Jak inflacja wpływa na Twój zysk z lokaty?

• Definicja inflacji
• Przyczyny inflacji
• Skutki rosnącej inflacji z perspektywy oszczędzającego
• Wzór na zysk z lokaty po uwzględnieniu inflacji

Definicja inflacji

Inflacja oznacza wzrost poziomu cen towarów i usług. Patrząc z innej perspektywy, inflacja to spadek siły nabywczej pieniądza. Przykład: 5 lat temu mając 1000 zł moglibyśmy za tą samą kwotę kupić więcej dóbr niż dzisiaj.

Informacje o inflacji podawane są przez Główny Urząd Statystyczny. Najpopularniejszą miarą wyznaczania inflacji jest indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych (tzw. indeks CPI). Wyznacza się go badając zmianę poziomu cen tzw. koszyka inflacyjnego. Koszyk inflacyjny to nic innego jak zestaw towarów i usług z których korzysta przeciętne gospodarstwo domowe. W jego skład wchodzą między innymi żywność, alkohole, odzież i obuwie, użytkowanie mieszkania, transport, łączność, kultura, edukacja itd. Tak ujmowana miara inflacji podawana co miesiąc jest w odniesieniu do poprzedniego roku (r/r) oraz poprzedniego miesiąca (m/m).

Warto wiedzieć, że inflację mierzy także bank centralny. NBP co miesiąc podaje wskaźniki inflacji bazowej, z których najczęściej używanym jest inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii. Ceny tych dóbr i usług są zmienne (zależą np. od pogody czy sytuacji na rynkach światowych) i nie zależą od polityki banku centralnego.

Wskaźniki inflacji w Polsce prezentuje poniższa tabelka:

Archiwalne wskaźniki inflacji, od listopada 2013 r., można zobaczyć tutaj.

Wartość stopy inflacji oblicza się następująco:

gdzie:

• I - oznacza stopę inflacji;
• A - oznacza aktualną cenę koszyka towarów i usług (np. cenę w 2014 roku);
• B - oznacza cenę koszyka towarów i usług w roku poprzednim (np. cenę w roku 2013);

Jeżeli cena koszyka inflacyjnego jest wyższa o 3% w stosunku do ceny tego koszyka w roku poprzednim, oznacza to, że inflacja w danym roku wyniosła 3%.

Przyczyny inflacji

Inflacja wzrasta, gdy ilość pieniędzy na rynku rośnie szybciej od wzrostu wartości dóbr gospodarczych. W efekcie popyt na towary i usługi wzrasta i trzeba za nie zapłacić więcej.

Główne czynniki wpływające na inflację to:

• nadmierna emisja pieniądza spowodowana np. dodrukiem pieniądza lub nadmierną liczbą udzielanych kredytów przez banki (tzw. inflacja popytowa). Wpływ na wysokość inflacji mają zatem stopy procentowe, których spadek powoduje wzrost inflacji;
• wzrost cen produktów wymuszony nadmiernym wzrostem kosztów produkcji (tzw. inflacja kosztowa) lub innymi zmianami na rynku, np. zmianą technologii (tzw. inflacja strukturalna);
• niezrównoważony budżet państwa oraz wadliwa struktura gospodarki;
• inne - np. monopolizacja gospodarki (zajrzyj także do Wikipedii);

Skutki rosnącej inflacji z perspektywy oszczędzającego

Jak nietrudno się domyślić, skutki rosnącej inflacji dla osoby, która oszczędza pieniądze na lokacie lub inwestuje je w inny sposób, nie należą do pozytywnych. Wraz ze wzrostem inflacji maleje siła nabywcza oszczędzanych przez nasz pieniędzy, jednak oszacowanie, ile realnie na tym stracimy, nie jest takie proste.

Wydaje się, że obliczenia są łatwe: jeżeli ulokowaliśmy nasz kapitał na lokacie oprocentowanej na 7% w skali roku, a inflacja wyniosła w danym roku 3%, to jesteśmy "na czysto" o 4%. Tak? Niestety nie, co zademonstrujemy na poniższym przykładzie.

Przykład wyjaśniający wpływ inflacji na wartość pieniądza:

Zastanówmy się, jak wygląda sytuacja osoby, która chce zaoszczędzić swoje pieniądze, w kontekście zmieniających się cen towarów i usług.

Klient lokuje 100 000 zł na 12-miesięcznej lokacie oprocentowanej na 7%. Dla uproszczenia pominiemy kwestię podatków i uznamy, że kapitalizacja odsetek odbywała się raz do roku. W efekcie po roku oszczędzający zgromadził 107 000 zł.

Sytuacja na rynku w tym czasie wygląda następująco: w momencie otwierania przez klienta rachunku lokaty, cena koszyka dóbr i usług wynosiła 5000 zł. Po roku cena tego koszyka wzrosła o 3% (inflacja = 3%) i wyniosła 5150 zł.

Porównajmy teraz rzeczywistą siłę nabywczą pieniądza przed ulokowaniem pieniędzy na lokacie z wartością portfela w momencie zamknięcia lokaty.

W momencie otwarcia lokaty oszczędzający mógł zakupić 20 koszyków dóbr i usług (miał 100 000 zł, a cena za koszyk wynosiła 5000 zł). W dniu zamknięcia lokaty klient mógł zakupić 20,78 koszyków dóbr i usług (miał 107 000 zł, a cena za koszyk wynosiła 5150 zł). Realnie, uwzględniając inflację, oszczędzający zyskał więc:

Wynika z tego, że zysk wyniósł 3,9%, a nie 4%, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.

Wzór na zysk z lokaty po uwzględnieniu inflacji

Wyprowadźmy wzór na zysk z lokaty, który uwzględnia inflację:

Dla powyższego przykładu obliczenia będą wyglądały następująco: