Podatek Belki. Rozliczenie podatku od zysków kapitałowych

Jak poprawnie rozliczyć podatek od zysków kapitałowych?

Obecnie podatek od zysków kapitałowych można rozliczyć w naprawdę prosty sposób – a przynajmniej tak jest w standardowych przypadkach. Jeśli tylko korzystałeś z usług polskiego biura maklerskiego, Twój PIT-38 jest już wypełniony i czeka aż go zaakceptujesz lub odrzucisz za pośrednictwem strony: https://www.podatki.gov.pl/e-urzad-skarbowy/. Jako inwestor wciąż powinieneś jednak wiedzieć, jak prawidłowo rozliczyć PIT od zysków kapitałowych i znać zasady odliczania strat z lat ubiegłych.

PIT-38

Osoby, które w ubiegłym roku dokonały przynajmniej jednej transakcji odpłatnego zbycia papierów wartościowych, sprzedając np. akcje, składają deklarację na formularzu PIT-38, który służy do rozliczania podatku od zysków kapitałowych.

Tych, którzy jeszcze tego nie zrobili i właśnie głowią się nad tym, jak prawidłowo rozliczyć dochody giełdowe, pocieszamy, że poprawne wypełnienie rubryk formularza jest stosunkowo proste, a większość związanej z tym pracy wykona za nich biuro prowadzące ich rachunek maklerski. Wszystko, co będzie potrzebne, to arkusz kalkulacyjny Excel lub kalkulator, a w wielu przypadkach nawet i to nie będzie konieczne.

Poniższy formularz podatkowy PIT-38 możesz pobrać za pośrednictwem tej strony.

Formularz PIT-38

Źródło: podatki.gov.pl

Termin rozliczenia PIT-38

Z osiągniętych w danym roku zysków kapitałowych co do zasady trzeba rozliczyć się najpóźniej do 30 kwietnia roku kolejnego. Jeśli jednak dzień ten wypada w sobotę lub niedzielę, to termin złożenia druku PIT-38 jest wydłużony do kolejnego dnia roboczego.

Poczekaj na formularz PIT-8C od domu maklerskiego

Zadanie rozliczenia podatku Belki jest o tyle łatwe, że zestawienie wszystkich zrealizowanych w danym roku transakcji akcjami, obligacjami czy instrumentami pochodnymi, takimi jak kontrakty terminowe czy opcje, przygotuje dla Ciebie biuro maklerskie prowadzące Twój rachunek inwestycyjny. Taki bilans otrzymasz na formularzu PIT-8C, który trafi zarówno do Ciebie, jak i do urzędu skarbowego. Trzeba jednak podkreślić, że będzie tak pod warunkiem, że korzystasz z usług polskiego domu maklerskiego.

W przypadku, gdy handlujesz tylko u jednego brokera i nie masz możliwości odliczenia strat z lat poprzednich, wystarczy:

• przepisać do formularza PIT-38 kwoty dotyczące wysokości przychodów, kosztów ich uzyskania oraz osiągniętego zysku;
• pomnożyć zysk przez 19% (czyli tyle, ile wynosi stawka podatku). Więcej na ten temat w dalszej części tekstu.

Rozliczanie przez Internet

W opisany sposób wyliczysz ostateczną wysokość należności wobec skarbówki z tytułu podatku Belki. Sprawa będzie jeszcze prostsza, jeśli formularza PIT-38 nie wypełniasz długopisem, ale robisz to komputerowo. W takim przypadku program służący do rozliczania deklaracji podatkowych dokona kalkulacji za Ciebie.

Tak wypełniony formularz możesz złożyć w urzędzie skarbowym osobiście lub skorzystać ze strony rządowej podatki.gov.pl, dzięki której wyślesz PIT-38 bez konieczności odchodzenia sprzed komputera.

Rozliczenie w przypadku więcej niż jednego rachunku inwestycyjnego

Kwestia prawidłowego rozliczenia podatku od zysków kapitałowych robi się nieco trudniejsza, jeśli w akcje, ETF-y i inne instrumenty inwestujesz za pośrednictwem więcej niż jednego biura maklerskiego. W takiej sytuacji otrzymasz zestawienie transakcji (formularz PIT-8C) od każdego z nich z osobna. Dotyczy to wyłącznie rachunków, na których w danym roku przeprowadziłeś przynajmniej jedną transakcję. Jeśli rachunek był nieużywany, wówczas formularz nie zostanie wysłany.

