Czym jest odrzucenie spadku?
Prawo spadkowe jest częścią Kodeksu cywilnego i dopuszcza dziedziczenie na mocy testamentu lub – gdy go brak – według schematu określonego w prawie spadkowym.
Z dziedziczeniem ustawowym mamy do czynienia także wtedy, gdy sporządzony przez zmarłego testament uznany został za nieważny lub wymienieni w testamencie spadkobiercy zrzekną się spadku.
Niezależnie od tego, czy zmarły pozostawił testament, w którym wymienił Cię jako spadkobiercę, czy dziedziczysz na drodze ustawy, masz prawo odrzucić spadek. Pamiętaj, że takie oświadczenie jest nieodwołalne (chyba że zostało złożone pod wpływem groźby lub błędu).
Z odrzuceniem spadku mamy do czynienia jedynie wtedy, gdy spadkodawca zmarł. Gdy nasz krewny żyje, ale nie chcemy dziedziczyć po nim majątku, zrzekamy się dziedziczenia.
W jakim czasie można odrzucić spadek?
Ile masz czasu na odrzucenie spadku? Termin nie jest zbyt napięty, ale nie warto zwlekać, gdyż na podjęcie decyzji masz 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy lub chwili, w której się o niej dowiedziałeś. Jeżeli w tym okresie zaniechasz jakiegokolwiek działania w tym kierunku, po upływie pół roku uznaje się, że spadek przyjąłeś.
Jeszcze do niedawna „domyślną” formą dziedziczenia, gdy nie wyraziłeś woli przyjęcia spadku w odpowiednim terminie, było dziedziczenie pełne: całego majątku wraz z długami. Obecnie, po zmianach, dziedziczy się wraz z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że wartość odziedziczonych długów nie może być wyższa niż wartość otrzymanego w spadku majątku.
Spadek z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że wartość przejętych po zmarłych długów nie może być wyższa niż odziedziczony majątek. Dzięki temu spadkobierca może uchronić się od długów, o istnieniu których nie wiedział.
Jak i gdzie odrzucić spadek? Procedura i niezbędne formalności
Odrzucić spadek możesz na dwa sposoby: przed sądem lub przed notariuszem, zarówno ustnie, jak i pisemnie. Jeśli zdecydujesz się na ścieżkę sądową, odpowiednie oświadczenie składasz w sądzie rejonowym właściwym dla Twojego – a nie spadkodawcy – miejsca zamieszkania. Opłata sądowa wynosi w tym przypadku 100 zł (jeszcze kilka lat temu było to 50 zł). Ta ścieżka jest dość czasochłonna, należy bowiem czekać na ustanowioną przez sąd datę posiedzenia.
Jeżeli w sądzie toczy się już postępowanie spadkowe dotyczące majątku po zmarłym, nie musisz występować o osobne postępowanie o odrzucenie spadku; wystarczy, że w trakcie postępowania o nabycie spadku poinformujesz sąd o swojej decyzji.
Jeżeli rezygnujesz ze spadku u notariusza, to prawdopodobnie uda Ci się załatwić całą sprawę znacznie szybciej, do kilku dni. Koszt usługi wynosi nieco ponad 60 zł, ale trzeba doliczyć jeszcze opłaty za wypisy aktu notarialnego.
Odrzucić spadek możesz również za pośrednictwem pełnomocnika. Pełnomocnictwo musi zostać udzielone pisemnie, z potwierdzonym urzędowo podpisem.
Jak napisać oświadczenie o odrzuceniu spadku? Wzór
Gdy odrzucasz spadek pisemnie, konieczne będzie sporządzenie odpowiedniego oświadczenia. Musi ono zawierać konkretne informacje:
- imię i nazwisko spadkodawcy,
- informacje dotyczące ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy,
- datę i miejsce śmierci,
- wymienienie pozostałych spadkobierców wiadomych składającemu oświadczenie,
- informacje o istniejących testamentach, ich treści i miejscu ich przechowywania.
W przypadku oświadczenia ustnego sporządzany jest protokół.
Do złożenia oświadczenia u notariusza konieczne będą takie dokumenty jak Twój dowód osobisty oraz akt zgonu spadkodawcy (lub prawomocne orzeczenie sądu o uznaniu za zmarłego).
W Internecie można znaleźć niemało gotowych wzorów pomocnych przy składaniu oświadczenia woli. Radzimy skorzystać z tych, które publikowane są na stronach sądów, np. wzory wniosków - sprawy cywilne.
Wniosek o odrzucenie spadku w imieniu małoletniego
Jak już pisaliśmy, gdy odrzucisz spadek, prawo dziedziczenia przechodzi na Twoich spadkobierców, najczęściej na Twoje dzieci. Gdy są one pełnoletnie i również nie chcą przyjąć spadku, to muszą go odrzucić we własnym imieniu (każde osobno).
