły 30-40% wynagrodzenia otrzymywanego za pracę. Nie masz więc co marzyć, że wystarczy Ci to na spokojne i wygodne życie na starość.
Musisz zatem samodzielnie zadbać o zgromadzenie dodatkowego kapitału. Możliwości jest kilka. Możesz to potraktować jako bogactwo nadmiaru i narzekać na konieczność poznania każdej z nich, by dokonać wyboru, albo uznać to za okoliczność sprzyjającą znalezieniu rozwiązania, które będzie najlepiej odpowiadało Twoim możliwościom, preferencjom i oczekiwaniom. Zdecydowanie sugerujemy to drugie podejście, bo wybór sposobu zgromadzenia środków na emeryturę to nie przykry obowiązek, ale ruch, który przyniesie Ci korzyści w przyszłości.
Zacznijmy od tego, że możesz wybrać rozwiązania, w których to Ty sam gromadzisz kapitał i przekazujesz go do pomnożenia wybranej instytucji finansowej, albo takie, w których z pomocą przyjdą Ci państwo i/lub pracodawca.
Do pierwszej grupy zaliczamy Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) i Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). W dużym uproszczeniu różnią się one między sobą wysokością kwoty, którą możesz wpłacić w danym roku oraz momentem, w którym skorzystasz z przywilejów podatkowych – od razu (w przypadku IKZE) lub w przyszłości IKE).
W drugiej grupie są Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) i Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). W tych rozwiązaniach Twoje wpłaty są dobrowolne lub obowiązkowe, a moment skorzystania z pieniędzy uzależniony od wieku.
Porównanie PPK a PPE, czyli co trzeba wiedzieć o tych rozwiązaniach
W poniższej tabeli zawarliśmy porównanie PPK a PPE.
| Pracowniczy Plan Kapitałowy | Pracowniczy Program Emerytalny | |
|---|---|---|
| Uczestnicy | Każdy pracownik w wieku 18-55 lat ze stażem pracy powyżej 3 miesięcy. Osoby w wieku 55-70 lat mogą do PPK przystąpić dobrowolnie. |
Pracownicy firm, które zdecydowały się na uruchomienie PPE i finansowanie składek pracowników. |
| Zasady ogólne | Pracownik zapisywany jest do PPK w ramach instytucji finansowej, z którą pracodawca podpisał umowę. Możesz zrezygnować z przystąpienia do PPK, ale po 4 latach i tak automatycznie zostaniesz ponownie zapisany. Cykl powtarza się co kolejne 4 lata. |
Całość pieniędzy może pochodzić od pracodawcy, wpłaty pracownika są dobrowolne. Jeśli PPE powstał w firmie przed datą objęcia jej regułami ustawy dotyczącej PPK, pracodawca nie ma obowiązku wprowadzania PPK. |
| Wpłaty | Pracownik: min. 2% wynagrodzenia brutto; możliwe jest zwiększenie wpłat o dodatkowe maks. 2% wynagrodzenia brutto. Pracodawca: od 1,5% (składka podstawowa) do 4% wynagrodzenia brutto. Państwo: wpłata powitalna – 250 zł; wpłata coroczna – 240 zł. |
Pracownik: dobrowolne dopłaty do środków od pracodawcy. Obowiązuje roczny limit ustalany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Pracodawca: od 3,5 do 7% wynagrodzenia brutto. |
| Zasada pomnażania kapitału | Środki są inwestowane w instrumenty finansowe. | Środki są inwestowane w instrumenty finansowe. |
| Korzyści | Dodatkowe środki od pracodawcy i budżetu państwa. Zwolnienie z podatku Belki po spełnieniu warunków ustawowych. |
Dodatkowe środki od pracodawcy. Zwolnienie z podatku Belki po spełnieniu warunków ustawowych. |
