„Poduszka finansowa” – co to takiego i jakie daje korzyści

Mądrość nakazuje oszczędzać

Do braku podstawowej wiedzy ekonomicznej i nawyku oszczędzania dokłada się jeszcze niekorzystna sytuacja na rynku depozytów. Oprocentowanie lokat czy kont oszczędnościowych dalekie jest od poziomu inflacji, a przecież trzeba jeszcze pamiętać o „podatku Belki”, przez co pieniądze realnie tracą na wartości.

Co prawda część banków prowadzi akcje zachęcające do oszczędzania, oferuje podwyższone oprocentowanie dla „nowych środków”, premiuje nim systematyczne wpłaty czy stara się uświadamiać znaczenie posiadania oszczędności, ale nie przynosi to wielkich rezultatów.

Jak pokazują publikowane cyklicznie dane NBP, ogólna suma oszczędności Polaków rośnie. Około połowa z nich trzymana jest w gotówce, na rachunkach bankowych lub lokatach. Niskie oprocentowanie lokat nie stanowi zachęty do pomnażania posiadanych środków. Są one chętnie wykorzystywane na bieżące zakupy. Łatwo po nie sięgnąć, będąc kuszonym „promocjami”, „wyprzedażami”, „czyszczeniem magazynów” i innymi akcjami specjalnymi.

Co mówią ankietowani Polacy?

Wyniki różnych analiz wskazują, że coraz więcej Polaków myśli o swojej finansowej przyszłości. Wyniki badania „Oszczędzanie w obliczu wysokiej inflacji" przeprowadzonego w 2022 r. na zlecenie Banku Millennium pokazały, że blisko 40% respondentów oszczędza część zarobków, kiedy tylko pojawi się taka możliwość, a niemal co trzeci ankietowany stwierdził, że regularnie odkłada stałą kwotę. Główną motywacją do oszczędzania jest chęć zabezpieczenia na "czarną godzinę" oraz posiadania środków na niespodziewane wydatki. Wiele osób oszczędza też z myślą o remoncie mieszkania, zakupie nowego samochodu, a tylko nieliczni z myślą o emeryturze.

Z kolei w badaniu "Barometr oszczędności 2023", zrealizowanym na zlecenie Krajowego Rejestru Długów, 40% pytanych stwierdziło, że nie pomnaża swoich oszczędności, poprzestaje na tym, co już posiada. Są to głównie osoby, które posiadają niewielkie zasoby, co powinno raczej dziwić, skoro ankietowani przekonywali, że oszczędzają, chcąc stworzyć sobie "poduszkę finansową".

Dodajmy, że dane KRD wskazują na zmniejszającą się wartość przeterminowanych zobowiązań, ale z drugiej strony jest rekordowa liczba upadłości konsumenckich odnotowanych w 2023 r.

Najpierw oszczędzaj, potem wydawaj

Doświadczenie podpowiada jakimi priorytetami kierujemy się na co dzień: obowiązkowe wydatki (opłaty, żywność, itp.) – przyjemności – oszczędności. W efekcie nasze rezerwy finansowe rosną, gdy zostaną nam jakieś środki po obowiązkowych wydatkach lub pojawią się dodatkowe dochody.

Tymczasem Warren Buffet, amerykański miliarder uznawany za legendę inwestowania, preferuje zupełnie odmienną hierarchię – najpierw inwestowanie/oszczędzanie, potem obowiązkowe wydatki, a dopiero na samym końcu, z tego co zostanie, finansowanie przyjemności.

Przyznacie, że to dość interesujące podejście, zupełnie burzące dotychczasowe myślenie wielu z nas o priorytetach finansowych. Może być tym bardziej skuteczne, gdy uznamy oszczędzanie w każdym miesiącu za „super zobowiązanie” mające pierwszeństwo przed innymi wydatkami. Zdaniem części psychologów, tylko w ten sposób można uniknąć pokusy zakupów impulsowych czy fundowania sobie „przyjemności”.

Zapłać sobie, zanim zapłacisz innym

Powyższe słowa bywają nazywane „złotą zasadą finansów osobistych”. Są kwintesencją tego, że oszczędności mają pierwszeństwo przed wydatkami. Chcąc być w zgodzie z tą zasadą, pierwszy przelew w miesiącu po otrzymaniu wynagrodzenia powinien być transferem uzgodnionej z samym sobą sumy na konto oszczędnościowe, na zakup jednostek funduszy inwestycyjnych czy inną formę oszczędzania. Dopiero później powinien przyjść czas na opłacenie czynszu, prądu, gazu, telefonu i innych zobowiązań. O przyjemnościach można pomyśleć w chwili, gdy coś jeszcze zostanie na koncie.

Takie podejście ponoć mocniej motywuje do podnoszenia kwalifikacji, rozglądania się za lepszą pracą czy lepszej samoorganizacji.

Zapas przynajmniej na 3 miesiące

Jeśli zgodzimy się, że posiadanie pewnego „zapasu” środków finansowych to konieczność, od razu pojawi się pytanie, jak wysoka powinna być ta rezerwa. Ekonomiści są zgodni, że absolutne minimum to przynajmniej trzykrotność miesięcznych dochodów. Dobrze, by oszczędności pozwoliły na spokojne przeżycie pół roku, a sytuacja idealna to jeszcze dłuższy okres. Im jest on dłuższy, tym mniejsza presja i większy komfort psychiczny przy pokonywaniu kłopotów finansowych czy szukaniu nowej pracy.

