Traderzy, ale również inwestorzy średnio- i długoterminowi, poszukują technik i strategii, dzięki którym będą mogli systematycznie osiągać satysfakcjonujące zyski. Niezależnie od tego, czy handlują na rynku papierów wartościowych, forex czy kryptowalut, skupiają się oni zwykle na tych rozwiązaniach, które dostarcza analiza fundamentalna (AF) lub właśnie analiza techniczna (AT). Niektórzy używają tylko jednej z nich, ale wielu wykorzystuje sygnały płynące z obydwu zestawów narzędzi.
W poniższym artykule nie będziemy rozstrzygać, która analiza jest lepsza. Chcemy w nim jedynie wyjaśnić, czym jest analiza techniczna i jak możesz ją wykorzystać do prognozowania zmian cen instrumentów. To w zupełności wystarczy, żebyś mógł się wstępnie zorientować, czy analizowanie wykresów może wspomóc Twoje decyzje inwestycyjne.
Analiza techniczna – co to jest?
Analiza techniczna służy do analizowania dotychczasowych zmian kursów akcji, indeksów giełdowych, walut, surowców i innych aktywów, co ma z kolei pomóc przewidzieć ich przyszłe zachowanie. Zadanie AT polega więc na wskazywaniu dogodnych momentów do otwarcia lub zamknięcie pozycji na danym instrumencie finansowym. Dzięki niej możesz również zorientować się, czy wciąż warto utrzymywać zajętą pozycję, czy może lepiej będzie zrealizować zyski lub uciąć straty.
W ramach analizy technicznej analizowane są wykresy cen, które mogą mieć postać liniową, słupkową lub świecową. Największą popularnością cieszy się analiza świec japońskich, ponieważ wykresy świecowe prezentują kursy w sposób najbardziej czytelny i jednocześnie dostarczają najwięcej użytecznych informacji.
Niezależnie od tego, czy mowa o wykresie liniowym, słupkowym czy świecowym, reprezentuje on transakcje i zachowania inwestorów, a co za tym idzie, pozwala sprawdzić, jak na danym instrumencie przebiegała gra popytu (kupujących) i podaży (sprzedających). To o tyle ważne, że rywalizacja sił popytu i podaży na bieżąco kształtuje cenę, buduje trendy i formacje cenowe, a także dostarcza wielu danych, na podstawie których powstają rozmaite wskaźniki AT. Wszystkie te elementy są, a przynajmniej powinny być, przedmiotem zainteresowania osób stosujących analizę techniczną.
Na jakich założeniach opiera się analiza techniczna rynków finansowych?
Ponieważ analiza techniczna jest sposobem interpretowania rzeczywistości, nie istnieje jej jeden słuszny wzorzec. Ze względu m.in. na ogromną liczbę wskaźników i narzędzi, czy też fakt, że każdy inwestor ma własne przekonania, te same zbiory danych mogą prowadzić do odmiennych wniosków. Z drugiej strony, niezależnie od tego, kto i jak stosuje analizę techniczną rynków finansowych, musi zaakceptować jej podstawowe założenia. Na czym one polegają?
Rynek dyskontuje wszystko
Zgodnie z tym założeniem, w bieżącej cenie danego instrumentu zdyskontowane (uwzględnione) są wszystkie czynniki, jakie tylko mogą mieć na nią wpływ. Chodzi tutaj o siły popytu i podaży, czynniki polityczne i makroekonomiczne, a także nastroje inwestorów. Analitycy techniczni nie analizują tych elementów osobno, lecz skupiają się na ich wypadkowej, czyli kursie i jego zmianach.
Co ważne, w analizie technicznej zakłada się również, że cena danego instrumentu uwzględnia oczekiwania inwestorów. Co to może oznaczać? Jeśli spodziewają się oni dobrych wiadomości dla spółki, np. nawiązania przez nią ważnej współpracy, to mogą kupować akcje jeszcze przed publikacją tej informacji, co doprowadzi do wzrostu ich ceny. Po tym, gdy kurs się umocni, a informacja zostanie już ogłoszona, może dojść do realizacji zysków i tym samym spadku ceny akcji. To właśnie stąd wzięło się związane z grą na giełdzie powiedzenie: kupuj plotki, sprzedawaj fakty.