| Zasady wypłaty | Środki są dostępne po skończeniu 60 r.ż.; 25% od razu, 75% w comiesięcznych ratach przez 10 lat. Pieniądze są wypłacane w całości, bez potrącenia podatku Belki, jeśli rata byłaby niższa niż 50 zł. Możesz wybrać inny sposób wypłaty, ale wybór liczby rat mniejszej niż 120 oznacza konieczność zapłacenia podatku Belki. Ustawa przewiduje 2 sytuacje szczególne: ciężka choroba pracownika, współmałżonka lub dziecka (można wypłacić 25% zgromadzonych środków) lub wkład własny na mieszkanie lub dom (bezprowizyjna wypłata środków, nawet 100%. Trzeba je zacząć oddawać po 5 latach i zwrócić przed ukończeniem 60 r.ż. |
Pieniądze są wypłacane po osiągnięciu wieku emerytalnego. Po skończeniu 70 lat dzieje się to automatycznie w formie jednorazowej wypłaty na rachunek bankowy. Wcześniej (wiek min. 60 lat lub 55 lat w przypadku wcześniejszej emerytury) konieczne jest złożenie wniosku o wypłatę, jednorazową lub w ratach. W każdej chwili możesz zrezygnować z wypłat ratalnych i poprosić o całą pozostałą kwotę. |
| Dziedziczenie oszczędności | Tak, przez osoby uposażone lub spadkobierców. Wypłata gotówkowa lub transfer środków na PPE, PPK lub IKE tych osób. |
Tak, przez osoby uposażone lub spadkobierców. Wypłata gotówkowa lub transfer na IKE tych osób. |
| Uwagi | Zwrot pieniędzy „na życzenie” wiąże się z utratą zgromadzonych środków od państwa, naliczeniem podatku Belki od składek pracownika. Danina zostanie także pobrana od 70% środków wpłaconych przez pracodawcę, które trafią do uczestnika PPK. Pozostałe 30% będzie przekazane na Twoje indywidualne konto emerytalne w ZUS. |
Likwidacja PPE, przy braku wskazania IKE lub nowego PPE, oznacza pomniejszenie wypracowanego zysku o podatek Belki i przekazanie 30% podstawowych składek na indywidualne konto emerytalne w ZUS. Wpłaty do PPE zwolnione są ze składek na ubezpieczenie społeczne, naliczany jest tylko podatek dochodowy. |
Podobieństwa i różnice między PPK a PPE
Już pobieżna analiza powyższych zapisów pozwala wskazać najważniejsze różnice i podobieństwa między tymi dwoma możliwościami oszczędzania na emeryturę.
Dziedziczenie i podatek Belki
Przede wszystkim, zgromadzone środki podlegają dziedziczeniu. Nie musisz się więc martwić, że trafią w obce ręce albo po Twojej śmierci trafią do budżetu państwa. Po drugie, jeśli zechcesz skorzystać z oszczędności dopiero po osiągnięciu wieku określonego w przepisach, to od wypracowanych zysków nie zapłacisz podatku Belki.
Wspólną cechą jest też podpisywanie przez pracodawcę umowy z instytucją finansową na zarządzanie środkami zgromadzonymi w PPE czy w PPK. Pracownik nie musi podejmować decyzji inwestycyjnych.
Przystępowanie i pochodzenie środków
Tyle o podobieństwach. A różnice? Te dotyczą głównie zasad przystępowania do programów i źródła pochodzenia gromadzonych w nich środków.
W przypadku PPK, które muszą oferować wszystkie przedsiębiorstwa, bez względu na liczbę zatrudnionych, prawo dokładnie określa, ile mogą wynieść minimalne i maksymalne wpłaty przedsiębiorcy oraz pracownika, a także ile wynosi dopłata ze strony państwa. W drugim rozwiązaniu to pracodawca decyduje, czy uruchomi program w swojej firmie i będzie finansował składki w ramach PPE. Ty możesz, ale nie musisz, wyrazić chęć dokonywania dodatkowych wpłat.
