Możliwe trudności w otwarciu konta bankowego w Polsce dla obcokrajowca
Cudzoziemiec, który zamierza założyć w Polsce konto osobiste, często natrafia na znaczne utrudnienia. Zobaczmy więc, z jakimi problemami musi zmierzyć się najczęściej.
Konieczność wizyty w oddziale
Obywatele Polski mogą otworzyć rachunek bankowy nie tylko w oddziale, lecz również przez Internet, infolinię, a nawet aplikację mobilną – jednak ułatwienia te nie dotyczą cudzoziemców. W wielu bankach próba wypełnienia formularza online przez obcokrajowca kończy się niepowodzeniem, system odrzuca taki wniosek. W nielicznych instytucjach wypełnienie wniosku o konto bankowe drogą elektroniczną jest co prawda możliwe, jednak podpisanie umowy wymaga już wizyty w oddziale. Ponadto polskie banki nie wysyłają kart za granicę - ani pocztą, ani za pośrednictwem kuriera, to zaś oznacza znaczne utrudnienie dla nierezydentów. Aby wejść w posiadanie "plastiku", muszą we wniosku podać polski adres korespondencyjny (pod który trafi przesyłka), a następnie pofatygować się do Polski po odbiór karty.
Bariera językowa przy zakładaniu konta
Warto zauważyć, że obowiązujące w polskich bankach procedury zmuszają cudzoziemców do częstych kontaktów z pracownikami tych instytucji. Aby uzyskać informację, jak otworzyć konto osobiste, obcokrajowiec musi porozmawiać z konsultantem; aby podpisać umowę - powinien porozumieć się z pracownikiem oddziału. Nie zawsze jest to proste, jeżeli cudzoziemiec kiepsko mówi po polsku, a doradca klienta nie zna żadnego obcego języka.
Teoretycznie banki nie muszą ułatwiać cudzoziemcom życia – w regulaminie wszystkich działających w naszym kraju instytucji bankowych widnieje zapis, że w relacjach banku z posiadaczem rachunku obowiązującym językiem jest język polski. Niemniej przeprowadzone przez firmę Idea Expert badania wykazały, że przynajmniej część banków próbuje zadbać o komfort obcojęzycznych klientów i w swoich placówkach naziemnych wprowadza obsługę w języku obcym. Niestety, takie oddziały znajdują się tylko w dużych aglomeracjach, w przypadku mniejszych miejscowości obcokrajowcom często nie pozostaje nic innego, jak przyjść do banku w towarzystwie tłumacza.
Różnice w procedurach dla rezydentów i nierezydentów
Jak już wspomnieliśmy, niemal wszystkie polskie banki deklarują możliwość otworzenia rachunku dla cudzoziemca. Jednak o ile większość z nich jest skłonna założyć konto rezydentowi (a więc osobie fizycznej mającej miejsce zamieszkania na terytorium Polski), o tyle osoby, które posiadają miejsce zamieszkania za granicą (czyli tzw. nierezydenci) w niektórych bankach muszą liczyć się z odmową lub też przedstawić znacznie więcej dokumentów - przy czym niemal każdy bank ma w tym zakresie swoje własne wymagania.
Trzeba jednak uczciwie przyznać, że w ostatnim czasie coraz więcej banków otwiera się na obcokrajowców i dostrzega tkwiący w nich potencjał. Przykładowo, Credit Agricole przygotowało dla cudzoziemców formularz zawierający szczegółowy spis wszystkich dokumentów wymaganych przy zakładaniu ROR-u (do tego sporządzony w 4 wersjach językowych z podziałem na klientów pochodzących z EOG i mieszkańców spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego). Zdecydowanie warto pochwalić bank za tę inicjatywę ułatwiającą cudzoziemcom życie, niemniej liczba dokumentów, których bank może zażądać od obcokrajowca, jest dość przytłaczająca.
Ciekawe udogodnienie dla obcokrajowców - rezydentów zaproponował też Bank Millennium. W tej instytucji cudzoziemiec może zawrzeć umowę za pośrednictwem kuriera i nie musi tracić czasu na wizytę w placówce.