W opisanej sytuacji Twoje zadanie polega na zsumowaniu pozycji dotyczących przychodów oraz kosztów znajdujących się we wszystkich otrzymanych dokumentach, a następnie wpisaniu ich do formularza PIT-38.

Reszta formalności nie będzie różniła się od przypadku, w którym w danym roku handlowałeś tylko z jednego rachunku maklerskiego. Sposób rozliczania podatku od zysków kapitałowych w sytuacji, w której korzystałeś z usług więcej niż jednego domu maklerskiego, prezentuje poniższy przykład.

Przykład wyliczeń podatku Belki w PIT-38 na bazie dwóch PIT-8C

Inwestor w roku podatkowym 2023 aktywnie korzystał z dwóch rachunków inwestycyjnych w domach maklerskich „Alfa” i „Beta”. Z inwestycji za pośrednictwem pierwszego z wymienionych uzyskał łączny przychód w wysokości 10 000 zł, natomiast koszt uzyskania przychodu wyniósł 8000 zł. Oznacza to, że dochód z inwestycji był równy 2000 zł.

Natomiast w przypadku drugiego z posiadanych rachunków koszty (10 000 zł) były wyższe niż przychody (9 000 zł), co oznacza stratę z inwestycji w wysokości 1 000 zł.

Chcąc obliczyć wysokość należnego podatku, inwestor zsumował łączną wysokość osiągniętych przychodów oraz kosztów, a obliczone wartości wpisał do formularza PIT-38.

Łączna wysokość osiągniętych przychodów (19 000 zł) przewyższyła koszty ich uzyskania (18 000 zł), co oznacza, że inwestor osiągnął w ubiegłym roku dochód brutto w wysokości 1000 zł.

Ostatnim krokiem jest pomnożenie tej kwoty przez 19%. Wynik to 190 zł i taką kwotę inwestor powinien przelać na konto fiskusa z tytułu podatku od zysków kapitałowych.

Rozliczanie na rynku walutowym forex

W ostatnim czasie, oprócz oferty umożliwiającej handel akcjami spółek notowanych m.in. na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, domy maklerskie (np. XTB czy TMS Brokers) zaczęły rozwijać swoją ofertę w zakresie możliwości zawierania transakcji na rynku walutowym forex. Jest to odpowiedź na to, że zalety tego rynku (ale także ryzyka z nim związane) z roku na rok chce odkrywać coraz więcej inwestorów. Coraz większa jest też liczba wysyłanych formularzy PIT-8C obejmujących transakcje walutowe.

Uwzględnienie zysków (lub strat) z inwestowania w waluty w większości przypadków nie różni się od tych, które osiągasz, handlując akcjami czy kontraktami terminowymi. Wartości znajdujące się w rubrykach przychody i koszty (pozycje 33. i 34. formularza PIT-8C) przenosisz (lub sumujesz, jeśli korzystasz z usług więcej niż jednej firmy) do wypełnianego przez siebie formularza PIT-38, a następnie postępujesz identycznie, jak we wcześniej opisanych przykładach.

Ranking brokerów forex i CFD - Lipiec 2024

1.

XTB Konto Standard

• Opłata za konto
  0 zł
• Oddział w Polsce
  TAK
• Typ brokera
  market maker
• Spread na EUR/USD
  0,9

  Spread na EUR/USD 0,9

  ---

  spread w czasie trwania sesji europejskiej

Polski broker wysyłający PIT-8C, odsetki od niezainwestowanych środków, popularna aplikacja z oceną 4.6 w Google Play (53k ocen) i 4.7 w App Store (7k+ ocen).

Przeczytaj recenzję

4.7

Złóż wniosek

2.

Classic

• Opłata za konto
  0 zł
• Oddział w Polsce
  TAK
• Typ brokera
  market maker
• Spread na EUR/USD
  0,9

  Spread na EUR/USD 0,9

  ---

  Spread w czasie trwania sesji europejskiej 

Zagraniczny broker niewysyłający PIT-8C (udostępnia pomocny raport podatkowy), odsetki od niezainwestowanych środków (powyżej określonej kwoty na rachunku), aplikacja z oceną 4.4 w Google Play (6k ocen) i 4.6 w App Store (0,3k ocen).