Zwracamy uwagę na wysokość możliwych wpłat. W obu programach minimum to 3,5% pensji, przy czym w PPE środki pochodzą jedynie od pracodawcy, a w PPK do 1,5% wpłacanych przez firmę musisz dołożyć 2% z własnej kieszeni (o tyle mniejszą wypłatę otrzymasz). Maksimum to nawet 8% Twojego wynagrodzenia brutto w PPK i 7% w PPE. Tym samym mniej znaczy korzystniej, bo w PPE wszystkie pieniądze wpłaca pracodawca, a w PPK połowa środków (4%) jest potrącana z Twoje pensji.
Jeśli więc jesteś objęty programem emerytalnym, w którym firma przekazuje ze swoich funduszy do PPE 7% Twojego wynagrodzenia, to wystarczy, że zdecydujesz się na pobranie tylko 1% wynagrodzenia, a poziom składek będzie identyczny.
Co w sytuacji zmiany pracy?
Warto jeszcze zwrócić uwagę na to, co dzieje się z oszczędnościami w sytuacji zmiany pracy. W przypadku PPK masz 2 możliwości: zostawienie dotychczasowego PPK i skorzystanie z oferty nowego pracodawcy lub dokonanie wypłaty transferowej do rozwiązania oferowanego w nowym miejscu pracy. Identyczne opcje dostępne są w PPE, przy czym istnieje jeszcze możliwość przetransferowania ich do Twojego IKE. Decydując się na ten ostatni wariant, stosowne oświadczenie musisz złożyć u byłego pracodawcy.
W obu rozwiązaniach nie możesz już dopłacać do „starego” PPK/PPE, gdyż wpłacane do nich środki zawsze muszą być związane z Twoim wynagrodzeniem i przekazywane za pośrednictwem pracodawcy.
PPE a PPK – doraźne i długofalowe zyski
O doraźnych zyskach, odczuwalnych od razu, mogą mówić przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się na uruchomienie Pracowniczego Programu Emerytalnego. Jego istnienie w firmie to swego rodzaju bonus, którym można kusić nowych pracowników i motywować do efektywnej pracy obecnych. Nie da się ukryć, że to też element budowania pozytywnego wizerunku firmy, który mogą wykorzystać nie tylko podmioty zatrudniające pracowników na podstawie umowy o pracę, agencyjnej, zlecenie, ale także powołania, wyboru czy mianowania.
Jako pracownik powinieneś docenić objęcie Cię PPE, choć ze związanych z nim pieniędzy nie możesz skorzystać od razu, jak z dofinansowania do wczasów czy wejściówki na siłownię. Jego znaczenie odczujesz dopiero za kilkanaście lub kilkadziesiąt lat. Podkreślmy, że po osiągnięciu minimalnego wieku emerytalnego nie musisz kończyć pracy ani wypłacać pieniędzy. Możesz pracować dalej i cieszyć się rosnącym kapitałem dzięki wpłatom pracodawcy. Dopiero po ukończeniu 70. r.ż. wszystkie pieniądze zostaną Ci wypłacone automatycznie.
W przypadku PPK, ze względu na jego powszechność, nie można mówić o kreowaniu wizerunku pracodawcy. Z perspektywy pracownika w PPK nie ma elementu „dowartościowania”, gdyż objęty jest nim każdy zatrudniony. Wymierne korzyści finansowe odłożone są w czasie, a na dodatek można nawet mówić o doraźnej stracie. Możesz odnosić takie wrażenie, bo składki odprowadzane są również z Twojej pensji, co oznacza niższe wypłaty w każdym miesiącu. Musisz jednak pamiętać, że po przejściu na emeryturę zgromadzisz wyraźnie większy kapitał niż oszczędzając samodzielnie, gdyż będzie się on składał nie tylko z Twoich pieniędzy, ale i tych przekazanych przez pracodawcę oraz budżet państwa.
Jak widzisz, możliwości jest wiele, z każdą wiążą się określone plusy i minusy. Wszystkie mają jedną cechę wspólną – mają ułatwić Ci zgromadzenie kapitału, który pozwoli Ci na godne życie na emeryturze. Tylko od Ciebie zależy, kiedy i w jakim zakresie z nich skorzystasz.
Komentarze
(0)