Obligacje, IKE – co to za produkty i dla kogo?
Nazwa omawianego produktu składa się z dwóch elementów, z których każdy może funkcjonować samodzielnie. Zrozumienie ich specyfiki przyda się w dalszych rozważaniach, więc przypatrzmy się im bliżej.
IKE to skrót od Indywidualne Konto Emerytalne. Możesz na nim gromadzić środki z myślą o przyszłej emeryturze. Od Ciebie zależy, jaką kwotę i kiedy wpłacisz, ale musisz się zmieścić w ustalanym corocznie limicie. Odkładając na IKE, nie odnosisz żadnych doraźnych korzyści, nie możesz skorzystać z ulgi podatkowej, która przysługuje za wpłaty na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Nie zapłacisz za to podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki), gdy przejdziesz na emeryturę i będziesz chciał skorzystać ze środków zgromadzonych na IKE.
Obligacje są papierami wartościowymi (nie zawsze mają jednak postać materialną, często są tylko zapisem elektronicznym na rachunku) poświadczającymi, że ich posiadacz (obligatariusz) pożyczył pieniądze emitentowi (czyli temu, kto wypuścił/wyemitował obligacje) i po określonym czasie z tego tytułu będzie mu przysługiwało wynagrodzenie określone w liście emisyjnym. W zależności od tego, kto jest emitentem, mówimy o obligacjach skarbowych (wyemitowanych przez skarb państwa), korporacyjnych (wypuszczonych przez firmy) lub samorządowych/municypalnych (stanowiących pożyczkę na rzecz jednostek samorządu terytorialnego).
Z IKE może skorzystać każdy. Obligacje także są dostępne, przynajmniej teoretycznie, dla każdego, kto ma oszczędności i chce je pomnażać. Kłopot w tym, że papiery korporacyjne i samorządowe często są sprzedawane w dużych pakietach i oferta ich kupna kierowana jest bezpośrednio do wybranych podmiotów (np. banków, towarzystw ubezpieczeniowych). Tym samym są one niemal niedostępne na rynku pierwotnym dla inwestorów indywidualnych, którym pozostaje ich nabywanie na rynku wtórnym. Trzeba jednak pamiętać, że i tutaj transakcje nie są zawierane zbyt często, kupno tego typu obligacji może się wiązać z późniejszymi kłopotami z ich sprzedażą.
Kłopotów z wcześniejszą rezygnacją z inwestycji nie ma za to w przypadku obligacji skarbowych, choć trzeba się liczyć ze swego rodzaju “karą” za przedstawienie ich do przedterminowego wykupu.
IKE obligacje – jak założyć i inwestować?
Konto IKE Obligacje jest specyficznym rodzajem konta emerytalnego, gdyż prowadzi je tylko jeden bank – PKO BP – i w jego ramach możesz nabywać jedynie obligacje skarbowe. Na dodatek nie wszystkie dostępne aktualnie w sprzedaży, ale tylko kilka rodzajów. Konkretnie te, w których listach emisyjnych są stosowne adnotacje ministra finansów. Obecnie są to:
- dwuletnie oszczędnościowe obligacje skarbowe (DOS) o oprocentowaniu stałym,
- trzyletnie oszczędnościowe obligacje skarbowe (TOZ) o zmiennej stopie procentowej,
- czteroletnie indeksowane oszczędnościowe obligacje skarbowe (COI),
- dziesięcioletnie emerytalne oszczędnościowe obligacje skarbowe (EDO).
Zawarcie umowy o prowadzenie tego konta możliwe jest tylko w oddziałach PKO Banku Polskiego oraz w Punktach Obsługi Klientów Domu Maklerskiego PKO BP. Udając się do jednego z tych miejsc, musisz posiadać dowód osobisty z numerem PESEL i podpisać umowę o prowadzenie konta IKE Obligacje. Dodatkowo konieczne jest określenie, jakie obligacje i w jakich proporcjach chcesz nabywać w przyszłości. Służy do tego specjalny dokument o nazwie Dyspozycja Nabywania Obligacji Skarbowych (DNOS), który możesz w dowolnym momencie zmienić ustalając nowe zasady inwestowania.
Wpłaty na IKE Obligacje podlegają tym samym zasadom, co na wszystkie inne IKE, czyli obowiązuje roczny limit wpłat. Nie są do niego wliczane środki z wykupu obligacji oraz przysługujące Ci odsetki. Natychmiast po ich wpłynięciu na rachunek są one reinwestowane w obligacje będące akurat w sprzedaży według zasad, jakie ustaliłeś w DNOS. Tym samym zyskujesz podwójnie – działa efekt kuli śnieżnej (zyski nie podlegają opodatkowaniu, odsetki pracują dla Ciebie, a więc stopa zwrotu będzie wyższa) a na dodatek zamieniając stare obligacje na nowe, za każdą z nich płacisz 99,90 zł, a nie 100 zł. Niby niewiele, ale po kilku takich operacjach okaże się, że zyskasz dodatkowe obligacje, które będą generowały dla Ciebie zyski.
Kończę oszczędzanie – co mam zrobić?
Zakończenie oszczędzania w IKE Obligacje może nastąpić na wniosek złożony przez Ciebie lub osobę, którą wskazałeś do dysponowania zgromadzonymi środkami w przypadku Twojej śmierci. Jeśli jej nie wyznaczyłeś, to pieniądze przypadną spadkobiercom.
Z wnioskiem o wypłatę zgromadzonych środków możesz wystąpić przechodząc na emeryturę lub w dowolnie wybranym przez Ciebie momencie. To, kiedy to zrobisz, będzie miało daleko idące konsekwencje finansowe.