Konieczność posiadania polskiego numeru telefonu
Warto wspomnieć o jeszcze jednym utrudnieniu, z którym muszą się zmierzyć obcokrajowcy otwierający konto w polskim banku. Z reguły podczas wypełniania wniosku są proszeni o podanie numeru telefonu do kontaktu z bankiem oraz do wysyłania SMS-ów autoryzacyjnych. Niestety, banki nie honorują numerów z zagranicznym prefixem. Oznacza to, że zanim cudzoziemiec uda się do oddziału, powinien zakupić kartę SIM wydaną przez polskiego operatora oraz dokonać jej rejestracji.
Aby zarejestrować kartę, należy okazać sprzedawcy dokument tożsamości - ważny paszport lub kartę pobytu - oraz podać swoje dane osobowe. Nie jest to jakaś szczególnie skomplikowana operacja, jednak dla osoby nieznającej polskiego języka może stanowić kolejne wyzwanie.
Czy bank może odmówić cudzoziemcowi założenia rachunku?
Niestety może i jak pokazuje codzienna praktyka dość często z tego prawa korzysta. Czasami o odmowie decydują o tym względy formalne - np. klient nie posiada wymaganego w danym banku dokumentu - a niekiedy... nadmierna ostrożność bankowców. Warto w tym miejscu przypomnieć, że od 2015 r. banki muszą respektować wytyczne zawarte w unijnej ustawie Anti-Money Laundering and Countering the Financing of Terrorism. Oznacza to, że zanim otworzą obcokrajowcowi konto, muszą zyskać pewność, że przebywa on na terytorium Polski legalnie i nie zamierza wykorzystać systemu finansowego do celów niezgodnych z prawem, takich jak oszustwo czy pranie pieniędzy. Zdarza się więc, że ofiarą zbytniej podejrzliwości padają klienci spoza Unii Europejskiej (nawet jeśli legalnie przebywają w Polsce i posiadają status rezydenta).
Aby nie być gołosłownym, przytoczmy wyniki testu przeprowadzonego kilka lat temu przez Instytut Spraw Publicznych. W badaniu wzięli udział Polacy, Białorusini oraz mieszkańcy kilku krajów arabskich i azjatyckich, którzy próbowali otworzyć rachunek w pięciu oddziałach pięciu różnych banków. Testerzy azjatyccy na 25 prób nie mogli założyć konta w 5 przypadkach, Białorusini spotkali się z odmową 9 razy, z kolei polscy testerzy we wszystkich oddziałach mogli założyć rachunek bez żadnych problemów. Obecnie największe trudności z zakładaniem konta sygnalizują obywatele Federacji Rosyjskiej (i to nawet wówczas, gdy starają się w Polsce o azyl i są objęci ochroną międzynarodową) oraz przedstawiciele niektórych krajów arabskich.
Jednak najczęstszą przyczyną odmowy jest moim zdaniem niekompetencja pracowników banków. Cóż z tego, że bank oficjalnie deklaruje, że bez problemu założy obcokrajowcowi konto, skoro szeregowi pracownicy oddziałów nie znają obowiązujących w takiej sytuacji procedur i często nie mają pojęcia, jakie dokumenty są niezbędne do otwarcia rachunku. Jak tego dowodzą komentarze naszych Czytelników tego typu przypadki są bardzo częste. W efekcie obcokrajowcowi nie pozostaje nic innego, niż peregrynacja po oddziałach banków bądź też wyprawa do placówki specjalizującej się w obsłudze w językach obcych (po wcześniejszym telefonicznym ustaleniu, czy bank takową posiada).
Praktyczne wskazówki, jak otworzyć konto dla cudzoziemca
Aby uniknąć kilkukrotnej wizyty w oddziale i skrócić czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku, warto przyjść do banku z kompletem dokumentów. Dlatego zanim zjawisz się w placówce, skontaktuj się wcześniej z infolinią i dokładnie opisz swoją sytuację. Podaj nazwę dokumentu uprawniającego Cię do przebywania w Polsce (wiza, karta stałego lub czasowego pobytu, Karta Polaka) i scharakteryzuj swój status (rezydent, nierezydent, obywatel Unii Europejskiej, obywatel państwa nienależącego do UE, uchodźca z Ukrainy). Następnie poproś o wyjaśnienie następujących kwestii:
- jakie dokumenty będą konieczne, abyś mógł otworzyć konto?
