Kredyt kupiecki – co to jest i kiedy może Ci się przydać?

• Koszt kredytu kupieckiego
• Czy kredyt towarowy wiąże się z ryzykiem?
• Zabezpieczenia ograniczające ryzyko
• Skonto – czyli marchewka zamiast kija
• Kredyt kupiecki – korzyści dla sprzedawcy
• Kredyt handlowy – korzyści dla odbiorcy

Dla wielu przedsiębiorców, zwłaszcza dysponujących zbyt małym kapitałem własnym, kredyt kupiecki stanowi podstawowe źródło finansowania działalności. Skorzystanie z tej formy kredytowania nie wymaga szczególnej formy prawnej – kredyt może być potwierdzony pisemną umową między stronami lub wynikać z ogólnych warunków sprzedaży, a nawet sprowadzać się do wystawienia faktury z odroczonym terminem płatności.

Koszt kredytu kupieckiego

Z otrzymaniem kredytu towarowego nie wiążą się skomplikowane formalności – nie trzeba przedstawiać dokumentów finansowych niezbędnych do oceny zdolności kredytowej firmy, nie trzeba również spłacać rat kapitałowych, prowizji czy odsetek. Z tego też powodu kredyt towarowy bywa nazywany najtańszym kredytem na rynku.

Zdarza się jednak, że w niektórych firmach uzyskanie kredytu kupieckiego może przybrać bardziej sformalizowaną postać. Bywa, że kontrahent musi wypełnić wniosek kredytowy i podać w nim informacje ułatwiające ocenę kondycji finansowej swojego przedsiębiorstwa, np. bilans i rachunek zysków i strat, kopię dokumentów finansowych za ostatni rok obrotowy (PIT, CIT), listę najważniejszych odbiorców oraz dostawców, planowaną wartość rocznych zakupów w firmie oferującej kredyt itp. Część kredytodawców może również zażądać aktualnego wyciągu z KRS lub zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej (w zależności od formy prawnej firmy), a także zaświadczeń o posiadaniu NIP oraz REGON.

Dodatkowo firma starająca się o kredyt powinna podać proponowany termin płatności (wyrażony w dniach) oraz wpisać limit kupiecki (czyli wysokość kredytu).

Czy kredyt towarowy wiąże się z ryzykiem?

Nie da się ukryć, iż firma decydująca się na kredytowanie kontrahentów ponosi z tego tytułu pewne ryzyko, jako że w odróżnieniu od banków nie dysponuje zbyt wieloma metodami, pozwalającymi sprawdzić wiarygodność oraz wypłacalność kontrahentów. Dlatego w większości firm kredyt handlowy jest przyznawany przede wszystkim stałym odbiorcom, w stosunku do których firma posiada pełne zaufanie. Klienci nowi, bez sprawdzonej wiarygodności, są traktowani znacznie ostrożniej.

Najczęściej stosowaną przez kredytodawców strategią jest strategia "wahadła", polegająca na tym, iż sprzedawca monitoruje stan zadłużenia odbiorcy i wydaje mu nową partię towaru dopiero po uregulowaniu należności za poprzednią dostawę. Do rzadkości należą firmy, które kredytują wszystkich kontrahentów – z reguły są to przedsiębiorstwa o dostatecznie dużej rentowności w sprzedaży, posiadające sprawnie działający dział windykacji.

Wyjątkowo ostrożni kredytodawcy korzystają z usług biur windykacyjnych lub wywiadowni gospodarczych lub też próbują we własnym zakresie szukać informacji na temat wiarygodności swoich klientów, np. w CEIDG, BIG, KRD, biurach komorników i rejestrach handlowych.

Zabezpieczenia ograniczające ryzyko

Aby zabezpieczyć się przed nierzetelnymi kontrahentami, firmy niekiedy stosują zabezpieczenia, których celem jest poprawa egzekucji długu lub ochrona własnej płynności finansowej. I tak, sprzedawca może od nabywcy zażądać poręczenia, weksla in blanco, zastawu ogólnego lub gwarancji bankowej. Niektóre firmy w umowie kredytu umieszczają klauzulę, iż mają prawo odebrać towar w przypadku przekroczenia terminów płatności. Najprostszym (i najmniej skutecznym) rodzajem zabezpieczenia jest umieszczenie w umowie zapisu o naliczaniu odsetek karnych za zwłokę.