Historia lubi się powtarzać
W analizie technicznej zakłada się również, że w określonych sytuacjach rynkowych inwestorzy postępują podobnie lub wręcz tak samo. Co więcej, ich reakcje mają charakter stadny, a jako tłum nigdy nie uczą się na swoich błędach. Wszystko to sprawia, że na podstawie przeszłych zachowań uczestników rynku można prognozować przyszłe ruchy cenowe instrumentów.
Przeszłe zachowania inwestorów odzwierciedlają różne formacje cenowe, czyli tworzące się na wykresie charakterystyczne kształty lub układy geometryczne. Na ich podstawie możesz określić, w którym kierunku powinien podążyć kurs danego instrumentu. Pamiętaj jednak, że mowa tu jedynie o zwiększonym prawdopodobieństwie wystąpienia określonego ruchu cenowego. Układy tzw. głowy z ramionami czy gwiazdy wieczornej nie dają stuprocentowej pewności, że trend wzrostowy ulegnie odwróceniu. Podobnie formacja młotka nie gwarantuje początku wzrostów, a formacje flagi czy chorągiewki nie zapewniają utrzymania obecnej tendencji.
Powtarzalne wzorce zachowań występują również w przypadku wskaźników analizy technicznej, dlatego także i one są wykorzystywane do przewidywania przyszłych zachowań cen.
Ceny podlegają trendom
Część inwestorów uważa tę tezę za niepodważalną i sugeruje, aby stosowali się do niej także ci, którzy w swoich decyzjach nie kierują się analizą techniczną. Nie będziemy rozstrzygać słuszności tego podejścia, ale faktem jest, że giełdowe powiedzenie „trend jest Twoim przyjacielem” naprawdę warto mieć na uwadze. Pytanie tylko, na czym polega sam trend?
Otóż jak pokazuje praktyka, ceny instrumentów finansowych często przez jakiś czas podążają w określonym kierunku. Jeśli rosną, to mamy do czynienia z trendem wzrostowym, natomiast w przypadku spadków mówimy o trendzie spadkowym. Wyróżnia się też trend boczny, zwany również konsolidacją, który wyraża neutralne zachowanie rynku i zwykle utrudnia prognozowanie przyszłych ruchów cen.
Rolą inwestora jest zidentyfikować trend wzrostowy lub spadkowy w możliwie najwcześniej fazie, a następnie zająć zgodną z nim pozycję rynkową. Jednak nawet późniejsze rozpoznanie hossy lub bessy nie musi przekreślać decyzji o wejściu lub wyjściu z rynku. Wyobraź sobie, że na rynku działa dobrze prosperująca spółka, która nieustannie się rozwija i przynosi coraz większe zyski. Jej kurs już od jakiegoś czasu rośnie, a na horyzoncie nie widać żadnych czynników, które mogłyby odwrócić korzystną tendencję. W tej sytuacji rozsądnie będzie uznać, że „trend jest Twoim przyjacielem” i zająć pozycję pod dalsze umacnianie się ceny akcji.
Pamiętaj, że cena każdego instrumentu podlega wahaniom, a sam jej wykres można analizować w różnych perspektywach czasowych – z tego względu nigdy nie mamy do czynienia tylko z jedną tendencją. Inaczej mówiąc, kurs może znajdować się np. w wieloletnim trendzie wzrostowym i jednocześnie w krótkoterminowym trendzie spadkowym.
Narzędzia i wskaźniki analizy technicznej
Skoro znasz już założenia analizy technicznej, czas bliżej przyjrzeć się jej metodom i narzędziom. Od razu wyjaśnijmy jednak, że samych wskaźników AT jest grubo ponad 50, z czego większość występuje w różnych kombinacjach. Monitorowanie choćby połowy z nich jest czasochłonne, a przecież trzeba je jeszcze zrozumieć i umieć wykorzystać w praktyce. Inna sprawa, że niejedno badanie dowiodło, iż duża część tych wskaźników ma niewielką użyteczność.
W praktyce jest tylko kilka, kilkanaście narzędzi AT, z którymi powinieneś się zaznajomić jako początkujący inwestor. Nie oznacza to jednak, że pozostałe są całkowicie bezwartościowe – po prostu z różnych względów odgrywają one mniejsze rolę i są rzadziej stosowane.
Linie trendu
Do podstawowych, wykorzystywanych na giełdach papierów wartościowych oraz pozostałych rynkach, narzędzi analizy technicznej zaliczamy linie trendu i kanały cenowe. Na ich podstawie możesz określić, jaka tendencja panuje na danym rynku lub instrumencie, w jakim przedziale wartości porusza się (i może poruszać się w przyszłości) cena, a także, jakie są jej poziomy wsparcia i oporu. Te ostatnie możesz także ustalić, stosując tzw. zniesienia Fibonacciego czy odwołując się do psychologii inwestorów – okrągłe wartości, np. 10, 100, 500 czy 1000 dolarów lub punktów, często stanowią ważne wsparcie bądź opór.
Formacje świecowe
W analizie technicznej zwykle wykorzystuje się tzw. japońskie wykresy świecowe, które dostarczają inwestorom więcej informacji niż wykresy liniowe czy słupkowe. Świeczki mogą dotyczyć różnych interwałów czasowych, a każda z nich zawiera cztery ważne informacje o cenie instrumentu w danym interwale – pokazuje cenę otwarcia, zamknięcia, minimalną i maksymalną.
Co istotne, występujące obok siebie świece mogą tworzyć określone formacje, które dostarczają pewnych sygnałów co do możliwości przyszłego zachowania się ceny analizowanego instrumentu.
Popularne formacje świecowe to m.in:
-
świece doji, które odzwierciedlają niezdecydowanie rynku,
-
chorągiewka, flaga i klin, które należą do formacji kontynuacji trendu,
-
objęcie hossy, młot i odwrócony młot, które wskazują na możliwość zmiany trendu na wzrostowy,
-
objęcie bessy, spadająca gwiazda i wisielec, które sygnalizują możliwość zmiany trendu na spadkowy.
Wskaźniki AT
Jeśli chodzi o wskaźniki analizy technicznej, to powinieneś mieć na uwadze zwłaszcza wskaźnik RSI, który sygnalizuje siłę trendu oraz momenty wyprzedania i wykupienia rynku, a także średnie ruchome (kroczące) pokazujące średnie ceny instrumentu w określonym czasie. Przyda się również znajomość teorii fal Elliotta, momentum oraz MACD i innych oscylatorów stochastycznych. Każde z tych narzędzi to temat na osobny artykuł, więc nie będziemy ich tutaj szerzej omawiać.
Wolumen obrotów
Pamiętaj, że w analizie technicznej ważną rolę odgrywa również zachowanie wolumenu obrotów oraz liczby otwartych pozycji (dotyczy rynków instrumentów pochodnych). Musisz je uwzględnić podczas interpretowania tworzących się formacji technicznych, a także w przypadku analizowania części wskaźników AT.
Najczęściej jest tak, że sygnał płynący z danego narzędzia powinien zostać potwierdzony zwiększoną aktywnością inwestorów. Jeśli zatem doszło do przebicia oporu cenowego lub powstała formacja świecowa zapowiadająca wzrosty, to powinieneś oczekiwać, że będzie temu towarzyszył wzrost obrotów.
Analiza techniczna – przykłady
Sprawdźmy teraz, jak można zastosować w praktyce wybrane narzędzia analizy technicznej i zinterpretować dostarczane przez nie sygnały.
Przykładowe wykorzystanie prostej średniej kroczącej
Simple Moving Average (SMA), czyli prosta średnia krocząca, jest najprostszym, ale często wykorzystywanym rodzajem średniej ruchomej. Stanowi linię przedstawiającą średnią cenę instrumentu w różnych okresach, obliczaną na podstawie wybranej liczby punktów danych (np. 20, 50 czy 100). Średnia cena wyrażana przez ten wskaźnik jest aktualizowana co 1 okres (np. co godzinę, dzień, tydzień), w taki sposób, że najstarsza wartość jest odrzucana na rzecz okresu najnowszego.
