Moneteo
Spis treści
Wróć

Kwota wolna od podatku 2024 – czym jest i ile wynosi?

Michał Radzimiński
Michał Radzimiński
Analityk produktów finansowych
Michał Radzimiński
Michał Radzimiński
Analityk produktów finansowych

99 publikacji 1157 komentarzy

Doświadczony recenzent i tester, a przede wszystkim aktywny użytkownik wielu aplikacji bankowych i rozwiązań fintechowych. Od 6 lat odpowiada przede wszystkim za tworzenie treści związanych z nowinkami technologicznymi w finansach. Jednocześnie śledzi działalność podmiotów funkcjonujących na rozkwitającym rynku płatności odroczonych. Do każdej nowości w finansach podchodzi z ciekawością, ale przede wszystkim krytycznie.


1 komentarz
Kwota wolna od podatku 2024 – czym jest i ile wynosi?

Co to jest kwota wolna od podatku?

Trudno nie zacząć inaczej niż od wyjaśnienia, czym w ogóle jest kwota wolna od podatku. Jest ona dokładnie tym, co sugeruje nazwa – kwotą dochodu niepowodująca obowiązku zapłaty podatku dochodowego.

W tym przypadku „dochodu” nie powinniśmy utożsamiać z zarobkami – ani w ujęciu brutto, ani tymi, które realnie wpływają na nasze konto. Dochód rozumiany jest tutaj jako podstawa obliczenia podatku, gdzie od przychodu odejmujemy składki na ubezpieczenia społeczne i koszty uzyskania przychodu.

Aktualne przepisy dotyczące kwoty wolnej od podatku

Podstawą prawną funkcjonowania kwoty wolnej od podatku są zapisy Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kto może skorzystać z kwoty wolnej od podatku?

Kwota wolna obowiązuje wyłącznie w przypadku przychodów rozliczanych zgodnie z PIT-36 / PIT-37 według skali podatkowej. Pozostałe dochody (m.in. pochodzące z kapitałów pieniężnych lub ze zbycia nieruchomości) nie są nią objęte. Wykluczenie dotyczy również podatników rozliczających się ryczałtowo.

Ze zwolnienia części dochodu z opodatkowania mogą skorzystać również przedsiębiorcy, o ile spełniają warunek opodatkowania na zasadach ogólnych. Ponadto muszą być oni świadomi, że jeśli w uzyskują dochody z więcej niż jednego źródła (chociażby w przypadku prowadzenia firmy i jednoczesnej pracy np. na umowie o pracę), to przysługuje im tylko jedna kwota wolna.

Dodajmy, że kwota wolna od podatku w praktyce nie dotyczy osób do 26. roku życia pracujących na podstawie umowy o pracę / zlecenie, gdyż obecnie w ogóle nie płacą one podatku dochodowego.

Ile wynosi kwota wolna od podatku 2024?

Od 2022 r. wartość kwoty wolnej od podatku w Polsce wynosi 30 000 zł. Oznacza to, że osoba, która osiągnęła w ciągu roku dochód nieprzekraczający tej kwoty, nie zapłaci od niego podatku PIT.

Wysokość kwoty wolnej nie pozostaje bez wpływu na obciążenia podatkowe zarabiających więcej. Dla nich skala zwolnienia będzie po prostu odpowiednio niższa.

Zasady wyliczania przysługującej kwoty wolnej dla poszczególnych wielkości dochodu obrazuje tabela.

Kwota wolna od podatku 2024
Roczny dochód Należny podatek
do 30 000 zł 0 zł
od 30 000,01 zł do 120 000 zł 12% pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek (3600 zł)
od 120 000,01 zł 10 800 zł + 32% od nadwyżki ponad 120 000 zł

Korzyści dla podatników korzystających z kwoty wolnej od podatku

Oszczędności podatkowe wynikające z kwoty wolnej najlepiej przedstawić na konkretnych przykładach.

Przykład 1. Jan przez większą część roku pozostawał osobą bezrobotną, ale w okresie wakacyjnym podjął pracę sezonową. W sumie – po odjęciu składek i kosztów uzyskania przychodu – osiągnął dochód w wysokości 12 450 zł.

W związku z obowiązywaniem kwoty wolnej w wysokości 30 tys. zł Jan nie zapłaci ani grosza z tytułu podatku dochodowego.

Przykład 2. Katarzyna jest zatrudniona w oparciu o umowę o pracę. Jej dochód w 2023 r. wyniósł 56 400 zł.

