Przelew bankowy: co to jest i jakie są jego rodzaje?

Rodzaje przelewów bankowych

Skoro wiesz już, na czym opiera się przelew bankowy, sprawdźmy, jakie są jego rodzaje.

Przelewy standardowe (tradycyjne) - co musisz wiedzieć o podstawowej formie przelewu krajowego

Przelewy standardowe, to szerokie pojęcie obejmujące transfer środków w ramach danego banku, jak i między różnymi instytucjami finansowymi. Prawidłowa identyfikacja odbiorcy możliwa jest dzięki danym zawartym w 26-cyfrowym numerze rachunku (bank odbiorcy, rodzaj rachunku, właściciel rachunku). Wysłanie przelewu wymaga potwierdzenia dyspozycji kodem z SMS-a, kliknięciem w powiadomienie push w aplikacji mobilnej, złożeniem podpisu na papierowym formularzu w oddziale banku lub z wykorzystaniem jeszcze innej metody, np. danych biometrycznych, klucza sprzętowego.

Tradycyjne przelewy międzybankowe realizowane są w określonych godzinach podczas tzw. sesji rozliczeń międzybankowych w systemie Elixir.

Przelew wewnętrzny - szybko i bez opłat w ramach jednego banku

Transfer środków między rachunkami w tym samym banku nosi nazwę przelew wewnętrzny. W jego przypadku nie ma znaczenia, czy właścicielem (albo współwłaścicielem) konta, z którego wychodzą pieniądze i tego, na które są przesyłane jest ta sama osoba. Tego typu przelewy są bezpłatne i pieniądze natychmiast znajdują się na rachunku odbiorcy. Ze względu na szybkość realizacji transakcji nie ma możliwości zatrzymania takiej operacji

Zlecenia stałe - jak automatyzować regularne płatności?

W sytuacji, gdy regularnie wykonujemy płatności do określonego odbiorcy, proces wysyłania kolejnych przelewów można zautomatyzować ustawiając zlecenie stałe. Właściciel rachunku będzie wówczas cykliczne otrzymywał określoną kwotę pieniędzy we wskazanym czasie.

Taki typ transferu środków można wykorzystać - przykładowo - przy opłacaniu rachunków na stałą kwotę, do przesyłania kieszonkowego dla dziecka czy regularnym przekazywaniu darowizn na określony cel.

Polecenia zapłaty - wygodne opłacanie cyklicznych rachunków

Ten typ przelewu przydaje się, gdy należności wobec odbiorcy są na różne kwoty i na dodatek nie zawsze realizowane w tym samym terminie. Zastosowanie polecenie zapłaty wiąże się z wyrażeniem przez nadawcę (np. usługobiorcę) zgody, by bank obciążał jego konto kwotą wynikającą z dyspozycji przekazanej przez bank odbiorcy przelewu (np. usługodawcy).

Tego typu przelewy wykorzystywane są przy m.in. płatnościach za prąd, gaz, usługi telekomunikacyjne.

Najistotniejsza różnica między zleceniem stałym a poleceniem zapłaty sprowadza się formy zainicjowania przelewu. Zlecenie stałe jest realizowane automatycznie w określonym dniu na kwotę wskazaną w dyspozycji złożonej przez posiadacza konta. Natomiast polecenie zapłaty jest inicjowane przez bank nadawcy (to on odpowiada za jego terminową realizację) zgodnie z wytycznymi (dzień realizacji płatności i jej kwota) wskazanymi przez podmiot prowadzący rachunek odbiorcy pieniędzy.

Przelewy do ZUS i Urzędu Skarbowego - specyfika przelewów podatkowych

Przelewy do ZUS i Urzędu Skarbowego na pierwszy rzut oka wyglądają bardzo podobnie do innych. W rzeczywistości mają swoją specyfikę, gdyż są realizowane na indywidualny numer rachunku składkowego (NRS) lub mikrorachunek podatkowy danej osoby/firmy, w których numerach zawarte są dane identyfikujące nadawcę przelewu. W przypadku płatności podatkowych bardzo ważne jest prawidłowe wskazanie zobowiązania, które jest regulowane (np. VAT, PIT5).

Systemy realizacji przelewów w Polsce

Każdy przelew może być zrealizowany w różnym trybie, w zależności od tego, jak szybko chcemy, aby dotarł do odbiorcy. Możemy wybrać standardowy przelew Elixir, przelew wysokokwotowy SORBNET, przelew natychmiastowy oraz przelew Blik na telefon.

