OWU, czyli ogólne warunki ubezpieczenia. Co w nich znajdziemy?

• Co to jest OWU?
• Ogólne warunki ubezpieczenia – o czym mówią?
• OWU – dokument, który powinieneś przeczytać od deski do deski

O rynku ubezpieczeń mówi się wiele, nie zawsze pozytywnie. Zapewne spotkałeś się z przypadkiem sporu między ubezpieczonym a ubezpieczycielem, który odmówił wypłaty. W podobnych przypadkach ten drugi powołuje się zwykle na klauzule i wyłączenia, które zwalniają go z odpowiedzialności za zaistniałe zdarzenie.

Czy istnieje sposób, by uniknąć podobnych rozczarowań? Cóż, podstawą jest solidne zapoznanie się z ofertą. Rzecz jasna nie wolno przy tym poprzestać na komunikatach marketingowych – należy w pierwszej kolejności dogłębnie przestudiować ogólne warunki ubezpieczenia.

Co to jest OWU?

OWU to dokument opracowany przez firmę ubezpieczeniową, który zawiera wszelkie kluczowe informacje dotyczące ubezpieczenia. Co istotne, nie jest on tożsamy z umową – OWU dostępne jest dla każdego zainteresowanego (podobnie jak np. regulamin prowadzenia rachunków czy tabela opłat i prowizji bankowych), zaś umowa to ostateczny dokument wiążący obie strony polisy i zawierający dane ubezpieczonego oraz spersonalizowane warunki.

Na ogół OWU jest częścią lub załącznikiem do umowy ubezpieczeniowej – decydując się na jej podpisanie, oświadczasz, że zapoznałeś się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia i je akceptujesz.

Zapisy OWU muszą być zgodne z przepisami Kodeksu cywilnego. To właśnie wspomniana ustawa ma pierwszeństwo zarówno nad postanowieniami ogólnych warunków ubezpieczenia, jak i samej umowy (art. 807 k.c.).

Ogólne warunki ubezpieczenia – o czym mówią?

Jak już wspomnieliśmy, OWU zawiera najważniejsze informacje dotyczące polisy, czyli:

• przedmiot i zakres ochrony (ew. warunki jego poszerzenia lub zmniejszenia), 
• okres oraz terytorium obowiązywania ochrony, 
• sumę ubezpieczenia, 
• obowiązki obu stron umowy, 
• wysokość składki lub kryteria, na podstawie których jest ona ustalana, 
• zasady ustalania wysokości i wypłaty odszkodowania, 
• wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela, 
• definicje i pozostałe kwestie formalne (opisujące np. w jakiej formie i w jakim terminie ubezpieczony powinien poinformować ubezpieczyciela o zdarzeniu, jakie dokumenty musi przedstawić itd.). 

Aby w pełni świadomie ocenić ofertę na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia, należy znać kilka podstawowych pojęć – dlatego właśnie omówmy te składowe OWU, które mogą budzić najwięcej wątpliwości.

Przedmiot i zakres ubezpieczenia

Gdy mamy do czynienia z ubezpieczeniem majątkowym, przedmiotem ubezpieczenia będzie po prostu Twoja własność objęta ochroną ubezpieczeniową.

Ubezpieczenia najogólniej możemy podzielić na majątkowe i osobowe. Jak łatwo się domyślić, te pierwsze dotyczą ochrony mienia (a także odpowiedzialności cywilnej – OC), np. nieruchomości czy samochodu (AC). W ubezpieczeniach osobowych przedmiotem ochrony będzie np. zdrowie lub życie ubezpieczonego.

Z kolei zakres ubezpieczenia to lista ryzyk wyszczególnionych w OWU. Innymi słowy, to wszystkie zdarzenia dotyczące przedmiotu ubezpieczenia, z tytułu których będzie Ci przysługiwało odszkodowanie. Dla przykładu, w przypadku polisy na mieszkanie zakres może obejmować pożar, zalanie, włamanie czy dewastację, a ubezpieczenie turystyczne pozwoli na uzyskanie środków m.in. na pokrycie kosztów leczenia w razie wypadku, do którego doszło podczas pobytu na wakacjach.

Suma ubezpieczenia

Suma ubezpieczenia to kluczowa informacja zawarta w OWU. Jej wysokość mówi o tym, jaką maksymalnie kwotę towarzystwo ubezpieczeniowe może wypłacić z tytułu polisy – stąd definiuje się ją jako „górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela”.