Jak stworzyć „poduszkę finansową”?

Pierwszy krok to wspomniana wyżej zmiana priorytetów – najpierw odkładajmy na „czarną godzinę”, potem regulujmy wszelkie zobowiązania i wydatki, dopiero na końcu fundujmy sobie przyjemności.

Regularne działania

Wiąże się to z wyrobieniem nawyku regularnego oszczędzania i odkładania choćby niewielkich kwot. Można to zrobić w prosty sposób, ustanawiając zlecenie stałe ze swojego rachunku. Dobrym sposobem na przekonanie się o sile małych kwot jest też odkładanie na specjalne konto oszczędnościowe „resztek” z dokonywanych bezgotówkowo transakcji. Dzieje się to w sposób zupełnie dla nas niezauważalny, a na koniec miesiąca okaże się, że zaoszczędziliśmy kilkadziesiąt złotych czy nawet więcej. Ofertę banków w tym zakresie poznasz spoglądając na ranking programów automatycznego oszczędzania".

Rozsądne oszczędzanie

Kolejne działanie to zmuszenie odłożonych pieniędzy do „rozmnażania się”. Trzeba to zrobić rozsądnie. Najbezpieczniejsza forma to oczywiście lokaty, konta oszczędnościowe czy obligacje Skarbu Państwa.

W przypadku depozytów ideałem byłoby znalezienie takich, które pozwalają przynajmniej zachować realną wartość pieniądza. W uproszczeniu oznacza to, że po uwzględnieniu inflacji i podatku Belki za pewien czas za posiadaną sumę można będzie kupić te same rzeczy.

Wybór obligacji skarbowych oferowanych przez Ministerstwo Finansów sprowadza się do określenia czasu, na jaki chcemy ulokować w nich swoje pieniądze. Możliwe okresy wahają się od 3 miesięcy do 12 lat, a oprocentowanie zbliżone jest do tego na lokatach. Warto wiedzieć, że w przypadku obligacji wieloletnich, należne odsetki wypłacane są co kilka miesięcy w postaci “kuponów odsetkowych”, istnieją też papiery antyiflacyjne, których oprocentowanie powiązane jest z poziomem inflacji.

Więcej informacji o różnicach między tymi produktami znajdziesz w naszym artykule.

W wyborze najkorzystniejszych lokat pomoże Ci nasz ranking lokat. Tym, którzy nie chcą „zamrażać” pieniędzy na pewien czas, podpowiadamy konta oszczędnościowe. Analizując nasze zestawienie najlepszych rachunków tego typu, zobaczysz, że są „perełki” oferujące bardzo atrakcyjne oprocentowanie.

Inwestowanie dla bardziej zaawansowanych

Inna formą pomnażania oszczędności mogą być fundusze inwestycyjne czy zakup akcji. To już działania dla osób, które choć trochę interesują się rynkiem finansowym, rozumieją różnice między różnego rodzaju funduszami i mają świadomość, że szansa na wyższe zyski wiąże się z większym ryzykiem utraty części zgromadzonego kapitału.

Przy tego typu instrumentach finansowych okres inwestycji powinien wynosić min. 2-3 lata.

O inwestowaniu w obligacje wyemitowane przez różne podmioty pisaliśmy tutaj.

Oszczędzanie na emeryturę

Zupełnie osobną kwestią jest oszczędzanie z myślą o emeryturze. Te z ZUS będą stanowiły znikomą część obecnych zarobków każdego z nas. Trzeba więc pomyśleć samemu o zgromadzeniu dodatkowych środków, które pozwolą godnie przeżyć „jesień życia”. Jedną z możliwości są Indywidualne Konta Emerytalne i Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego. Różnica, w dużym uproszczeniu, sprowadza się do nieco zasad korzystania ze zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych.

Szczegółowe omówienie obu możliwości znajdziesz w naszym tekście "IKE i IKZE, czyli Ty decydujesz o swojej emeryturze"

Pracownicze Plany Kapitałowe

To zupełnie nowa możliwość, która pojawiła się w połowie 2019 r. i stopniowo objęła coraz więcej zatrudnionych.

Gromadzone z myślą o emeryturze pieniądze pochodzą od samych pracowników oraz od pracodawców (minimum 1,5%) i budżetu państwa (240 zł rocznie), czyli od nas wszystkich – podatników. „Na start” każdy uczestnik PPK otrzymał na swoje konto 250 zł z budżetu państwa. Zbierane w ten sposób pieniądze trafiają do specjalnych funduszy, inwestujących je w akcje i obligacje.

Jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz

Z pewnością znasz przytoczone powiedzenie. Tak, tylko od Ciebie zależy, jak dużą i wygodną „poduszkę finansową” stworzysz dla siebie. Nie musi się to wcale wiązać z wielkimi wyrzeczeniami i zmianami w życiu. Wystarczy przestawienie priorytetów i uznanie, że własne bezpieczeństwo finansowe jest ważniejsze od przyjemności. Przyda się też konsekwencja w działaniu oraz podstawowe zainteresowanie sytuacją na rynku finansowym. Zachęcamy do śledzenia naszych portali. Na bieżąco informujemy w nich o najciekawszych ofertach dotyczących oszczędzania i przedstawiamy informacje, które mogą być Ci pomocne przy podejmowaniu trafnych decyzji finansowych.