Innym sposobem na zminimalizowanie ryzyka niewypłacalności jest skorzystanie z usługi firmy faktoringowej i wykupienie tzw. faktoringu pełnego. Polega on na zamianie nieprzeterminowanych należności na gotówkę przelewaną na konto przedsiębiorcy przez firmę faktoringową, która potem na własną rękę egzekwuje należności. Dzięki tej metodzie przedsiębiorstwo nie ma problemów z własną płynnością finansową.

Firma może również wykupić ubezpieczenie kredytu kupieckiego (jego koszt wynosi średnio ok. 0,55 procent wartości transakcji, a suma ubezpieczenia jest ustalana na podstawie obrotu). Z reguły ochrona ubezpieczeniowa dotyczy tylko tych przypadków, w których brak spłaty należności jest następstwem przewlekłej zwłoki, prawnej lub faktycznej niewypłacalności dłużnika. Polisa może mieć charakter jednostkowy (transakcje zawierane z tylko jednym kredytobiorcą) lub obrotowy – ogół transakcji przeprowadzanych ze wszystkimi kontrahentami. Udział własny ubezpieczonego wynosi zwykle 20-25%.

Co istotne, firma ubezpieczeniowa zobowiązuje się nie tylko do wypłaty odszkodowania rekompensującego koszt dostarczonych towarów i świadczonych usług, lecz także do monitorowania kondycji finansowej klientów ubezpieczonego. Niektóre polisy oferują również dodatkowo płatną opcję windykacji. Usługa może obejmować zarówno polubowne dochodzenie należności, jak i windykację sądową z kompleksową obsługą procesu egzekucji komorniczej.

Skonto – czyli marchewka zamiast kija

Specyficzną formą zabezpieczenia kredytu towarowego jest skonto, czyli rabat przyznawany kontrahentom, którzy uregulują należność przed umówionym terminem. Odbiorca może wybrać płatność natychmiastową i odnieść korzyść w postaci rabatu lub zdecydować się na odroczoną spłatę należności, która nie daje prawa do upustu.

Kredyt kupiecki – korzyści dla sprzedawcy

Jak wykazały badania rynku, firmy udostępniające kredyt kupiecki notują niemal trzykrotny wzrost zamówień. Dzięki kredytowi kupieckiemu przedsiębiorca może więc znacząco poszerzyć krąg odbiorców oraz uzyskać przewagę nad konkurencją.

Niemniej przedsiębiorstwo decydujące się na udzielenie kredytu handlowego musi wziąć pod uwagę również takie czynniki, jak stan zapasów magazynowych, wysokość produkcji oraz własną zdolność do wywiązania się z zobowiązań. Powinno również oszacować, ilu kontrahentom może udzielić kredytu, aby uniknąć zatorów płatniczych w swojej własnej firmie.

Kredyt handlowy – korzyści dla odbiorcy

Kredytobiorca ma możliwości dokonania sprzedaży towaru bądź usługi jeszcze przed upływem terminu płatności. Kredyt kupiecki pozwala przez pewien czas dysponować cudzymi środkami, dzięki czemu firma nie ma problemów z zachowaniem płynności finansowej, dlatego jest dobrym rozwiązaniem dla tych przedsiębiorstw, które dopiero raczkują na rynku (tym samym nie posiadają historii kredytowej pozwalającej na ubieganie się o kredyt w banku). Z kredytu kupieckiego szczególnie chętnie korzystają firmy działające w branży budowlanej i spożywczej, jednak obecnie nie ma takiej gałęzi rynku, która nie wykorzystywałaby odroczonego terminu płatności. Dziś nawet firmy w dobrej kondycji finansowej, które nie mają kłopotów z regulowaniem należności w terminie, chętnie posiłkują się tą specyficzną formą finansowania działalności.