Proste? Niby tak, ale… suma ubezpieczenia dość często mylona jest z sumą gwarancyjną, która ma zastosowanie w kontekście powszechnych ubezpieczeń OC. O ile wysokość sumy ubezpieczenia dowolnie ustalają między sobą strony polisy, o tyle kwestia sumy gwarancyjnej – a właściwie jej minimalnego poziomu – podlega przepisom.

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych stanowi, że suma gwarancyjna OC nie może być niższa niż 5,21 mln EUR w przypadku szkód na osobie oraz 1,05 mln EUR w przypadku szkód na mieniu (w ramach jednego zdarzenia i bez względu na liczbę poszkodowanych). Tak określona wartość chroni ubezpieczonego przed ponoszeniem kosztów także w razie ciężkich wypadków.

Uwaga na wyłączenia odpowiedzialności!

Prawdopodobnie tą częścią OWU, z którą warto zapoznać się ze szczególną uwagą, są wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. To tam znajdziesz wykaz okoliczności, które sprawią, że nie otrzymasz odszkodowania – i to nawet wtedy, gdy pozornie Ci się ono należy.

Standardowym wyłączeniem odpowiedzialności jest rzecz jasna wina umyślna oraz tzw. rażące niedbalstwo ubezpieczonego. To jednak dopiero początek. Lista wyłączeń może być naprawdę długa i zawierać także inne, mniej lub bardziej oczywiste, okoliczności zdarzenia.

Aby podać przykłady, wystarczy zerknąć do OWU dowolnej polisy. I tak, jeśli wykupisz ubezpieczenie samochodu (AC) u jednego z wiodących ubezpieczycieli, nie otrzymasz rekompensaty za szkodę zaistniałą w wyniku np. uszkodzenia opon czy zassania wody do silnika. Do wypłaty odszkodowania nie dojdzie też w sytuacji, w której szkoda ma związek z udziałem w rajdach samochodowych. Towarzystwa ubezpieczeniowe uwzględniają w wyłączeniach również tak ekstremalne okoliczności, jak wybuch bomby jądrowej czy ataki terrorystyczne.

Wolne od wyłączeń nie jest też ubezpieczenie mieszkania lub lokalu, w którym firma prowadzi działalność gospodarczą. Ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania np. z tytułu pożaru, jeśli projekt lub konstrukcja nieruchomości były wadliwe, przy budowie użyto łatwopalnych materiałów albo gdy do nieszczęścia doszło przez zniszczoną instalację elektryczną.

Polisa mieszkaniowa nie zawsze musi też obejmować ochronę przed skutkami kradzieży wartościowych przedmiotów, takich jak dzieła sztuki, biżuteria i inne kosztowności – a jeśli nawet tak jest, to ubezpieczyciel w pierwszej kolejności zweryfikuje, czy nieruchomość była wystarczająco dobrze zabezpieczona przed włamaniem. Niezastosowanie środków współmiernych do wartości chronionych przedmiotów, takich jak np. atestowane drzwi antywłamaniowe czy rolety, spowoduje, że wyegzekwowanie wypłaty odszkodowania będzie utrudnione lub wręcz niemożliwe.

Co z ubezpieczeniami osobowymi? Dla przykładu, standardowa polisa na życie zakłada wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela w przypadku, gdy choroba przewlekła została zdiagnozowana lub była leczona przed dniem rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej. Niemożliwe będzie także uzyskanie odszkodowania z tytułu kosztów jej leczenia za granicą w sytuacji, gdy korzystasz z ubezpieczenia turystycznego.

OWU – dokument, który powinieneś przeczytać od deski do deski

W finansach obowiązuje zasada, że każda decyzja powinna być przemyślana i podjęta na podstawie dokładnej analizy. W przypadku wyboru oferty ubezpieczenia fundamentem rzetelnego podejścia do tematu jest zapoznanie się z OWU.

Zaniedbania w tej kwestii mogą się skończyć sporym rozczarowaniem i odmową wypłaty odszkodowania przez firmę ubezpieczeniową. Warto zatem wybrać ofertę, w której:

• zakres ubezpieczenia odpowiada Twoim oczekiwaniom, 
• suma ubezpieczenia zaspokoi Twoje potrzeby w razie niespodziewanych zdarzeń, 
• wyłączenia odpowiedzialności są dla Ciebie akceptowalne i – co równie istotne – zrozumiałe. 

Po zawarciu umowy pamiętaj, że w przypadku wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem istotne jest także Twoje postępowanie – w szczególności to, czy nie przyczyniłeś się w jakimś stopniu do szkody oraz czy dopełniłeś wszystkich wymaganych przez ubezpieczyciela formalności. Lepiej nie dać mu pretekstu do odmowy wypłaty odszkodowania…