- czy bank będzie wymagał od Ciebie numeru PESEL i polskiego adresu zamieszkania?
- czy bank udostępnia wersję systemu transakcyjnego w języku obcym?
- czy jako obcokrajowiec będziesz miał dostęp do wszystkich usług dodatkowych powiązanych z kontem (produktów oszczędnościowych, kredytów, debetu w rachunku itp.),
- czy w rejonie, w którym przebywasz, funkcjonuje placówka obsługująca klientów w języku angielskim (ewentualnie ukraińskim, rosyjskim, francuskim lub niemieckim)?
Procedury i wymagane dokumenty w poszczególnych bankach
W niektórych bankach podczas składania wniosku o konto cudzoziemiec musi przedstawić plik dokumentów. W innych - wystarczy jedynie paszport oraz karta stałego pobytu. Wielu obcokrajowcom ta rozpiętość wymagań wydaje się zdumiewająca, jednak jej powód jest prozaiczny.
Otóż zgodnie z art. 109 ustawy Prawo bankowe bank "w zakresie swojej działalności może wydawać ogólne warunki umów, w tym warunki otwierania i prowadzenia rachunków". Mówiąc innymi słowy, każda instytucja sama określa, jakiego zestawu danych potrzebuje do otwarcia konta cudzoziemcowi, nie ma bowiem na ten temat żadnych odgórnych przepisów.
W efekcie mamy banki, które poprzestają na dwóch dokumentach:
-
pierwszy z nich potwierdza legalność pobytu w Polsce (może to być wiza albo karta Polaka lub zezwolenie na pobyt stały),
-
drugi umożliwia weryfikację tożsamości klienta (paszport, zagraniczny dowód osobisty).
Są jednak i takie instytucje, w których klient dodatkowo musi przedstawić zaświadczenia uwiarygodniające jego status, np. dokument:
-
potwierdzający nadanie numeru PESEL,
-
poświadczający adres zamieszkania lub/i osiągane dochody (przykładowo: umowę najmu, zaświadczenie od pracodawcy o zakwaterowaniu pracownika itp, zaświadczenie o przyznanym stypendium, umowę o pracę).
Reasumując, niektóre banki znacznie dokładniej "prześwietlają" potencjalnego klienta (zwłaszcza gdy jest nim nierezydent), inne czynią to w podstawowym zakresie
|
Nazwa banku |
Sposób założenia konta |
Wymagane dane/dokumenty |
|---|---|---|
|
Alior Bank |
Konto można założyć wyłącznie w placówce banku. |
Konto mogą założyć zarówno rezydenci, jak i nierezydenci. Wymagane dokumenty to: ważny paszport zagraniczny + wiza LUB karta pobytu (stałego lub czasowego). |
| Bank Millenium |
Przez Internet lub w oddziale. Dla rezydentów istnieje możliwość zawarcia umowy za pośrednictwem kuriera (tylko na terenie Polski). |
Konto mogą założyć zarówno rezydenci, jak i nierezydenci.
