Co to jest franczyza
Najogólniej można stwierdzić, iż jest model biznesowy polegający na kompleksowej i stałej współpracy dwóch prawnie i finansowo odrębnych przedsiębiorstw (franczyzodawcy i franczyzobiorcy). Obie strony podpisują porozumienie, którego najważniejszym elementem jest licencja. Daje ona franczyzobiorcy prawo do działalności pod znakiem towarowym franczyzodawcy z wykorzystaniem całego know-how partnera: jego wiedzy technologicznej, praw własności intelektualnej oraz sprawdzonych metod działania. Franczyzobiorca korzysta więc z doświadczenia franczyzodawcy w zakresie sprzedaży konkretnych towarów lub usług i zyskuje wsparcie dużego partnera o ugruntowanej pozycji na rynku. W umowie zawartej między dwoma podmiotami franczyzodawca zobowiązuje się do służenia drugiej stronie stałą pomocą handlową i technologiczną, lecz jednocześnie nakłada na franczyzobiorcę określone wymogi.
Umowa franczyzy
Podstawę współpracy między partnerami stanowi umowa franczyzy, która dokładnie określa prawa i obowiązki każdej strony, natomiast pod względem prawnym jest umową nienazwaną, co oznacza, że zarówno franczyzobiorca, jak i franczyzodawca mogą kształtować jej treść w dowolny sposób. Powszechnie stosowany w takich umowach jest zapis narzucający franczyzobiorcy zakaz ujawniania poufnych informacji. Franczyzobiorca zobowiązuje się do tego, iż będzie wykorzystywał przekazane mu informacje, stanowiące know-how partnera, wyłącznie do celów związanych z prowadzeniem działalności franczyzowej. Będzie mógł również przekazywać ją swoim pracownikom, jednakże tylko w takim w zakresie, jakiego wymagają ich obowiązki służbowe.
Kolejnym warunkiem, który pojawia się w umowach franczyzowych, jest zakaz świadczenia działalności konkurencyjnej. Warto jednak wspomnieć, iż ów wymóg powinien w równym stopniu dotyczyć obu partnerów. Tak więc z jednej strony franczyzobiorca nie może (sam lub za pośrednictwem osób trzecich) prowadzić na określonym terenie działalności pokrywającej się z działalnością franczyzodawcy, z drugiej strony – partner sieciowy nie powinien w sąsiedztwie franczyzobiorcy otwierać kolejnych punktów, które mogłyby obniżyć jego zyski.
Ponadto umowa powinna dokładnie określać rodzaj i zakres udzielanego przez franczyzodawcę wsparcia, wysokość opłaty licencyjnej, minimalnej opłaty bieżącej oraz minimalnej ilości zamawianych produktów. Kolejnym bardzo ważnym elementem umowy jest próg wejścia do sieci, czyli minimalna kwota inwestycji. W niektórych umowach franczyzowych pojawiają się także ustalenia dotyczące obowiązku korzystania z usług dostawców wskazanych przez partnera oraz cen sugerowanych lub maksymalnych.
Należy zaznaczyć, iż umowa musi być komplementarna z pozostałymi elementami pakietu franczyzowego, zwłaszcza z podręcznikiem operacyjnym, zawierającym najważniejsze wytyczne dotyczące funkcjonowania nowej placówki.
Na co może liczyć franczyzobiorca
Jednym z argumentów przemawiających za wejściem do sieci franczyzowej są zdecydowanie niższe nakłady finansowe związane z uruchomieniem własnej działalności. Przedsiębiorca nie musi budować biznesu od zera – markę i know-how dostaje od franczyzodawcy. Pomoc obejmuje między innymi wybór odpowiedniej lokalizacji, doradztwo w zakresie nabycia praw do lokalu, przygotowanie planów remontu, aranżacji i umeblowania punktu. Jest to również wsparcie w doborze asortymentu oraz wizualnej identyfikacji placówki.
Inną formą pomocy dla franczyzobiorcy są szkolenia dla właściciela firmy oraz jego pracowników: zarówno produktowe jak i ogólne (z zakresu księgowości, marketingu i merchandsingu, zarządzania zasobami ludzkimi itp.).
Kolejnym dużym atutem franczyzy są przewidywalne zyski. Działając pod szyldem rozpoznawalnej marki przedsiębiorca łatwiej znajduje klientów i szybciej osiąga przychody ze sprzedaży niż gdyby działał na własną rękę. Ponadto w ramach systemu franczyzowego często może liczyć na preferencyjne warunki współpracy z dostawcami (np. odroczone terminy płatności, obniżki cenowe, upusty i rabaty).