Powyższy wykres przedstawia zachowanie ceny złota i prostej średniej kroczącej z 21 dni w ponad rocznym okresie. Jakich informacji może dostarczyć sam wskaźnik SMA oraz zaprezentowana grafika?
-
Średnie kroczące są opóźnione w stosunku do ruchu kursu, a głównym ich celem jest odfiltrowanie szumu cenowego i identyfikacja panującego trendu.
-
Wypłaszczanie (spadek nachylenia) średniej kroczącej świadczy o słabnięciu siły trendu, natomiast wzrost jej nachylenia o nasileniu tendencji; SMA na powyższym wykresie złota pokazuje wzmacnianie trendu wzrostowego np. na początku 2023 r., a także jego osłabianie m.in. w kwietniu czy pod koniec 2023 roku.
-
Cena wyraźnie odbiegająca od średniej po silnym ruchu cenowym po pewnym czasie wróci do średniej; sygnalizuje ona jednocześnie, że może nie być to dobry moment na zakup (np. końcówka stycznia 2023 r. w przypadku powyższego wykresu) lub sprzedaż (np. październik 2023 r.) danego instrumentu.
-
Gdy cena przebije linię SMA od dołu, może być to sygnałem rozpoczęcia trendu wzrostowego, a gdy przetnie ją od góry – sugerować wejście w trend spadkowy; jest to jednak tylko sygnał pomocniczy, nie należy opierać swojej strategii wyłącznie na nim.
-
Średnia krocząca może generować sygnały tylko w przypadku wyraźnych trendów cenowych – w okresach konsolidacji nie jest skuteczna.
Wybrane formacje świecowe
Przyjrzymy się teraz kilku formacjom świecowym, które ukształtowały się na wykresie dziennym ceny akcji amerykańskiej spółki Tesla.
Jak widać, w czasie ponad półrocznego okresu wykres wygenerował co najmniej cztery trafne sygnały zmiany lub korekty trendu. Pod koniec kwietnia i w sierpniu powstały formacje prowzrostowe: objęcia hossy i gwiazda poranna, które zapoczątkowały silne wzrosty cen. Natomiast w czerwcu i grudniu mogliśmy zaobserwować formacje objęcia bessy, po których nastąpiły korekty spadkowe.
Co istotne, dostrzeżone formacje same w sobie nie były jeszcze przesłanką do zajęcia określonej pozycji rynkowej. Zawsze istotna jest bowiem jeszcze wielkość obrotów na instrumencie, a także zachowanie jego ceny po wystąpieniu danej kombinacji świec. Ważne są również sygnały płynącę z innych wskaźników, np. RSI, który pokazuje poziom wykupienia/wyprzedania rynku.
RSI, czyli najpopularniejszy oscylator
Pod zaprezentowanym wykresem ceny akcji Tesli znajduje się linia przedstawiająca wartości wskaźnika RSI, który pokazuje siłę trendu w poszczególnych okresach. Powszechnie przyjmuje się, że wartości powyżej 70 sygnalizują wykupienie rynku (przewartościowanie instrumentu), natomiast poniżej 30 jego wyprzedanie (niedowartościowanie instrumentu).
Jak widać, poziomy, jakie przybierał wskaźnik RSI w momencie tworzenia się czterech wspomnianych formacji świecowych, potwierdzały płynące z nich sygnały. W przypadku objęcia hossy i gwiazdy porannej wartość RSI oscylowała wokół 25-30, świadcząc o niedowartościowaniu akcji, natomiast w momencie kształtowania się objęcia bessy sięgała ok. 80 (w czerwcu) i blisko 70 (w grudniu), sygnalizując przewartościowanie waloru.
Co ważne, w silnym trendzie spadkowym wartości RSI przez długi czas mogą utrzymywać się poniżej poziomu 30, a nawet 20. Tak samo silnej tendencji wzrostowej może towarzyszyć długotrwałe utrzymywanie się RSI powyżej 70. Pokazuje to choćby powyższy wykres ceny akcji Tesli; pod koniec I poł. 2023 r. wskaźnik ten przez ponad 3 tygodnie wynosił ponad 70, a w tym czasie cena wzrosła z niespełna 200 do blisko 280 dolarów amerykańskich.