|
| Bank Pekao |
Wyłącznie w oddziale. |
W przypadku obywateli UE oraz Ukrainy wystarczy sam paszport. Klienci spoza UE muszą okazać paszport + dodatkowy dokument potwierdzający adres zamieszkania na terenie Polski (np. kartę pobytu, umowę najmu mieszkania). |
|
BNP Paribas |
Obsługa w języku ukraińskim w wybranych placówkach zlokalizowanych w Warszawie, Poznaniu oraz Wrocławiu. |
Ważny dokument tożsamości, np. paszport lub dowód osobisty kraju pochodzenia (identity card) oraz karta pobytu (stałego lub czasowego) bądź też pozwolenie na pracę. |
|
BOŚ Bank |
Wyłącznie w oddziale. |
Rezydent: Dokument potwierdzający tożsamość tj. dowód osobisty lub paszport zagraniczny z kartą stałego pobytu. Nierezydent: paszport oraz ewentualnie dodatkowy dokument (np. zawierający adres zamieszkania klienta) bądź też dowód osobisty wydany na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej. |
|
Credit Agricole |
Osobista wizyta w oddziale. |
Dla klientów z obszaru EOG oraz Szwajcarii: 1. Ważny dokument tożsamości (paszport lub dowód osobisty lub karta pobytu lub legitymacja szkolna w przypadku klienta niepełnoletniego). 2. Dokument potwierdzający prawo pobytu na terenie RP:
3. Dokument potwierdzający nadanie numeru PESEL:
Dla klientów spoza obszaru EOG: Paszport lub karta pobytu, zgoda na pobyt tolerowany, legitymacja szkolna (w przypadku klienta niepełnoletniego). |
| ING Bank Śląski |
Wyłącznie w oddziale banku. |
W przypadku obywateli Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii do założenia konta wystarczy dowód osobisty LUB paszport. W przypadku klientów spoza UE, EFTA, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii: Brytanii: 1. Paszport LUB dowód osobisty wydany w kraju pochodzenia (wyłącznie w odniesieniu do obywateli państw, dla których Bank posiada wzorce takich dokumentów) + dokument uprawdopodobniający pobyt. Może to być np.:
2. Dokumenty potwierdzające zamieszkanie, np.:
3. Dokument potwierdzający dochody:
Dokumenty nie mogą mieć daty ważności krótszej niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku o konto. |
|
mBank |
W placówce banku. |
Karta pobytu LUB zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela Unii Europejskiej w Polsce LUB dokument, który potwierdza prawo stałego pobytu. |
|
Nest Bank |
Wniosek można złożyć przez Internet, jednak podpisanie umowy jest możliwe wyłącznie w oddziale. |
Bank prowadzi konta wyłącznie dla osób posiadających miejsce zamieszkania na terytorium RP oraz polski numer telefonu komórkowego (rezydentów). W celu otwarcia rachunku należy okazać paszport oraz kartę pobytu LUB Kartę Polaka. |
|
PKO BP |
Wyłącznie w oddziale banku. |
Wymagany jest paszport albo inny dokument pozwalający na stwierdzenie tożsamości klienta (np. karta pobytu). |
|
Santander Bank Polska |
Wyłącznie w oddziale banku. |
Obywatele krajów należących do Unii Europejskiej muszą okazać następujące dokumenty:
Dodatkowo jeden z poniższych dokumentów:
Nierezydent: dokument tożsamości i dokument potwierdzający pobyt w Polsce. |
Otwieranie konta dla obcokrajowców bez karty pobytu i zameldowania
Jak już pisaliśmy, bank - zanim otworzy cudzoziemcowi konto - musi sprawdzić, czy przebywa on w naszym kraju legalnie i czy jest tym, za kogo się podaje. Dokumentem, który umożliwia taką pełną weryfikację, jest karta pobytu. W połączeniu z ważnym paszportem pozwala na potwierdzenie tożsamości klienta, a jednocześnie daje gwarancję, że cudzoziemiec ma prawo do przebywania na terenie Polski, otrzymał bowiem od władz RP stosowne zezwolenie. Bank ma więc pewność, że potencjalny klient został odpowiednio zweryfikowany przez powołane do tego urzędy i nie musi sprawdzać go na własną rękę.
Reasumując, cudzoziemiec, który dysponuje kartą pobytu, jest dla bankowców znacznie łatwiejszym do obsłużenia przypadkiem niż obcokrajowiec, który nie posiada tego dokumentu. Z tego też powodu część polskich banków nie prowadzi kont dla nierezydentów - jest to dla nich po prostu wygodniejsza opcja.
Niemniej obcokrajowiec bez karty pobytu i zameldowania nie stoi na całkiem straconej pozycji. Kilka banków deklaruje, iż nierezydent może otworzyć u nich konto, o ile przedstawi odpowiednie dokumenty. W zależności od instytucji może być to dowód osobisty kraju pochodzenia (identity card), wiza pobytowa lub oświadczenie o miejscu zamieszkania,. W niektórych bankach do potwierdzenia legalności pobytu wystarczy zaświadczenie o statusie studenta z polskiej uczelni wyższej lub zaświadczenie o odbywaniu kursu językowego na uczelni lub w szkole policealnej.