Wady franczyzy
Jako że nie ma rozwiązań idealnych, również franczyza ma swoje minusy. Jednym z nich jest brak niezależności w podejmowaniu decyzji biznesowych, drugim – konieczność dostosowania się do standardów obowiązujących w danej sieci. Firmy, które nagminnie łamią warunki umowy, muszą liczyć się z karami lub nawet z zerwaniem kontraktu.
Częstą praktyką stosowaną przez franczyzodawców są badania prowadzone przez tajemniczego klienta. Taki sposób kontroli pozwala sprawdzić, czy dany franczyzobiorca stosuje się do procedur obowiązujących w całej sieci, a także umożliwia weryfikację jakości obsługi i wyglądu placówki.
Nie da się też ukryć, że przedsiębiorca działający w ramach franczyzy musi się liczyć z różnymi kosztami. Należą do nich:
- wstępna opłata franczyzowa – czyli jednorazowa prowizja wnoszona w momencie zawierania umowy,
- opłata bieżąca za korzystanie z licencji - jej wysokość może mieć charakter ryczałtu lub być kwotą naliczaną jako procent od dochodów, wartości sprzedaży bądź obrotów.
- składka na fundusz marketingowy, przeznaczona na promocję całej sieci.
Opłaty franczyzowe mogą być sporym obciążeniem dla przedsiębiorcy zwłaszcza w pierwszych miesiącach prowadzenia działalności. Aby jednak ułatwić rozwój nowej placówki, wielu franczyzodawców w tym okresie rezygnuje z pobierania opłat lub stosuje duże zniżki.
Franczyza w Polsce
W Polsce najbardziej popularnym rodzajem franczyzy jest franczyza dystrybucyjna, polegająca na tym, iż franczyzodawca udostępnia partnerowi asortyment sprzedaży, znak towarowy oraz logo, a także komplet informacji, w jaki sposób należy efektywnie prowadzić sprzedaż. Franczyzodawca gwarantuje również swoją pomoc w szkoleniu personelu, identyfikacji wizualnej miejsca dystrybucji oraz wspiera w realizacji strategii marketingowej. Franczyza dystrybucyjna jest popularna w takich branżach, jak artykuły zdrowotne, spożywcze oraz przemysłowe, sprzęt AGD/RTV, stacje paliw, telekomunikacja.
Inną formą franczyzy jest franchising usługowy, charakterystyczny dla branży restauracyjnej, finansowej i edukacyjnej. Także w tym przypadku znana marka upoważnia franczyzobiorcę do prowadzenia działalności pod swoim szyldem, zapewnia pomoc w aranżacji punktu usługowego, przeprowadza szkolenia personelu w zakresie obsługi klienta i udostępnia procedury niezbędne do wykonania usługi.
Podstawą podziału na franczyzę dystrybucyjną i usługową jest rodzaj działalności gospodarczej prowadzonej przez obie strony umowy. Natomiast ze względu na rodzaj know-how przekazywanego franczyzobiorcy wyróżniamy franczyzę koncepcji działalności i franczyzę dystrybucji produktu.
Najpopularniejsze sklepy franczyzowe
Obecnie na polskim rynku działa kilkaset (nawet do 1,5 tys. – w zależności od źródła) formatów franczyzowych. Są wśród nich sieci sklepów, aptek i restauracji, siłowni, salonów kosmetycznych, a nawet instytucji finansowych. Od lat najchętniej wybieraną franczyzą jest Żabka, jednak dużym zainteresowaniem przedsiębiorców cieszą się także takie brandy, jak: Carrefour Express, Rossmann, Galeria Alkoholi, Chata Polska, Samo Zdrowie (sklepy medyczne), Greenpoint (sklepy z damską odzieżą), Pepco, Bricomarché czy Komfort.
Na liście 100 najpopularniejszych franczyzodawców możemy znaleźć również banki. Przykładowo, Getin Bank dysponuje siecią 200 placówek franczyzowych w większości ulokowanych w średnich oraz małych miastach.
Franczyza – czy warto korzystać z tego rozwiązania
Rosnąca z roku na rok popularność franczyzy dowodzi, iż polscy przedsiębiorcy doceniają zalety tej formy sprzedaży. I nic dziwnego, gdyż franchising daje obu partnerom wymierne korzyści. Franczyzodawca dynamicznie rozwija swoją sieć dystrybucyjną, nie ponosząc przy tym większych kosztów związanych z rozbudową firmy. Jednocześnie uzyskuje dodatkowe źródła dochodu, jakim są wnoszone przez partnera opłaty bieżące oraz licencyjne. Natomiast franczyzobiorca zyskuje wsparcie w wielu obszarach działania – jest to najczęściej partycypacja w kosztach związanych z adaptacją lokalu, rozmaite szkolenia zwiększające efektywność sprzedaży, w niektórych przypadkach stosowanie odroczonych terminów płatności, działania promocyjne oraz marketingowe.
Komentarze
(0)