Przeczytaj recenzję

4.5

Złóż wniosek

Przejdź do pełnego rankingu

Rozliczenie podatku od zysków u zagranicznego brokera

Sytuacja znacznie komplikuje się, kiedy Twój rachunek prowadzony jest w walucie innej niż polski złoty lub też, gdy korzystasz z usług zagranicznej firmy, która nie wysłała Ci stosownego formularza.

W pierwszym z wymienionych przypadków musisz przeliczyć każdą z przeprowadzonych transakcji na polską walutę (według kursu sprzed dnia wykonania danej operacji), a uzyskane wyniki zsumować i przenieść do formularza PIT-38.

Jeszcze trudniej robi się wówczas, gdy Twoim usługodawcą jest firma zagraniczna. W takim przypadku musisz:

• samodzielnie sporządzić dokument z zestawieniem przeprowadzonych operacji;
• jeśli konto było w walucie obcej, przeliczyć rezultaty każdej z operacji na polskie złote;
• uzyskane wyniki, oprócz druku PIT-38, wpisać do załącznika PIT/ZG.

W praktyce rozliczanie transakcji prowadzonych w dolarach czy euro wymaga dużej skrupulatności i często jest bardzo czasochłonne. Z drugiej strony, część brokerów udostępnia specjalne programy i zestawienia transakcji, które czynią te formalności mniej dokuczliwymi.

Poniesione koszty a podatek od zysków z giełdy

Jak wspominaliśmy – tym, co na plus odróżnia podatek od zysków kapitałowych od wielu innych danin, jest jego prosta konstrukcja, dzięki której łatwo obliczysz sumę należności wobec fiskusa. Niestety ta prostota niesie dla inwestorów także szereg niekorzystnych konsekwencji. Po pierwsze, przy jego obliczaniu nie możesz uwzględnić praktycznie jakichkolwiek kosztów (które zmniejszyłyby wysokość należności).

Właściwie jedynym wyjątkiem są tutaj koszty ponoszone na rzecz biura maklerskiego, takie jak opłata za prowadzenie rachunku inwestycyjnego czy prowizja od handlu instrumentami. Jeśli natomiast na potrzeby swoich inwestycji kupiłeś nowy komputer z dużym monitorem i zaprenumerowałeś branżową gazetę lub odbyłeś kurs z technik inwestowania – skarbówka nie zaliczy Ci tych wydatków na poczet poniesionych kosztów.

Podatku nie możesz łączyć też z innymi rodzajami podatków płaconych m.in. od dochodów z umowy o pracę, dzieło czy przychodów z najmu nieruchomości. W przypadku podatku Belki nie obowiązuje także możliwość wspólnego rozliczenia wraz z małżonkiem.

Rozliczanie straty z giełdy

Nikt nie lubi tracić pieniędzy, szczególnie tych przeznaczonych na inwestowanie. Niestety, praktycznie każdy (dobry) inwestor doświadczy tego uczucia prędzej czy później. Sprawdźmy, jakie obowiązki i prawa podatkowe się z tym wiążą.

PIT-8C a strata – czy trzeba rozliczać podatek?

Obowiązek wysłania zeznania podatkowego dotyczy także tych inwestorów, którzy w danym roku ponieśli stratę na handlu akcjami czy instrumentami z dźwignią finansową. Choć w takiej sytuacji nie ma konieczności płacenia podatku Belki, to jednak wykazanie straty tak naprawdę leży w interesie inwestora.

Wynika to z faktu, że poniesioną stratę można uwzględnić w zeznaniach podatkowych za kolejne lata (w sytuacji, jeśli pojawi się w nich zysk) i tym samym zmniejszyć wysokość płaconej daniny. Istotny jest jednak fakt, że w zależności od roku, w którym wystąpiła strata, stosuje się inne zasady jej odliczenia.

Straty można kompensować nawet na 5 lat w przód, przy czym w przypadku tych poniesionych do 31 grudnia 2018 roku obowiązuje warunek, że w jednym roku można uwzględnić maksymalnie 50% wcześniej poniesionej straty. W odniesieniu do strat powstałych w późniejszym czasie obowiązują korzystniejsze przepisy. Zgodnie z nowymi regulacjami stratę z 2019 czy 2020 roku nadal można odliczyć przez 5 kolejnych lat, ale już bez wymogu stosowania się do 50% limitu. Dzięki nim wypracowany dochód możesz obniżyć jednorazowo o kwotę nieprzekraczającą 5 mln złotych.