Analiza techniczna a fundamentalna
Miej na uwadze, że analiza techniczna, podobnie zresztą jak analiza fundamentalna, nie stanowi metody naukowej. Jest ona jedynie sposobem interpretowania zestawów danych, które są przedstawiane w formie graficznej. Zestawy te zawierają ogromną ilość informacji, na podstawie których staramy się znaleźć pewne schematy i powtarzalne zachowania. Niekiedy te prawidłowości faktycznie występują, czasem powstają przypadkowo i nie mają żadnej wartości, a bywa też tak, że prowadzą do mylnych wniosków.
Warto dodać, że choć stosunek inwestorów do analizy technicznej i fundamentalnej jest różny, to jednak istnieje zgoda co do tego, jakie pełnią one funkcje. Otóż AT ma pomóc odpowiedzieć na pytania kiedy kupić? i kiedy sprzedać?. Rolą analizy fundamentalnej jest natomiast znaleźć instrument, który warto włączyć do swojego portfela inwestycyjnego.
Można więc uznać, że wspomniane podejścia nie tyle ze sobą konkurują, co wzajemnie się uzupełniają. Faktem jest jednak, że inwestorzy długoterminowi częściej kierują się analizą fundamentalną, natomiast dla krótko- i średnioterminowych kluczowe są sygnały płynące z analizy technicznej.
Pamiętaj, że to, które konkretnie wskaźniki i narzędzia AT będziesz miał do dyspozycji na platformie handlowej, zależą od wybranego konta inwestycyjnego. Poniższe zestawienie ułatwi Ci wybór dobrego rachunku forex i CFD, natomiast w osobnym rankingu kont maklerskich znajdziesz najlepsze konta do handlu akcjami, ETF-ami i obligacjami.
Ranking brokerów forex i CFD - Kwiecień 2024
spread w czasie trwania sesji europejskiej
Spread w czasie trwania sesji europejskiej
Spread w czasie trwania sesji europejskiej
Analiza techniczna – czy warto ją stosować?
Nie brakuje rynków oraz instrumentów (zwłaszcza tych o niskiej płynności), w przypadku których stosowanie analizy technicznej po prostu się nie sprawdza. Czasem jej zawodność ma charakter tymczasowy, ale zdarza się też, że nie działa przez długi okres. Trzeba też pamiętać, że w czasie np. ogromnej paniki inwestorów poziomy wsparcia czy inne narzędzia AT przestają mieć znaczenie nawet na rynku lub instrumencie, który dotychczas respektował płynące z nich sygnały.
Analiza techniczna ma pewne mankamenty, ale inwestorzy, którzy opanowali zasady jej działania, a także znaleźli odpowiadające im metody AT, są w stanie regularnie pokonywać rynek. Jeśli nie masz ambicji iść w ich kierunku lub jesteś bądź chcesz być inwestorem długoterminowym, analizowanie wykresów nadal może okazać się dla Ciebie użyteczne. Nawet jeśli nie pomoże Ci znaleźć idealnego momentu do otwarcia lub zamknięcia pozycji, to przynajmniej powinno pozwolić uniknąć wejścia lub wyjścia z rynku w skrajnie złym okresie. To wystarczający powód, aby bliżej przyjrzeć się możliwościom AT i lepiej poznać jej narzędzia.
Komentarze
(2)Analiza wsteczna zawsze skuteczna i tyle w temacie. Na podstawie tego samego wykresu można wyciągnąć całkowicie różne wnioski. Wiele zależy od subiektywnych przekonań, zajętych pozycji, umiejętności analitycznych a nawet bieżącego nastroju.
Odpowiedz
Bez przesady. Jak robisz to dobrze i umiesz interpretować wykresy zgodnie z założeniami AT to masz szanse. AT działa często ale oczywiście tylko na płynnych instrumentach
Odpowiedz