Elixir - standardowy system rozliczeń międzybankowych

Elixir (Elektroniczna Izba Rozliczeniowa) działa od 1 lipca 2004 r. i jest systemem opartym w pełni na teletransmisji danych, który funkcjonuje w ramach Krajowej Izby Rozliczeniowej. Jego zadaniem jest wymiana komunikatów o zleceniach płatniczych pomiędzy poszczególnymi bankami.

Mało kto wie, że początki Elixiru sięgają 2004 r., kiedy zaczął funkcjonować system Sybir (System Bankowych Izb Rozliczeniowych) służący do dokonywania rozliczeń międzybankowych. System działał na zasadzie przekazywania papierowego dokumentu polecenia przelewu pomiędzy bankami (zajmowała się tym Krajowa Izba Rozliczeniowa) i gwarantował rozliczenie transakcji w ciągu dwóch dni roboczych oraz dostarczenie przesyłki kurierskiej do adresata w następnym dniu roboczym.

Elixir używany jest między innymi do wykonywania przelewów, poleceń zapłaty, dowodów wpłaty i obsługi czeków. Czas realizacji przelewów międzybankowych wynosi minimum 2 godziny. Przelewy w obrębie tego samego banku (tzw. przelewy wewnętrzne lub wewnątrzbankowe) są realizowane w ciągu kilku minut.

Informacje pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w systemie są przesyłane na sesjach, w dniach od poniedziałku do piątku (z wyłączeniem dni wolnych od pracy). W każdym dniu rozliczeniowym występują trzy sesje: poranna, popołudniowa i wieczorna. Dokładne godziny tych sesji są stałe, jednak godziny księgowania środków różnią się dla poszczególnych banków.

Od 2005 roku równolegle z systemem Elixir działa system EuroElixir, który służy do obsługi rozliczeń w walucie euro.

SORBNET - system dla wysokich kwot i pilnych transakcji

SORBNET (System Obsługi Rachunków Banków w Narodowym Banku Polskim) to system prowadzony przez NBP, służący do dokonywania rozliczeń wysokokwotowych. SORBNET należy do systemów rozliczanych w czasie rzeczywistym (ang. Real Time Gross Settlement), a od 1998 roku działa w oparciu o elektroniczny system wymiany danych.

Od 2004 roku funkcjonuje system SORBNET-EURO, który umożliwia rozliczenia w walucie euro.

Przelewy natychmiastowe - gdy liczy się każda sekunda

Omówione powyżej systemy działają sprawnie, ale posiadają dwie zasadnicze wady:

• funkcjonują wyłącznie w dni robocze, od rana do mniej więcej 17:00;
• pieniędzy za ich pośrednictwem nie można przesłać natychmiastowo.

W przypadku systemu Elixir czas oczekiwania na przelew może wynieść od kilku godzin do kilku dni (zależnie od momentu wysłania środków). Natomiast użytkownikom systemu SORBNET przyjdzie poczekać na pieniądze od kilkunastu minut do nawet godziny (o ile przelew został zlecony w dni robocze, w godzinach pracy systemu - w przeciwnym wypadku czas oczekiwania również może wydłużyć się do kilku dni).

Na szczęście banki wprowadziły usługi pozwalające na wykonywania błyskawicznych rozliczeń międzybankowych, czyli przelewów ekspresowych, które umożliwiają bardzo szybkie przekazywanie środków na konto w innym banku, z pominięciem międzybankowych sesji rozliczeniowych.

Przelew ekspresowy w systemie BlueCash

BlueCash to zewnętrzna platforma do realizacji międzybankowych przelewów w czasie rzeczywistym. Z jej pomocą możliwe jest przesłanie pieniędzy w mniej niż 15 minut.

W tym systemie przelew do innego banku polega na automatycznym wykonaniu dwóch przelewów wewnątrzbankowych. Jeżeli realizowałeś przelew na konto odbiorcy w tym samym banku, to wiesz, że takie przelewy są realizowane bardzo szybko (czas realizacji jest liczony w minutach). Zrealizowanie dwóch takich przelewów trwa więc zdecydowanie krócej niż dokonanie jednego przelewu międzybankowego.

W praktyce wygląda to więc tak, że firma Blue Media – dostawca usług BlueCash – wykorzystuje swoje rachunki bankowe założone w różnych bankach do realizacji tego typu przelewów. BlueCash pozwala zamienić jeden przelew międzybankowy na dwa przelewy wewnątrzbankowe.

Proces wykonywania przelewu ekspresowego przebiega następująco:

1. Zlecasz wykonanie przelewu wewnętrznego ze swojego konta bankowego na specjalne konto operacyjne w Twoim banku (jest to zwykle rachunek w systemie BlueCash).