W wyniku obowiązywania kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 tys. zł 12-procentowa stawka podatku obejmie jedynie dochód w wysokości 26 400 zł:

56 400 zł – 30 000 zł = 26 400 zł

12% × 26 400 zł = 3168 zł

Identyczny wynik uzyskamy, obliczając podatek od całości dochodu (56 400 zł), a następnie odejmując od wyniku tzw. kwotę zmniejszającą podatek (3600 zł):

12% × 56 400 zł = 6768 zł

6768 zł – 3600 zł = 3168 zł

Katarzyna zapłaci więc 3168 zł, a kwota wolna w wysokości 30 tys. zł pozwoliła na zmniejszenie należności podatkowej o 3600 zł.

Przykład 3. Marek prowadzi działalność gospodarczą, ale rozlicza się na zasadach ogólnych. Dochód z działalności w 2023 r. wyniósł 139 850 zł.

Dochód do kwoty 120 000 zł opodatkowany jest stawką 12% pomniejszoną o kwotę zmniejszającą podatek 3600 zł (jak w Przykładzie 2):

12% × 12 000 – 3600 zł = 10 800 zł

Dochód powyżej 120 000 zł obejmuje już wyższa, 32-procentowa stawka:

139 850 zł – 120 000 zł = 19 850 zł

32% × 19 850 zł = 5392 zł

Marek zapłaci 16 192 zł podatku dochodowego, gdyż:

10 800 zł + 5392 zł = 16 192 zł

Kwota wolna od podatku a kwota zmniejszająca podatek

Przy omawianiu tematu kwoty wolnej często – jak chociażby w sekcji powyżej – pojawia się pojęcie tzw. kwoty zmniejszającej podatek. Należy jasno podkreślić, że oba pojęcia oznaczają jednak co innego, choć faktycznie są ze sobą w pewien sposób powiązane.

O tym, czym jest kwota wolna, już wspomnieliśmy, ale przypomnijmy – jest to ta część dochodu, która podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym. Skąd zatem wzięła się „kwota zmniejszająca podatek”?

Spójrz: w ciągu roku możesz zarobić 30 tys. zł, nie płacąc przy tym ani złotówki podatku dochodowego. W przeliczeniu na jeden miesiąc daje to 2,5 tys. zł. Gdyby jednak w systemie podatkowym nie funkcjonowała kwota wolna, to fiskusowi należałoby się 12% z tych 2,5 tys. zł, czyli 300 zł. Wystarczy pomnożyć ten nieistniejący podatek razy 12 (miesięcy) i otrzymujemy 3600 zł, czyli właśnie kwotę zmniejszającą podatek.

Kwota zmniejszająca podatek jest zatem niczym innym jak sumą oszczędności podatkowych wynikających z tego, że skorzystałeś z kwoty wolnej od podatku.

Wysokość kwoty wolnej od podatku w innych krajach

Uzasadniona wydaje się być opinia, że kwota wolna od podatku w Polsce jest relatywnie niska, co naturalnie nie jest dobrą informacją dla podatników. Wbrew licznym postulatom i przedwyborczym obietnicom przez lata utrzymywano kwotę wolną w wysokości 3091 zł, co plasowało nasz kraj w ogonie państw Europy.

Podwyższenie jej do 8000 zł w 2018 r. (wcześniej do 6600 zł w 2017 r.) moglibyśmy uznać za krok w dobrą stronę, ale obowiązująca wówczas sprawiała, że w praktyce z maksymalnego zwolnienia korzystał bardzo mały odsetek podatników – konkretnie ci, których dochody nie pozwalały nawet na zapewnienie minimum egzystencji.

Czy podniesienie kwoty wolnej aż do 30 tys. zł znacząco poprawiło sytuację polskich podatników na tle obywateli innych krajów Europy? Ze względu na liczne niuanse podatkowe opracowanie szerokiego, zbiorczego porównania byłoby dość karkołomne, ale możemy się pokusić o uproszczone zobrazowanie sytuacji w kilku wybranych krajach:

  1. Niemcy. Stawka kwoty wolnej jest aktualizowana co roku w oparciu o wskaźniki związane m.in. z kosztami życia. Aktualnie wynosi ona 11 604 EUR (a więc niemal 50 tys. zł) w przypadku osoby samotnej oraz dwukrotnie więcej dla podatników rozliczających się wspólnie z małżonkiem – nawet, gdy jeden małżonków nie osiągnął żadnego dochodu, drugi korzysta w takiej sytuacji z podwojonej kwoty wolnej.
  2. Czechy. Nasi południowi sąsiedzi korzystają z powszechnej, podstawowej ulgi podatkowej w wysokości 30 840 CZK (nieco ponad 5 tys. zł). W przypadku rozliczania wspólnie z małżonkiem, który nie pracuje, ulga jest podwajana.
  3. Wielka Brytania. Brytyjczycy korzystają z kwoty wolnej w wysokości 12 570 GBP (ponad 60 tys. zł). Jej poziom od lat podlega systematycznemu podnoszeniu, zwykle jest on aktualizowany co roku.
  4. Węgry. Kwota wolna od podatku nie funkcjonuje.