Przyjrzyjmy się teraz, jak wygląda odliczanie strat w zależności od roku, w którym zostały poniesione.

Kompensowanie strat poniesionych przed 2019 rokiem

W roku podatkowym 2018 inwestor poniósł stratę w wysokości 10 000,00 zł. W efekcie nieudanych inwestycji zniechęcił się do rynku giełdowego i w latach 2019-2021 nie zrealizował ani jednej transakcji.

Po kilku latach przerwy inwestor zdecydował się wrócić do handlu. W 2022 roku poszło mu dobrze, a jego zysk wyniósł 10 000 zł. Wymienioną kwotę wykazał w rocznym zeznaniu podatkowym na formularzu PIT-38 (pozycja 26.). Ponieważ 4 lata wcześniej poniósł on stratę, 50% jej wysokości mógł uwzględnić w swoim sprawozdaniu (pozycja 28.).

To z kolei zmniejszyło podstawę obliczenia podatku (pozycja 29.) do 5 000 zł (10 000 zł zysku w roku 2022 minus 5 000 zł straty z roku 2018). W efekcie podatek został obliczony tylko od tej kwoty i wyniósł 950 zł (5 000 zł x 19%). Gdyby inwestor nie wykazał w zeznaniu wcześniej poniesionych strat, kwota należnej daniny byłaby dwukrotnie wyższa i wyniosłaby 1900 zł.

Ponieważ w formularzu za rok 2022 uwzględnione zostało tylko 50% wcześniej poniesionych strat, kolejne 50% inwestor będzie mógł wykazać w zeznaniu za kolejny rok. W praktyce oznacza to, że jeśli jego zysk w 2023 roku był równy lub mniejszy od 5 000 zł, wówczas nie zapłaci on w ogóle żadnego podatku.

Kompensowanie strat poniesionych w 2019 roku lub później

Załóżmy teraz, że w 2019 roku inwestor poniósł stratę równą 6000 zł i chce ją odliczyć w 2023 roku. W tej sytuacji może zdecydować, czy rozliczyć ją zgodnie z wcześniej opisanym mechanizmem, czy skorzystać z pełnego odliczenia.

Jeśli wybierze pełne odliczenie, a w 2022 roku osiągnął zysk na poziomie 5000 zł, to może go pomniejszyć w całości. W tym wypadku będzie musiał rozliczyć PIT od zysków kapitałowych, niemniej kwota do zapłaty wyniesie 0 zł. Co więcej, zostanie mu 1000 zł straty, które będzie mógł wykorzystać w kolejnym roku. 

Kiedy nie trzeba rozliczać lub płacić podatku Belki?

Warto pamiętać, że nie wszystkie operacje związane z zyskiem lub stratą kapitałową powinny być ujęte w formularzu PIT-38. Poza nielicznymi wyjątkami (jak m.in. niektóre transakcje na rynku prywatnym) w Twoim zeznaniu podatkowym powinny znaleźć się jedynie te operacje, które zostały ujęte na drukach PIT-8C otrzymanych od biura maklerskiego.

Podatek od dywidend, funduszy inwestycyjnych i lokat

W swoim zeznaniu nie musisz, a wręcz nie możesz, uwzględniać dochodów osiągniętych z tytułu otrzymanych dywidend (sprawdź konta maklerskie pozwalające uzyskać formularz W8-BEN i obniżyć podatek u źródła z 30 na 15%). W tym przypadku podatek od zysków kapitałowych rozlicza w naszym imieniu biuro maklerskie, a kwota, którą wypłaca na Twój rachunek, jest kwotą netto, czyli już uwzględniającą podatek. Podobnie jest w przypadku:

• lokat bankowych (tutaj podmiotem rozliczającym podatek jest bank);
• jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych;
• odsetek od obligacji.

W każdej z tych sytuacji trafia do Ciebie już opodatkowana kwota.