2. Bank przekazuje drogą elektroniczną dane odbiorcy przelewu do operatora usługi BlueCash.

3. Operator usługi realizuje przelew wewnętrzny do docelowego odbiorcy przelewu korzystając ze swojego konta znajdującego się w tym samym banku, co konto odbiorcy.

Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że oferowany przez firmę Blue Media system ma pewne ograniczenia (uwaga: wiele z nich zależy od oferty banku):

• Liczba banków, w których można zlecić przelew ekspresowy, jest ograniczona. Co prawda przelewy ekspresowe w systemie BlueCash można zlecić praktycznie do każdego banku komercyjnego w Polsce, ale już w przypadku większości banków spółdzielczych oraz SKOK-ów usługa nie jest dostępna.

• Maksymalna kwota, którą jesteś w stanie przesłać w ten sposób, wynosi obecnie 20 tys. zł (wrzesień 2022), a w przypadku niektórych banków jest to jeszcze mniej (dowiedz się więcej o limitach przelewów bankowych).

• W niektórych bankach obowiązuje również maksymalna liczba przelewów ekspresowych, które możesz wykonać w ciągu dnia.

• Faktyczny czas realizacji przelewu zależy od czasu zaksięgowania przelewu wewnątrzbankowego na koncie odbiorcy, w związku z tym realizacja przelewu w niektórych przypadkach może trwać dłużej niż 15 minut.

• Wykonanie przelewu ekspresowego wiąże się z dodatkową opłatą (zwykle koszt takiej usługi wynosi około 5 zł).

• Odbiorca widzi pośrednika jako nadawcę przelewu – oczywiście pośrednik dodaje informacje o właściwym zleceniodawcy przelewu, ale mimo to dane pośrednika także są widoczne.

• W niektórych przypadkach przelew ekspresowy może się opóźnić, ze względu na nieefektywność systemu po stronie pośrednika (np. na którymś z jego rachunków skończyły się pieniądze)

Express Elixir

Usługa Express Elixir pozwala na przelanie środków z jednego banku do drugiego, w ciągu kilku minut. To najszybszy i bardzo bezpieczny rodzaj przelewu. Nad poprawnością operacji czuwa Krajowa Izba Rozliczeniowa, a środki przekazywane są pomiędzy kontami w różnych bankach z pominięciem firm pośredniczących.

W systemie Express Elixir nie ma sesji przychodzących i wychodzących; środki są księgowane w czasie rzeczywistym. Wykonując taki przelew, klient nie otrzymuje informacji przelew jest w trakcie realizacji / przelew zlecony do realizacji lecz ord razu widzi komunikat przelew został zrealizowany.

Z przelewów Express Elixir mogą skorzystać zarówno klienci indywidualni, jak i przedsiębiorcy. Przelewy tego typu mogą być dokonywane wyłącznie w polskich złotych. Maksymalna wartość pojedynczego przelewu w chwili obecnej nie może przekraczać 100 000 zł, a KIR nie pobiera z tego tytułu żadnych opłat (dla przesłania szybko jednorazowo większych kwot konieczne jest skorzystanie ze wspomnianego wyżej przelewu SORBNET). Należy jednak liczyć się z tym, że opłatę za przelew Express Elixir naliczy bank, z którego są wysyłane pieniądze. Sprawdź, ile kosztuje przelew natychmiastowy.

Przelewy Express Elixir dostępne są w sumie w 14 bankach.

Warunki korzystania przelewów ekspresowych różnią się w zależności od banku, dlatego przed skorzystaniem z usługi, warto przeczytać jej regulamin na stronie banku, zapoznać się z obowiązującymi opłatami.

Głównym ograniczeniem przelewu Express Elixir jest wymóg, aby rozliczenie było dokonywane pomiędzy bankami uczestniczącymi w systemie. Jeśli więc bank, do którego chcemy wysłać pieniądze, nie oferuje tego typu usługi, pozostaje nam zlecenie standardowego przelewu ELIXIR bądź skorzystanie z systemu BlueCash.

Więcej o godzinach dostępności Express Elixir w poszczególnych bankach i innych specyficznych cechach tej usługi w poszczególnych bankach przeczytasz na stronie Krajowej Izby Rozliczeniowej.

Przelew na numer telefonu - nowoczesny sposób na szybkie wysyłanie pieniędzy

Wśród wielu funkcjonalności Blika jest przelew Blik na telefon, czyli szybki i wygodny sposób przesyłania pieniędzy z wykorzystaniem jedynie numeru telefonu odbiorcy. Usługa pozwala przesłać środki do odbiorcy w kilka minut, nawet w weekendy i święta, bez podawania numeru konta bankowego. Ważne, by banki odbiorcy i nadawcy przelewu udostępniały tę funkcjonalność oraz, by każdy z nich korzystał z Blika.