Zaznaczmy: porównywanie samej kwoty wolnej z pominięciem całego systemu podatkowego i wyciąganie na tej podstawie jednoznacznych wniosków jest błędem. W porównaniach międzynarodowych większe uzasadnienie mają zestawienia całkowitych obciążeń podatkowych w relacji do osiąganych przez obywateli dochodów.

Propozycje zmian w kwocie wolnej od podatku – od kiedy 60 tys. zł?

Jedną z podatkowych obietnic rządu, który przejął władzę w grudniu 2023 r., było podniesienie kwoty wolnej do poziomu 60 tys. zł. Politycy rządzącej koalicji uznali ten postulat za istotny na tyle, by umieścić go na liście tzw. 100 konkretów do zrealizowania w ciągu pierwszych 100 dni funkcjonowania nowego rządu.

W lutym 2024 r. odbyło się pierwsze czytanie w Sejmie projektu nowelizacji ustawy o podatku od osób fizycznych, w którym obecna wysokość kwoty wolnej miałaby być podniesiona dwukrotnie, a zmiana miałaby dotyczyć rozliczeń podatkowych już za bieżący, 2024 rok. Projekt zgłosili jednak posłowie Konfederacji, którzy w ten sposób chcieli "przetestować" zaangażowanie rządu w zakresie realizacji jego własnej obietnicy.

Obecnie, w marcu 2024 r., wiele wskazuje na to, że kwestia się nieco komplikuje. Resort finansów (w odpowiedzi na interpelację poselską w tej sprawie) wskazuje na negatywne skutki dla finansów jednostek samorządu terytorialnego, które partycypują we wpływach z podatku dochodowego. Jak pisze podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Jarosław Neneman w odpowiedzi z dn. 5 marca 2024 r. na interpelację nr 1466 posła Sebastiana Kalety:

Według szacunkowych obliczeń (…) podwyższenie kwoty wolnej od podatku z 30 tys. do 60 tys. zł rocznie spowoduje spadek dochodów sektora publicznego z PIT względem scenariusza bazowego (tj. bez zmian) o około 52,5 mld zł. Ze względu na partycypację jednostek samorządu terytorialnego (JST) we wpływach z podatku PIT, wprowadzanie zmian wymaga szczególnej ostrożności. Wszelkie zmiany w tym zakresie będą uzgadniane ze stroną samorządową.

Następnie sam premier Donald Tusk przyznał, że podniesienie kwoty wolnej nie nastąpi w 2024 r. "ze względów budżetowych", choć zadeklarował jednocześnie, że stanie się to w obecnej kadencji Sejmu.

Kwota wolna? Póki co jest, jak jest...

Kwota wolna od podatku w Polsce, nawet pomimo jej znacznego zwiększenia w ostatnich latach, wciąż może być niesatysfakcjonująca dla dużej części podatników. W praktyce maksymalne zwolnienie przysługuje garstce Polaków zarabiających w skali roku bardzo mało, zaś pozostali mogą co najwyżej liczyć na objęcie zwolnieniem jedynie pewnej części rocznego dochodu.

Pozostaje mieć nadzieję na kolejne podwyżki. Teoretycznie postulat podwojenia kwoty wolnej zdaje się mieć wystarczające poparcie klasy politycznej, ale głosy ze strony rządowej zdradzają obecnie pewien sceptycyzm. Cóż, już nie raz zdążyliśmy się przekonać, że od deklaracji do realizacji daleka droga.


Oceń artykuł
5
(1 ocena)
Aby oddać głos, wskaż odpowiednią liczbę gwiazdek.
Dziękujemy za Twój głos Dziękujemy za Twój głos

Komentarze

(1)
Sortuj od najnowszych
Dodaj swój komentarz...
A
Andrew
Gość

Kolejne podwyżki płacy minimalnej sprawiają, że znów kwota wolna dotyczy tylko części emerytów i tych, którzy pracowali tylko przez część roku lub w niepełnym wymiarze.

Odpowiedz