Złą wiadomością dla inwestora jest to, że zysków i strat z wymienionych źródeł nie można ze sobą łączyć (od 2025 r. mają jednak obowiązywać nowe zasady w zakresie rozliczania zysków z funduszy inwestycyjnych, o czym wspominamy w dalszej części artykułu). Póki co jest tak, że jeśli na handlu akcjami zarobisz np. 10 000 zł, a fundusz inwestycyjny, którego jednostki masz wykupione, poniesie w danym roku 10 000 zł straty, to i tak odprowadzisz 1900 zł podatku Belki (19% z kwoty zarobionej na giełdzie).

Brak podatku na rachunkach IKE i IKZE

Jednym z niewielu dostępnych obecnie sposobów na inwestowanie bez podatku Belki jest założenie konta zabezpieczenia emerytalnego typu IKE i IKZE. Oba rodzaje kont umożliwiają Ci inwestowanie w akcje, obligacje, a także nabywanie jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Alternatywnie możesz za ich pośrednictwem założyć konto oszczędnościowe IKE/IKZE i otrzymywać odsetki nieobciążone podatkiem.

Pamiętaj jednak, że aby zachować prawo do zwolnienia z podatku Belki, należy osiągnąć wiek pozwalający na wypłatę zgromadzonych środków (w przypadku IKE jest to 55-60 lat, a dla IKZE 65 lat). Jeśli wycofasz zgromadzone tam pieniądze wcześniej, będziesz musiał rozliczyć się z fiskusem na normalnych zasadach. Dodatkową wadą tego typu rozwiązań są także obowiązujące limity wpłat, które w 2024 roku wynoszą odpowiednio: 9 388,80 zł (IKZE) i 23 472 zł (IKE) rocznie.

• Sprawdź, jaki rodzaj konta emerytalnego warto wybrać
• Sprawdź ranking IKE/IKZE
• Art. 30a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zawiera szczegółowy opis zasad rozliczania podatku Belki

Kary za nieprawidłowe rozliczenie podatku od zysków kapitałowych

W przypadku nieprawidłowego rozliczenia podatku od zysków kapitałowych, czy też niezłożenia w terminie deklaracji podatkowej, podatnikowi grożą konsekwencje karno-skarbowe. Każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie, jednak w tego typu sytuacjach zwykle trzeba się liczyć z karą grzywny za wykroczenie lub przestępstwo skarbowe. 

Kara pieniężna może pojawić się jednak dopiero wówczas, gdy organ podatkowy rozpocznie postępowanie podatkowe. Dopóki tego nie zrobi, możesz skorzystać z tzw. czynnego żalu i dobrowolne ujawnić błędy w rozliczeniu. Składając poprawnie wypełniony PIT-38, nawet po terminie, i ewentualnie uiszczając brakującą kwotę podatku, unikniesz skutków karno-skarbowych.

Podsumowanie rozliczenia przychodów kapitałowych

Na zakończenie prezentujemy tabelę, która pozwoli łatwo się zorientować, które rodzaje przychodów należy rozliczyć samodzielnie w formularzu PIT-38.

W PIT-38 rozliczasz również handel cyfrowymi aktywami. Co ważne, przychód z inwestowania w kryptowaluty nie może być sumowany z przychodami ze sprzedaży akcji, udziałów czy praw finansowych. Tak samo jest w przypadku kosztów, a to oznacza, że nie można odliczać np. strat z handlu krypto od zysków na innych instrumentach finansowych – i vice versa.

Wskazówki dotyczące prawidłowego rozliczenia podatków od zysków kapitałowych

Szczegóły związane z rozliczeniem zysków kapitałowych zależą głównie od tego, jakimi instrumentami i z pomocą jakich pośredników (polskich czy zagranicznych) handlował w danym roku inwestor. Dla każdego gracza przydatne będą jednak poniższe wskazówki, które ułatwiają rozliczenie się z fiskusem.

Mamy nadzieję, że nasz artykuł dostarczył odpowiedzi na pytania, które najczęściej pojawiają się przy okazji rozliczania podatku od zysków kapitałowych. Liczymy, że dzięki zamieszczonym informacjom prawidłowe wypełnienie zeznania nie przysporzy Wam większych problemów. Jeśli jednak w tekście zabrakło odpowiedzi na nurtujące Was kwestie, polecamy skontaktować się z Informacją Skarbową i z jej pomocą rozwiać swoje wątpliwości dotyczące rozliczania podatku.