Ze względów bezpieczeństwa banki stosują limity tego typu przelewów, zarówno jednorazowe, jak i w ujęciu dziennym.

Systemy realizacji dla przelewów zagranicznych

Przelewy zagraniczne realizowane są w jednym z dwóch systemów - SEPA lub SWIFT. W obu możliwe jest zrealizowanie transferu środków z konta walutowego, jak i z rachunku w PLN, ale w tym drugim przypadku trzeba się liczyć z kosztami przewalutowania. Porównując przelewy w systemie SEPA oraz SWIFT trzeba zwrócić uwagę na związane z nimi koszty oraz czas ich realizacji.

Przelew SEPA - szybkie i tanie transfery w euro w Europie

Przelewy SEPA realizowane są tylko w walucie euro i jedynie między podmiotami, które funkcjonują na terenie Jednolitego Obszaru Płatności w Euro. Obejmuje on państwa należące do Unii Europejskiej (także te, w których obowiązuje inna waluta niż euro), a także Wielką Brytanię, Islandię, Liechtenstein, Norwegię, Szwajcarię, Andorę, Monako i San Marino.

Transakcja realizowana jest bezpośrednio między bankiem nadawcy i odbiorcy przelewu, co ogranicza koszty operacji i skraca czas przekazania pieniędzy. Unijne regulacje przewidują, że opłata za realizację przelewu SEPA nie może być wyższa niż prowizja pobierana przez banki za przelewy w walucie krajowej.

Przelew SWIFT - przelewy w innych walutach i poza strefę SEPA

System SWIFT (ang. Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) obejmuje swoim zasięgiem niemal wszystkie kraje na Ziemi, co oznacza, że jest najbardziej uniwersalnym sposobem na przesłanie środków walucie. Każdy posiadacz konta bankowego może zrobić przelew SWIFT ze swojego rachunku do, w zasadzie, dowolnego miejsca na świecie.

Paradoksalnie powszechna dostępność systemu SWIFT generuje kilka jego wad. Przede wszystkim, pieniądze nie są przekazywane między dwoma bankami, ale w transferze środków uczestniczą instytucje pośredniczące. Ma to oczywiście wpływ na czas realizacji przelewu SWIFT (na ogół dzień wysłania zlecenia +3) oraz jego koszty. Te ostatnie są dość wysokie, na ogół określane jako procent przesyłanej sumy, z określeniem kwoty minimalnej i maksymalnej. Warto wiedzieć, że istnieje możliwość określenia, kto je poniesie - nadawca, odbiorcy, ewentualnie obaj solidarnie, choć w różnym zakresie. Nadawca pokrywa tylko prowizję swojego banku, natomiast pozostałe koszty (prowizja banku odbiorcy i banków pośredniczących) płaci odbiorca.

Zlecanie przelewu bankowego online – podstawowe etapy

Po zagadnieniach teoretycznych czas przejść do kwestii bardziej praktycznych, określenia tego, z jakich etapów składa się wysłanie przelewu, jakie dane są niezbędne do wysłania pieniędzy i określenia po jakim czasie pieniądze będą na koncie odbiorcy.

Jakie dane są potrzebne do przelewu krajowego?

Wysłanie przelewu w bankowości internetowej lub aplikacji mobilnej nie powinno Ci sprawić żadnych kłopotów. Banki udostępniają gotowe szablony. Twoja rola ograniczy się do wskazania rachunku, z którego chcesz przesłać pieniądze (zwracamy uwagę, że w przypadku kont oszczędnościowych na ogół tylko jeden przelew w miesiącu jest bezpłatny), podania danych odbiorcy oraz określenia kwoty przelewu.

Najważniejsze, byś:

• znał prawidłowy numer rachunku, na który mają trafić pieniądze;
• wpisał personalia / nazwę odbiorcy; podawanie adresu nie jest konieczne;
• właściwie określił powód przesyłania pieniędzy (tytuł przelewu).

Numer rachunku bankowego składa się z ciągu 26 cyfr. Po ich wpisaniu systemy bankowe na ogół podpowiadają w jakim banku konto jest prowadzone. Dobrze jest posiadać tę informację i porównać ją z tym, co wyświetla się w bankowości elektronicznej.
Właściwe określenie tytułu przelewu pozwala odbiorcy na szybkie zidentyfikowanie płatności. Jako, że w wielu przypadkach płacimy na indywidualne rachunki przypisane do usług, z których korzystamy (np. prąd, gaz, telewizja kablowa, Internet) nie ma potrzeby podawania swojego numeru odbiorcy, wskazywania numeru faktury itp. Ma to znaczenie, gdy płacimy za konkretne zamówienie czy usługę. Wówczas należy podać numer faktury, której dotyczy płatność.