W przypadku nierezydentów, którzy nie posiadają karty pobytu, często wymagany jest jeszcze jeden dokument, czyli Certyfikat Rezydencji Podatkowej. Jest to zaświadczenie o miejscu zamieszkania podatnika dla celów podatkowych, wydane przez właściwy urząd skarbowy. Posiadanie certyfikatu rezydencji podatkowej pozwala podmiotom uniknąć podwójnego opodatkowania w sytuacji, gdy prowadzą interesy zarówno w kraju, jak i zagranicą.
Konto firmowe dla obcokrajowca
Procedura założenia konta biznesowego przez obcokrajowca zależy głównie od tego, czy jego firma jest zarejestrowana w Polsce czy za granicą. Kolejnym branym pod uwagę przez bank aspektem jest forma prawna przedsiębiorstwa (JDG, spółka cywilna). W każdym z tych przypadków bank może wymagać nieco innych dokumentów.
Najłatwiej będą mieli ci cudzoziemcy, którzy zarejestrowali firmę w Polsce. Analogicznie jak klienci indywidualni zostaną poproszeni o dokumenty weryfikujące ich tożsamość oraz potwierdzające legalność pobytu. Natomiast obcokrajowcy prowadzący działalność gospodarczą w innym kraju dodatkowo będą musieli udowodnić, że ich firma faktycznie istnieje, przedstawiając dokument będący odpowiednikiem polskiego CEiDG lub KRS-u. Zaświadczenie musi być przetłumaczone na język polski przez polskiego tłumacza przysięgłego i opatrzone klauzulą apostille. Tłumaczenie może zostać również wykonane za granicą, jednak zgodność takiego tłumaczenia z oryginałem musi być poświadczona przez odpowiednie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub konsularne RP.
Inne sposoby na konto dla obcokrajowca
Nierezydenci, którym z różnych względów nie udało się założyć konta w polskim banku, a także obcokrajowcy przebywający w Polsce czasowo (np. pracownicy sezonowi), mogą skorzystać z alternatywnej opcji, jaką jest konto oferowane przez niektóre fintechy, np. ZEN, Cinkciarz, Wise czy Revolut. Przykładowo: aby otworzyć konto w Revolucie, nie trzeba podawać numeru PESEL ani polskiego adresu zamieszkania. Powiązana z rachunkiem karta wielowalutowa umożliwia płatności w sklepach stacjonarnych i internetowych, a nawet wypłatę gotówki z bankomatów (w ramach miesięcznego limitu). Dostępne są także przelewy lokalne w PLN na konto w polskim banku oraz dodatkowe produkty, np. ubezpieczenia, "sejfy" oszczędnościowe. Jest to więc całkiem funkcjonalny rachunek do obsługi codziennych finansów podczas krótkiego pobytu w Polsce.
Podsumowanie
Dla wielu przebywających w Polsce cudzoziemców posiadanie rachunku w polskim banku jest nie tyle kwestią wygody, co wręcz koniecznością - większość pracodawców woli dziś przelewać wynagrodzenie na konto pracownika, niż wypłacać mu pensję w gotówce (podobnie jest z wypłatą stypendium). Niestety nawet legalnie zarobkujący w Polsce obcokrajowcy często mają problemy z otwarciem konta – banki szczególnie niechętnie traktują klientów, którzy nie są obywatelami Unii Europejskiej i nie posiadają statusu rezydenta.
W opinii wielu cudzoziemców wnioskujących o rachunek w polskim banku najbardziej uciążliwy jest brak jednolitej procedury obowiązującej w takich przypadkach - każdy bank otwiera konto dla obcokrajowca w oparciu o własne kryteria, a dotarcie do tych wytycznych wcale nie jest proste. Być może jednak rosnąca liczba cudzoziemców w Polsce wymusi na bankach ujednolicenie zasad i poprawi mocno kulejącą komunikację z obcojęzycznym klientem. Czy banki otworzą się szerzej na obcokrajowców? Przykład Ukraińców pokazuje, że jest to możliwe.