Decydując się na wypłatę środków po spełnieniu warunków określonych w Ustawie o IKE (m.in. co najmniej 5 lat oszczędzania na IKE, ukończenie 60 r.ż.), nie zapłacisz podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki). Ponadto nie zostaną od Ciebie pobrane opłaty związane z przedterminowym wykupem obligacji.
Zasady wypłaty pieniędzy z IKE Obligacje określa umowa zawarta przez jego posiadacza z PKO BP. Środki mogą być wypłacone w kasie lub przelane na wskazane konto bankowe w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty złożeniu wniosku.
Jeśli wybierzesz wypłatę w ratach, to druga i kolejne wypłaty będą realizowane 15. dnia miesiąca. Gdy ten dzień przypada w sobotę, niedzielę lub święto, przelew będzie wykonany w pierwszym dniu roboczym. Do Ciebie należy decyzja, czy chcesz otrzymać określoną liczbę rat, czy też każda z nich ma odpowiadać pewnej liczbie obligacji. Nie obowiązuje żaden odgórnie ustalony limit wypłat, wysokość rat możesz ustalić według własnego uznania.
Wypłata pieniędzy, wszystkich lub tylko ich części, może nastąpić przed spełnieniem przez Ciebie warunków „emerytalnych”. Będzie to niestety oznaczało uszczuplenie Twoich zasobów, gdyż automatycznie zostanie pobrany 19-procentowy podatek od zysków kapitałowych, a także określone w prospekcie emisyjnym opłaty za przedterminowy wykup obligacji.
Koszty związane z IKE Obligacje
Opłata za prowadzenie konta IKE Obligacje ustalana jest procentowo od wartości nominalnej obligacji zapisanych na rachunku według stanu na 31 grudnia, natomiast jej pobranie następuje 20 lutego roku następnego. Za rok, w którym została podpisana umowa, prowizja nie jest pobierana.
| Lata kalendarzowe | Wskaźnik do wyliczenia opłaty |
|---|---|
| 1. rok (rok podpisania umowy) | 0,00% |
| 2. rok | 0,16% |
| 3. rok | 0,15% |
| 4. rok | 0,14% |
| 5. rok | 0,13% |
| 6. rok | 0,12% |
| 7. rok | 0,11% |
| 8. rok i lata kolejne | 0,10% |
Zakup detalicznych obligacji skarbowych w ramach rachunku IKE Obligacje, podobnie jak ich nabycie na rynku pierwotnym jako samodzielnej inwestycji, nie wiążę się z żadnymi opłatami manipulacyjnymi.
Dyspozycja wypłaty ratalnej realizowana jest zawsze na rachunek i wiąże się z opłatami:
- 100 zł za przyjęcie wniosku o wypłatę ratalną,
- 5 zł za każdorazowy przelew.
IKE obligacje – czy warto skorzystać?
Jaka pierwsza myśl przyjdzie Ci do głowy, gdy usłyszysz o możliwości odkładania na emeryturę w ramach IKE Obligacje? Czy warto? – zapewne zapytasz. Odpowiedź na Twoje pytanie zależy od wielu czynników, choćby od tego, czy chciałbyś wypracować jak największe zyski i liczysz się z ryzykiem wahań kwoty zgromadzonego kapitału, czy też stawiasz przede wszystkim na bezpieczeństwo swoich oszczędności.
Jeśli jesteś zwolennikiem pierwszej opcji, to lepsze dla Ciebie będą konta IKE związane z inwestowaniem w fundusze inwestycyjne czy akcje. W drugim przypadku Twoje oczekiwania powinno spełnić konto IKE Obligacje, gdyż Twoje oszczędności będą lokowane w obligacje skarbowe gwarantowane przez Skarb Państwa, przez co one uznawane za jedne z najbezpieczniejszych papierów. Bankructwo państwa, a co za tym idzie brak wykupu obligacji i niewypłacenie odsetek, to bardzo rzadkie przypadki. Na dodatek w polskim prawie są przepisy, które mówią, że Skarb Państwa odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem, a wydatki na obsługę długu mają pierwszeństwo przed innymi płatnościami.
Ponadto korzystając z tej opcji oszczędzania na emeryturę, ponosisz niskie opłaty za prowadzenie rachunku, możesz dopłacać środki w ramach obowiązującego rocznego limitu w dowolnym momencie. Masz prawo wskazać osoby, które odziedziczą środki z IKE Obligacje w przypadku Twojej śmierci a Twoja dyspozycja może być zmieniona w każdej chwili.
IKE, obligacje skarbowe... a może wystarczy sam ZUS?
W prosty sposób można odpowiedzieć tylko na ostatnią część powyższego pytania.
Emerytura, jaką otrzymasz w przyszłości z ZUS, z pewnością nie wystarczy Ci na zachowanie obecnego poziomu życia, zwłaszcza jeśli należysz do zarabiających powyżej średniej krajowej. Różne analizy, bazujące na szacunkach długości życia na emeryturze, mówią, że świadczenia emerytalne będą za kilkanaście lat stanowiły mniej niż połowę wynagrodzenia w czasie aktywności zawodowej. Dlatego niezbędne jest samodzielne oszczędzanie na późniejsze lata.
Możliwości masz wiele – IKE, IKZE, Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK), samodzielne pomnażanie kapitału w drodze kupowania akcji, funduszy inwestycyjnych czy obligacji.
Sam musisz wybrać produkt, który odpowiada Twojej wiedzy i nastawieniu do inwestowania. Najważniejsze, byś oszczędzał na emeryturę systematycznie, nie ponosząc nadmiernego ryzyka. Konto IKE Obligacje z pewnością Ci to gwarantuje, więc dobrze przemyśl tę propozycję.