Dodatkowe elementy występują w przypadku przelewów do ZUS i wykonywanych na indywidualne rachunki podatkowe przelewów do urzędu skarbowego. Ważne, by prawidłowo określić rodzaj przesyłanego formularza oraz wypełnić wszystkie rubryki w szablonach tego typu przelewów.

Jakie dane są potrzebne do przelewu zagranicznego?

Zlecenie przelewu zagranicznego wymaga podania podobnego zestawu danych, jak przy przelewie krajowym. Kluczowe jest prawidłowe wpisanie na początku numeru rachunku liter identyfikujących kraj, w którym funkcjonuje bank odbiorcy przelewu oraz jego kodu BIC (ang. Bank Identifier Code) w obrocie międzynarodowym nadanego przez organizację SWIFT.

Wszystkie niezbędne informacje powinieneś uzyskać od odbiorcy przelewu (np. na fakturze, druku zamówienia, w korespondencji e-mail). Jeżeli to Ty nim jesteś, w Twoim interesie jest, by dostarczyć je temu, kto ma zlecić przelew. Niezbędne informacje (w tym numer rachunku i kod BIC/SWIFT) na ogół znajdziesz w bankowości elektronicznej po wejściu w szczegóły swojego rachunku.

Wprowadzanie danych przelewu online

Wysłanie przelewu nie jest zadaniem trudnym i skomplikowanym, jeśli tylko posiadasz niezbędne dane, o których wspomnieliśmy wyżej.

Wynika to z faktu, że każdy z banków udostępnia gotowe szablony różnego rodzaju przelewów. Wystarczy, że po zalogowaniu do bankowości elektronicznej wejdziesz do sekcji Przelewy / Transakcje / Płatności lub podobnej i wskażesz jaki typ transakcji chcesz wykonać (np. przelew krajowy/zwykły, przelew zagraniczny/walutowy, przelew do ZUS lub US).

Kolejne działania to wpisanie numeru rachunku odbiorcy przelewu, jego personaliów (lub nazwy) oraz prawidłowe podanie kwoty należności i tytułu płatności. Procedurę zlecenia przelewu opisaliśmy szczegółowo w tekście "Polecenie przelewu, czyli jak przesłać pieniądze".

Jak długo idzie przelew? Sesje Elixir i inne czasy księgowania

Czas transferu środków uzależniony jest rodzaju zlecenia. Obowiązujące reguły przedstawiliśmy w przywołanych wyżej tekstach dotyczących poszczególnych rodzajów przelewów.

Ogólnie można powiedzieć, że w przypadku przelewów natychmiastowych pieniądze powinny się znaleźć u odbiorcy w ciągu kilkunastu minut, te zlecane z wykorzystaniem systemu SORBNET najpóźniej kolejnego dnia roboczego, a realizowane w systemie Elixir zostać przekazane podczas najbliższej sesji rozliczeń międzybankowych.

Decydujące znaczenie mają godzina zlecenia transakcji oraz reguły obowiązujące w obu bankach, nadawcy i odbiorcy przelewu. Istnieją narzędzia pozwalające na określenie kiedy dojdzie przelew.

Bezpieczeństwo przelewów bankowych

Przelewy bankowe, podobnie jak każda operacja, w czasie której dochodzi do wymiany informacji między serwerami, narażone są na działania przestępców. Starają się oni uzyskać dane autoryzacyjne pozwalające na zlecenie przelewu, by wysłać pieniądze na kontrolowane przez siebie konto. Ryzyko utraty pieniędzy można znacząco ograniczyć, stosując do prostych zasad bezpieczeństwa.

Na co uważać, by nie paść ofiarą oszustwa online?

Metody działania cyberprzestępców są bardzo różnorodne, czasem wręcz sami ułatwiamy im zadanie. Nie zawsze konieczne jest złamanie zabezpieczeń bankowości elektronicznej w efekcie wykradzenia hasła i loginu. Bywa, że ofiary same przekazują przestępcom niezbędne dane wierząc, że rozmawiają z pracownikiem banku, policjantem czy członkiem rodziny, który znalazł się tarapatach.

Trzeba pamiętać, by nigdy, nikomu i pod żadnym pozorem nie przekazywać danych dostępowych do bankowości elektronicznej. Nie należy też klikać w linki pochodzące z nieznanych źródeł, gdyż mogą one prowadzić do stron zainfekowanych wirusem, który przekaże wrażliwe dane z naszego komputera oszustom