Natomiast jeżeli Twoje dzieci są nieletnie, wniosek o odrzucenie spadku składasz sam; rzecz w tym, że najpierw musisz uzyskać zgodę sądu na odrzucenie spadku w imieniu dzieci. Dopiero wtedy, gdy sąd przychyli się do Twojego wniosku, będziesz mógł odrzucić spadek i nie obciążać nim dzieci.
Wniosek o odrzucenie spadku w imieniu małoletniego składasz w Wydziale Rodzinnym i Nieletnich sądu właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. We wniosku musisz zawrzeć dane wnioskodawców, czyli Was – rodziców: imiona, nazwiska, nr PESEL, adresy zamieszkania. Do tego wymagane są dokumenty:
- akt urodzenia dziecka
- potwierdzenie odrzucenia spadku przez rodzica
- akt zgonu.
Po uzyskaniu zgody sądu postępujesz tak samo jakbyś odrzucał spadek we własnym imieniu: składasz odpowiednie oświadczenie w sądzie lub u notariusza.
Dzieci w Polsce z zasady nie dziedziczą inaczej niż z dobrodziejstwem inwentarza, nie mogą więc odziedziczyć długów przekraczających wartość otrzymanego majątku.
Jak odrzucić spadek? Podsumowanie
Gdy obawiasz się, że zmarły krewny pozostawił długi znacznie przekraczające wartość jego majątku, a Tobie przyjdzie je spłacać, często jedynym rozwiązaniem pozostaje rezygnacja ze spuścizny. Po przyjęciu spadku nie będzie już odwrotu, wszelkie zobowiązania zmarłego przejdą na Ciebie i jako spadkobierca będziesz musiał spłacić wszystkie długi. Większość z nas zdecydowanie woli uniknąć takiego scenariusza.
Odrzucenie spadku nie jest czynnością specjalnie skomplikowaną, choć i też nie darmową. Na szczęście nie musisz jechać do ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, odpowiednie oświadczenie składasz w „swoim” sądzie rejonowym. Złożyć oświadczenie o rezygnacji możesz także u notariusza, co jest rozwiązaniem prostszym i szybszym.
Co dzieje się, gdy decydujesz się na odrzucenie spadku? Kolejność dziedziczenia wskazuje wprost, że prawo do spadku przechodzi na kolejne osoby; jeśli masz dzieci – na Twoje potomstwo, jeśli nie – na pozostałych spadkobierców (jeśli dziedziczenie odbywa się na mocy testamentu). Gdy nie chcesz, aby nieletnie dzieci dziedziczyły długi po dziadkach, musisz odrzucić spadek także w ich imieniu. Wtedy jednak czeka Cię jeszcze konieczność uzyskania zgody sądu na taki ruch.
Komentarze
(7)Po co odrzucać spadek? Nie wystarczy zawsze przyjmować spadek z dobrodziejstwem inwentarza? Przecież wtedy zawsze można ewentualnie coś dostać, a jeżeli długi zmarłego przewyższą jego majątek, nic z własnej kieszeni nie trzeba będzie dopłacać, najwyżej wyjdzie się na zero.
Odpowiedz
Bardzo proszę o odpowiedź na powyższe pytanie. Zaznaczam, że nie mam nic wspólnego ze swoim imiennikiem, który post zamieścił poniżej.
Odpowiedz
Czy przy odrzuceniu spadku muszę zawsze podać osoby, które mogłyby dziedziczyć? Tj. wiem że jakiś bardzo daleki krewny mógłby dziedziczyć, nie mam z nim kontaktu i muszę go podać, tak?
Odpowiedz
Rozumiem, że kiedy odrzucam spadek po ojcu, który miał długi, to komornik nie może kazać mi spłacać długów ojca?
Odpowiedz
Jeśli zdecydujesz się na rezygnację ze spadku, nie dziedziczysz nic po zmarłym: ani jego majątku, ani jego długów. Nawet bliskie pokrewieństwo nie wywołuje w takim wypadku żadnych skutków prawnych, zatem komornik czy windykator nie mają prawa żądać od Ciebie uregulowania zobowiązań po krewnym (oczywiście pod warunkiem, że nie poręczyłeś jego kredytu lub nie zaciągaliście pożyczki wspólnie).
Odpowiedz
Jak jest z odrzuceniem spadku osoby ubezwłasnowolnionej? Do jakiego sądu skłąda się wówczas decyzję w jej imieniu?
Odpowiedz
W pierwszej kolejności opiekun prawny osoby ubezwłasnowolnionej musi uzyskać zgodę na odrzucenie spadku w sądzie opiekuńczym.
Odpowiedz